Alfons Triller (ur. 3 czerwca 1904 w Raszkowie, zm. 9 marca 1986 w Bonn) – niemiecki slawista, wykładowca w Akademii Państwowej w Braniewie oraz na Uniwersytecie w Bonn.

Alfons Triller
Data i miejsce urodzenia

3 czerwca 1904
Raszków

Data i miejsce śmierci

9 marca 1986
Bonn

Zawód, zajęcie

wykładowca języka polskiego, publicysta

Życiorys

edytuj

Urodził się w Raszkowie na pograniczu Wielkopolski i Śląska. Jego matka była Polką, stąd dobrze mówił po polsku[1][2]. W 1933 na Uniwersytecie w Münster uzyskał stopień doktora na podstawie pracy Tod und Jenseits bei Mikołaj Rej (1505–1569) und Jan Kochanowski (1530–1584), opublikowanej w 1934[3].

Pod koniec roku 1937 objął wykłady na wydziale filozoficznym Państwowej Akademii w Braniewie, jako następca Paula Schwanitza prowadził lektorat języka polskiego[2].

Braniewska uczelnia w 1821 otrzymała status szkoły wyższej równej uniwersytetom. Uczelnia posiadała jedynie 2 fakultety – teologiczny i filozoficzny. Obok nich funkcjonowały także na uczelni instytuty, do których zaliczane były: biblioteka, Instytut Wychowania Fizycznego, gabinet przyrodniczy, kolekcje: archeologiczna, sztuki chrześcijańskiej i numizmatyczna oraz ogród botaniczny. Ponieważ południowa część Warmii była w dużej mierze polskojęzyczna, od wieków w uczelni była prowadzona nauka języka polskiego, która obejmowała naukę gramatyki, pisania, konwersacje – w tym naukę języka potocznego przydatnego w homiletyce oraz spowiedzi, a także czytanie polskiej prasy[4].

Naukę języka polskiego w akademii braniewskiej Alfons Triller prowadził w 4 grupach, na naukę w każdej grupie przewidziana była w tym okresie (nasilającej się dyktatury narodowego socjalizmu) zaledwie jedna godzina w tygodniu. Po wybuchu II wojny światowej lektorat języka polskiego utrzymał się nadal w Braniewie, jednak nie miał już wówczas z typową nauką języka wiele wspólnego. Były to po prostu wykłady obejmujące zagadnienia takie jak: wprowadzenie do nauki języka polskiego czy historia języka polskiego w zarysie. Podobne wykłady Alfons Triller prowadził również w zakresie języka rosyjskiego. W 1940 zorganizowano na uczelni ponadto kurs języka polskiego dla zaawansowanych[2].

W 1955 został zatrudniony jako lektor języka polskiego na Uniwersytecie w Bonn[5]. W 1966 dokonał habilitacji w Instytucie Slawistyki tej uczelni[6].

Życie prywatne

edytuj

19 sierpnia 1941 ożenił się z archiwistką archiwum diecezji warmińskiej we Fromborku Anneliese Birch-Hirschfeld. Ślubu udzielił im biskup Kaller w kaplicy biskupiej. Odtąd zamieszkał wraz z żoną na Wzgórzu Katedralnym we Fromborku w kanonii położonej tuż obok głównego wejścia do katedry[7]. Tworzyli harmonijne i wręcz przykładne małżeństwo[1]. Alfons również interesował się historią i pomagał Anneliese w pracy w archiwum biskupim przy tłumaczeniu dokumentów sporządzonych w języku polskim[8][9]. Mieli czwórkę dzieci, trzech synów i córkę[10][11]:

  • Georg Michael (ur. 1942 w Królewcu) – został adwokatem w Kolonii,
  • Dorothea (ur. 7 marca 1945 w Mühltroff w czasie exodusu przed Armią Czerwoną) – wybrała podobny zawód jak matka, została dyplomowaną bibliotekarką i archiwistką w Bonn,
  • Christoph (ur. 1947 w Königstein im Taunus) – został taksówkarzem w Bonn,
  • Andreas (ur. 1949 w Königstein im Taunus) – został optykiem w Sankt Augustin.

Publikacje[12]

edytuj
  • Tod und Jenseits bei Mikołaj Rej (1505–1569) und Jan Kochanowski (1530–1584), 1934
  • Wikinger in Rußland, Braniewo 1943
  • Ignatius Krasicki, Dichter und Fürstbischof, als preußischer Untertan (1772–1802). Beiträge zur seinen Biographie, Braniewo 1944
  • Book Review: Polnische Literatur in Deutschland. Osteuropastudien der Hochschulen des Landes Hessen. Reihe 3. Frankfurter Abhandlungen zur Slavistik Band 2, Jahrbücher für Geschichte Osteuropas, 1964

Przypisy

edytuj
  1. a b Alojzy Szorc Monumenta Historiae Warmiensis - seria źródeł do dziejów Warmii opublikowanych w latach 1860-1937 i jej wydawcy, Echa Przeszłości 10, 161-190, 2009
  2. a b c Bp Jan Obłąk Życie religijne polskiej ludności katolickiej w Olsztynie na przełomie wieków XIX i XX, Studia Warmińskie XVIII (1981)
  3. Triller, Alfons: Tod und Jenseits bei Mikolaj Rej (1505–1569) und Jan Kochanowski (1530–1584). Inaugural-Dissertation zur Erlangung der Doktorwürde der Philosophischen und Naturwissenschaftlichen Fakultät der Westfälischen Wilhelms-Universität zu Münster. Slavische Philologie. Stallupönen: Klutke. (1934)
  4. Verzeichnis der Vorlesungen an der Staatl. Akademie zu Braunsberg im Wintersemmester 1934/35
  5. Chronik 1955. Jahrbücher für Geschichte Osteuropas, Neue Folge, Bd. 3, H. 4 (1955), pp. 468-471 (4 pages). Published By: Franz Steiner Verlag
  6. Bulletin der Deutschen Slavistik. Organ des Verbandes der Hochschullehrer für Slavistik, Nr. 6, 2000, Institute stellen sich vor, s. 20
  7. Auf Fahrt zu den ermländischen Pfarrarchiven 1937 bis 1945, Erlebnisbericht von Dr. Anneliese Triller, geb. Birch-Hirschfeld, Ermlandbuch 1982, s. 149–157
  8. Als ich 1932 bis 1935 Diözesanarchivarin in Frauenburg war... Von Dr. Anneliese Triller, geb. Birsch-Hirschfeld, Ermlandbuch 1991, s. 53–58.
  9. Die Historische Kommission für ost- und westpreußische Landesforschung
  10. SCHAETZLE SOLUTIONS Berlin, Ermlandfamilie, Münster [online], www.ermlandfamilie.de, 30 listopada 2017 [dostęp 2024-02-25] (niem.).
  11. Walter Merten Frauenburg. Kreis Braunsberg. Die Familien des Kirchspiels 1939–1945, Selbstverlag, Koblenz 1982, s. 74
  12. au="Triller, Alfons" - Search Results [online], search.worldcat.org [dostęp 2024-02-25].