Aleksander Lach
Aleksander Lach ps. „Niepodległy”[1] (ur. 28 listopada 1892 w Warszawie, zm. 11 sierpnia 1974 w Zgierzu) – polski księgarz i działacz niepodległościowy oraz społeczny[2].
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
księgarz, działacz niepodległościowy i społeczny |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Urodził się 28 listopada 1892 w Warszawie, w rodzinie Jana i Franciszki z Bielasów[1]. Jego ojciec był niewykwalifikowanym robotnikiem. W roku 1903 rodzina przeniosła się do Łodzi. Począwszy od 1904 r. pracował jako gazeciarz, już jako trzynastolatek zaczął jeździć do Warszawy skąd przywoził prasę, w tym o treści patriotycznej i klasowej. Za kolportaż wydawnictw nielegalnych był karany przez władze rosyjskie. Pracował też w drukami oraz w hurtowni czasopism w Łodzi.
W 1910 założył w Zgierzu kiosk, w którym sprzedawał czasopisma oraz książki sprowadzane głównie od księgarzy łódzkich L. Fiszera i Stanisława Miszewskiego. Zorganizował sprzedaż gazet w Zgierzu i okolicach, a ponadto w Strykowie, Ozorkowie i Łęczycy[3]. W roku 1912 ożenił się z Heleną Janisiewicz[4], córką miejscowego murarza, która zamieniła pracę w zgierskiej tkalni na pomoc mężowi w ich wspólnym przedsięwzięciu.
Był działaczem niepodległościowym, działał w zgierskiej Polskiej Organizacji Wojskowej. W roku 1916 aresztowany przez Niemców i internowany w Szczypiornie a następnie osadzony w obozie w Havelbergu. Jesienią 1918 r. wrócił do Zgierza, rozbudowuje swój kiosk, sprowadza książki od warszawskich wydawców: Gebethnera i Wolffa, Michała Arcta i innych[5].
Od 1922 był aktywnym działaczem (udział w Komisji Rewizyjnej) Związku Księgarzy Polskich, w 1927 współorganizował Koło Łódzkie ZKP, którego został długoletnim sekretarzem. Zamieszczał artykuły w czasopismach branżowych[6][7].
W 1924 w zaadaptowanym na obwoźną księgarnię samochodzie marki Buick zainstalował „Wędrowną Księgarnię Ludową z Kinem A. Lacha”, docierając do wsi i miasteczek, sprzedawał wydawnictwa popularnonaukowe, wieczorem zaś wyświetlał filmy. Zrażony brakiem szerszego powodzenia, zrezygnował po roku z przedsięwzięcia i powrócił do pracy w stałej księgarni w Zgierzu.
W 1931 powiększył i unowocześnił firmę. W pracy pomagali mu żona oraz synowie Adam, Andrzej i Józef[8]. Opublikował w 1933 rys historyczny Zgierza autorstwa Bronisława Wachnika Zgierz rolniczo-rzemieślniczy[9], wydał dziesięć numerów jednodniówki „Zgierzanin”, wydawał też plany i widoki miasta.
W 1939 księgarnie zostały zajęte przez Niemców, a następnie zniszczone. Po zakończeniu wojny, nie uzyskawszy zgody władz na ponowne otwarcie księgarni, wycofał się z działalności zawodowej. Tradycję rodzinną kontynuował syn Józef, prowadząc po wojnie antykwariaty kolejno we Wrocławiu, Zabrzu i Katowicach.
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Niepodległości – 2 maja 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[10][1]
- Brązowy Krzyż Zasługi – 1938 za zasługi na polu pracy społecznej
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Kartoteka personalno-odznaczeniowa. WBH. [dostęp 2021-11-18]..
- ↑ red. Hanna Tadeusiewicz: Słownik pracowników książki polskiej. Suplement 2. Warszawa: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, 2000, s. 94. ISBN 83-87629-45-6..
- ↑ Aleksander Lach. Moja działalność oświatowa i księgarska. „Księgarz”. 4, s. 67-72, 1965.
- ↑ Aleksander Lach. [dostęp 2014-01-01].
- ↑ Szczepan Mikołajczyk: Wybitni Zgierzanie z urodzenia i z wyboru. Zgierz: Fundacja Muzeum Miasta Zgierza, 1994.
- ↑ Aleksander Lach. Zadania księgarstwa. Księgarnia ruchoma. „Przegląd Księgarski”, s. 194-196, 1925.
- ↑ Aleksander Lach. Dlaczego książka nie „idzie” i co należy zrobić, aby „szła”. „Przegląd Księgarski”, s. 350-352, 1927.
- ↑ Józef Lach. Zawód biedny, ale piękny. „Księgarz”. 4, s. 55-68, 1986.
- ↑ Zgierz. Szkic historyczny, Część 1 Zgierz rolniczo-rzemieślniczy. [dostęp 2014-01-01].
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 102, poz. 123.
