Wikipedia

Aleksander Bobrownicki

Polski inżynier cywilny, przemysłowiec i wynalazca, powstaniec styczniowy

Aleksander Marcjan Teofil Bobrownicki (ur. 7 lipca 1828 w Byszowie, zm. 22 stycznia 1902 Warszawie) – inżynier cywilny, przemysłowiec i wynalazca, powstaniec styczniowy

Aleksander Bobrownicki
Grobowiec rodziny Bobrownickich na Starych Powązkach w Warszawie

Życiorys edytuj

Syn Andrzeja Kazimierza Samuela Bobrownickiego, herbu Doliwa – żołnierza napoleońskiego[1] i dziedzica dóbr Byszów koło Sandomierza[2] oraz Ludwiki z Różyckich. W 1854 roku ożenił się z Olimpią z Siennickich z którą miał syna Aleksandra (1859 – 1917). Dziadek kpt. Mieczysława Bobrownickiego - Libchen. Od 1861 roku do 1865 roku właściciel pałacyku przy Alejach Ujazdowskich 13 w Warszawie[3].

Przemysłowiec i wynalazca

Dyrektor Rządowej Fabryki Machin na Solcu[4], kierował wytwarzaniem maszyn rolniczych, m.in. wialni własnego pomysłu. Na początku lat sześćdziesiątych XIX wieku zorganizował w Ząbkach jedną z najnowocześniejszych cegielni w Królestwie Polskim, z piecami rumfordzkimi opalanymi węglem o wydajności 140 tys. sztuk cegieł z jednego wsadu. W cegielni produkował też dachówki i dreny, stosował konne mieszarki gliny oraz prasę parową. Według ustaleń naukowych "... był [...] wybitnym przemysłowcem działającym w Królestwie Polskim, szczególnie zasłużonym dla agrotechniki krajowej"[5].

W Królestwie Polskim opatentował ulepszony sposób wyrabiania z gliny suchej cegły palonej, prasowanej i dętej, gładkiej lub chropawej wszelkich wymiarów na jednej i tej samej machinie (8.I.1860).

Twórca silnika "Pogoń" – uzyskał patent w Anglii i Francji, a także w Austrii (1867) oraz we Włoszech na okres do 30.IX.1880 r. za "system uzyskiwania i stosowania napędu mechanicznego".

We Francji uzyskał patenty na:

  1. domowy sposób wytwarzania węgla drzewnego (6.III.1869),
  2. metodę przetwarzania ludzkiego kału na opał przemysłowy i domowy (23.XI.1869 oraz dodatki 24.XII.1869 i 18.I.1871),
  3. palne gałki węglowodorowe (13.IV.1869) i sposób wzbogacania (zagęszczania) za pomocą odwodnionej krzemionki (9.XII.1871),
  4. wytłaczarkę przedmiotów z substancji plastycznych (18.XI.1869) i sposób fabrykacji węgla z sadzy (13.VI.1870) wspólnie z wicehrabią de Choisy.

Działacz polityczny

Uczestnik powstania styczniowego, posiadał zaświadczenie o udziale wydane przez Lubomira Gadona. Był zaangażowany w uwłaszczenie chłopów. W wyniku zagrożenia aresztowaniem, opuścił Królestwo Polskie i od 1863 roku przebywał na wygnaniu we Francji. Przebywał też w Wielkiej Brytanii, głównie w Manchesterze i Londynie. Jako emigrant był inwigilowany przez Cesarsko - Królewską Policję w Krakowie, która określiła go w aktach z lat 1868 - 1879 jako podejrzanego o przynależność do soc - rewolucjonistów[6]. C.K. Policja zamieściła w swoich aktach następującą jego charakterystykę:

Ponadto Bobrownicki, znany przedstawiciel magnacki i członek „Ogniska”, które powstało w 1864 roku pod wpływem Pałacu Królewskiego w Londynie. Nawet teraz jest w stałym kontakcie z Palais Royal, jest naprawdę utalentowany. Najczęściej szuka noclegu w rejonie Tarnowa i Pilzna, gdzie mieszka rodzina właścicieli ziemskich o tym samym nazwisku i ma wiele koneksji. Ma około 30 lat, wielką osobowość, dobre maniery, biegle włada francuskim, angielskim i włoskim.

Od 1.II.1892 roku przebywał w Zakładzie Św. Kazimierza w Paryżu[7], skąd 17.VII.1900 roku powrócił do Warszawy. Pochowany na Starych Powązkach w Warszawie.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Ojciec służył w armii francuskiej w latach 1798-1815 m.in. w Neapolu, był ranny w Gdańsku, co odnotowano w Archives Nationales - Paris.
  2. ↑ Ojciec został zapisany do Księgi Szlachty Guberni Radomskiej oddział Sandomierz w 1842 roku jako dziedzic dóbr Byszów z przyległościami, co potwierdza publikacja Szlachta guberni augustowskiej, lubelskiej i radomskiej wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836 - 1861, Warszawa 2018, str.39
  3. ↑ W 1865 roku pałacyk został kupiony przez hr. Ludwika Krasińskiego i w tym samym roku odsprzedany Emilii z Łubieńskich Sobańskiej, o czym pisze w książce Księga Pałaców Warszawy Tadeusz S. Jaroszewski, str. 145
  4. ↑ Według danych z nekrologu zamieszczonego w Tygodniku Ilustrowanym Nr 5 z 1902 roku na str.98 był także jej właścicielem
  5. ↑ Opinia została zamieszczona w artykule Bolesława Orłowskiego w Kwartalniku Historii Nauki i Techniki Nr 34/3 z 1989 roku na str.542
  6. ↑ Archiwum Narodowe w Krakowie, zespół akt C.K. Dyrekcji Policji w Krakowie, sygnatura 29/247/0/-/1206
  7. ↑ Znajduje się na listach weteranów mieszkających w Zakładzie pod nr. 105 o czym pisze Jerzy Szczepański w książce Weterani powstań narodowych w Zakładzie św. Kazimierza w Paryżu, str.224

Bibliografia edytuj

  • Archives Nationales - Paris, Secours aux etrangers refugies F15 42
  • Szczepański Jerzy, Weterani powstań narodowych w Zakładzie św. Kazimierza w Paryżu, Warszawa 2011
  • Jaroszewski Tadeusz S., Księga Pałaców Warszawy, Warszawa 1985
  • Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, Nr 34/3, Brytyjskie patenty Polaków w okresie Wielkiej Emigracji (1832 – 1870), Orłowski Bolesław
  • Tygodnik Ilustrowany, Nr 5, 1902 rok
  • Szlachta guberni augustowskiej, lubelskiej i radomskiej wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836 - 1861, oprac. Sęczys Elżbieta, Warszawa 2018
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleksander_Bobrownicki&oldid=72861694”