Marek Ambroży z Nysy
Marek Ambroży z Nysy (łac. Marcus Ambrosius de Nissa, niem. Markus Ambrosius von Neisse, zm. po 1584[1]) – polsko-niemiecki mieszczanin i heraldyk. Twórca jednego z najważniejszych dzieł heraldyki polskiej, Arma Regni Poloniae.
| Data śmierci |
po 1584 |
|---|---|
| Zawód, zajęcie |
heraldyk |
| Narodowość | |
| Uczelnia | |
| Rodzice |
Sylwester Ambroży |
Życiorys
edytujMarek był rodowitym Niemcem, urodził się na śląsku jako syn Sylwestra Ambrożego[1][2]. Studiował na Akademii Krakowskiej w tym samym czasie co inny heraldyk – Bartosz Paprocki. Znał z pewnością twórczość poetów polsko-łacińskich, zwłaszcza wiersze będące realizacją horacjańskiej zasady ut pictura a poesis erit na co wskazuje wnikliwa lektura jego dzieł[3][2].
W 1562 roku w Antwerpii wydał herbarz Arma sive insignia Regni Poloniae eiusque praecipuarum familiarum (skrótowiec: Arma Regni Poloniae), dedykowanego Henrykowi III Walezemu, królowi Polski i Francji. Herbarz składał się z samych herbów, bez wyjaśniania ich znaczeń i jakichkolwiek utworów[2][3]. Dane dzieło przedstawiało 144 herby (ziem, zakonu niemieckiego, kapituł i szlachty, wykonanych techniką drzeworytniczą), z czego 112 było herbami szlacheckimi[3][4]. Arma Regni Poloniae prawdopodobnie było oparte na jednym z zaginionych rękopisów Klejnotów autorstwa Jana Długosza[3].
Jego herbarz był pierwszym drukowanym polskim herbarzem, zaproponował w nim (podobnie jak Bartosz Paprocki) własne wzory przedstawień ikonograficznych tych herbów, będące zarazem próbą przełamania „monopolu” ich wyobrażeń dotąd obowiązujących z 1506 roku[5].
Ambroży zmarł po 1584 roku[1].
Wybrana twórczość
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Minakowski ↓.
- ↑ a b c Tułowiecka 2009 ↓, s. 21.
- ↑ a b c d e Tułowiecka 2009 ↓, s. 47–48.
- ↑ Kulikowski 1990 ↓, s. 214.
- ↑ Michta 2017 ↓, s. 15.
Bibliografia
edytuj- Ambrosius Marcus de Nissa, Arma Regni Poloniae, wyd. Antwerpia, 1562, s. 161.
- Andrzej Kulikowski, Heraldyka szlachecka, Chateau, 1990, s. 239, ISBN 83-00-03318-1, ISBN 978-83-00-03318-8.
- Agnieszka Tułowiecka, Herbarze i quasi-herbarze : wokół konstrukcji genologicznych Bartosza Paprockiego [online], 2009, s. 133.
- Jerzy Michta, Heraldyka Samorządowa Polski, Kielce: Wydawnictwo Herb, 2017, s. 168, ISBN 978-83-937741-2-8.
Linki zewnętrzne
edytuj- Marek Minakowski: Marek Ambroży. sejm-wielki.pl. [dostęp 2021-08-11]. (pol.).