Andrzej Bednarz (lutnik)
Andrzej Bednarz (ur. 27 stycznia 1877 w Międzyczerwiennem, zm. 28 marca 1967 w Zakopanem) – polski lutnik, stolarz meblowy, nauczyciel lutnictwa związany z Podhalem[1].
Życiorys
edytujUrodził się 27 stycznia 1877 roku w Międzyczerwiennem (inne nazwy: Czerwienne, Godowo) na Podhalu, jako syn Mikołaja Bednarza i Rozalii z d. Bartoszek[2]. W roku 1897 ukończył Szkołę Snycerską w Zakopanem, w której uczył się stolarstwa meblowego[3].
W latach 1913–1920 wyjeżdżał dwa razy do Ameryki, gdzie pracował w Manufakturze Lutniczej i wyuczył się zawodu lutnika[4]. Po powrocie do Zakopanego dokształcał się samodzielnie i budował skrzypce oraz gęśle dla podhalańskich muzyków[5]. O wysokim kunszcie wykonania tych instrumentów wspomina Jan Karpiel-Bułecka:
"Jak wyglądały gęśle z tamtego okresu? Najlepszym przykładem są złóbcoki Andrzeja Bednarza, lutnika samouka, który później założył klasę w Szkole Przemysłu Drzewnego. Instrument już starannie wykonany, artystycznie i technicznie dojrzały. Andrzej Bednarz opracował własny, autorski model złóbcoków. Następnie wykonał wiele świetnych brzmiących klasycznie skrzypiec i wychował pokolenie znakomitych lutników."[6]
Skrzypce i inne instrumenty wykonane przez A. Bednarza prezentowane były na różnych wystawach, między innymi w 1936 r. na wystawie lutniczej w Krakowie urządzonej przez Muzeum Przemysłu Lutniczego[1]. Od 1923 roku pracował w Szkole Przemysłu Drzewnego w Zakopanem jako nauczyciel stolarstwa i opiekun świetlicy, gdzie nadprogramowo przekazywał uczniom swoją wiedzę o budowie skrzypiec.
"W zajęciach uczestniczyli przede wszystkim uczniowie ze specjalizacji stolarstwa meblowego, będący równocześnie góralskimi muzykami. Program Bednarza obejmował budowę prostych instrumentów ludowych, takich jak złóbcoki podhalańskie i prymitywne skrzypce. Warto dodać, że zakopiańskie kursy lutnicze z tego okresu były jedynym zorganizowanym typem szkolnictwa lutniczego w Europie."[7]
W roku 1927 poprowadził pierwszy kurs lutniczy zorganizowany przez Towarzystwo Szkoły Ludowej. Od roku 1948 prowadził zajęcia w dziale lutnictwa w Zasadniczej Szkole Zawodowej w Zakopanem. Kierunek lutniczy w tej szkole powołano do życia w wyniku intensywnych starań Andrzeja Bednarza, Franciszka Marduły, Konstantyna Feliksa Pruszaka oraz Tomasza Panufnika z ówczesnym kierownictwem Ministerstwa Kultury[8].
Od roku 1956 nauczał w Technikum Budowy Instrumentów Lutniczych w Nowym Targu.
Najwybitniejszym z jego uczniów był Franciszek Marduła, lutnik i pedagog z Zakopanego[8]. Uczył się także u niego lutnik Jan Tylka[9],
Życie prywatne
edytujŻonaty dwukrotnie, z pierwszą żoną Marianną miał syna Stanisława[10]. Po śmierci Marianny ożenił się z Anną z d. Pająk, pochodzącą z Gronkowa, z którą miał troje dzieci Mariannę[2], Józefa[11] i Karolinę.
Zmarł 28 marca 1967 roku. Spoczywa na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem (P/III/47)[12].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Muzyka i Tatry – Instrumenty ludowe na Podhalu
- ↑ a b Dane o rodzicach pochodzą z aktu urodzenia córki Andrzeja Bednarza – Marianny
- ↑ Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych im. A. Kenara w Zakopanem – Absolwenci Szkoły
- ↑ Polskie szkolnictwo lutnicze obchodzi 70-lecie istnienia
- ↑ Słownik lutników polskich – Zdzisław Szulc
- ↑ Gęśle, dudy i architektura
- ↑ "Góralska tożsamość zamknięta w skrzypcach" Alan Kozłowski
- ↑ a b Zarys historii lutnictwa na Podhalu
- ↑ Muzeum Tatrzańskie – Warsztaty z Janem Tylką
- ↑ Księgi Stanu Cywilnego p.w. Najświętszej Rodziny w Zakopanem (skan183.jpg)
- ↑ Księgi Stanu Cywilnego par. p.w. Najświętszej Rodziny w Zakopanem (skan 255.jpg)
- ↑ Cmentarz na Pęksowym Brzyzku – grób Andrzeja Bednarza
Linki zewnętrze
edytujhttps://ludowe.instrumenty.edu.pl/en/instruments/show/instrument/4564