Art&Science (sztuka współczesna)

Art&science – nurt w obrębie sztuki współczesnej, zapoczątkowany w drugiej połowie lat 60. XX wieku, mający charakter inter- i transdyscyplinarny.

Praktyka art&science charakteryzująca się łączeniem różnych form artystycznych z badaniami naukowymi, mediami i nowoczesnymi technologiami. Celem tego typu działalności, realizowanej niejednokrotnie w multikompetencyjnych zespołach twórczych, jest poszerzanie granic i narzędzi praktyki artystycznej w oparciu o naukowe koncepcje i też procedury. Sztuka i nauka traktowane są jako uzupełniające się perspektywy wchodzące w interakcję. Wiele ze współczesnych praktyk art&science można odnaleźć także w obrębie takich nurtów sztuki jak np. sztuka nowych mediów, bio art, sztuka technologiczna, sztuka hybrydowa, sztuka robotyczna, nano art.

Art&science na świecie

edytuj

Źródeł współczesnych praktyk art&science można poszukiwać w przemianach form artystycznych w drugiej połowie lat 60. XX wieku. Jednymi z pionierskich projektów angażujących we wspólnej pracy zespołowej twórców i naukowców było wydarzenie 9 Evenings: Theatre and Engineering[1][2], które odbyło się z inicjatywy Billy’ego Klüvera oraz Roberta Rauschenberga w Nowym Jorku w 1966 roku. W ramach 9 Evenings współpracowali ze sobą przez dziesięć miesięcy artyści oraz inżynierowie z amerykańskich Bell Laboratories. W następstwie tego projektu w 1967 roku powstała międzynarodowa organizacja inicjująca współpracę pomiędzy artystami, naukowcami, projektantami i inżynierami: E.A.T. (Experiments in Art and Technology)[3]. W tym samym czasie w Europie odbywały się takie wydarzenia jak kuratorowana przez Jasię Reichardt w 1968 roku w Institute Contemporary Art w Londynie wystawa Cybernetic Serendipity[4]. Wystawa ta była pierwszym wydarzeniem prezentującym zastosowanie cybernetyki, algorytmów i komputerów w działalności artystycznej. Na ekspozycji prezentowane były między innymi rzeźby SAM – Sound Activated Mobile[5] Edwarda Ichnatowicza, które dały początek do rozwoju jednego z ważniejszych projektów z zakresu sztuki robotycznej tamtego czasu – Senstera[6]. W tym samym roku w Paryżu artysta i pionier inżynierii aeronautycznej Frank Malina[7] założył czasopismo Leonardo[8], które zaczęło skupiać artystów, naukowców, projektantów i inżynierów. W późniejszych latach w ramach tego środowiska powołane do życia zostało Leonardo/The International Society for the Arts, Sciences and Technology[9], towarzystwo zrzeszające twórców i naukowców zaangażowanych w praktyki art&science. W następnych dekadach ukonstytuowały się kolejne ważne instytucje i festiwale wspierające rozwój nowych praktyk. Powstały między innymi festiwal Ars Electronica w 1979, International Symposium on Electronic Art[10] w 1988, a także programy badawcze, edukacyjne i rezydencyjne zakładane przez pionierów art&science takie jak na przykład Planetary Collegium[11] założone przez Roya Ascotta[12] w 1994 roku, czy Artists-in-Labs[13] zainicjowane w 2003 roku przez Jill Scott[14].

Do artystów, których twórczość w sposób szczególny wpłynęła na rozwój nurtu, zaliczyć można m.in.: Kena Feingolda[15], Stelarca, Christę Sommerer i Laurenta Mignonneau, Orona Cattsa[16] i Ionat Zurr[17] (Symbiotica[18]), Amy Karle[19][20] Victorię Vesnę[21], Eduarda Kaca[22], Joego Davisa[23].

Art&science w Polsce

edytuj

Podobnie jak w innych krajach polskie środowisko skupione wokół praktyk art&science kształtowało się od lat 60. XX wieku. Ze względu na uwarunkowania polityczne polscy twórcy i naukowcy przez lata mieli utrudniony dostęp do nowych technologii i możliwości swobodnego współpracowania. Szczególną rolę w rozwoju nowych eksperymentalnych praktyk w Polsce odegrało organizowane od 1989 roku przez Piotra Krajewskiego, Violettę Kutlubasis-Krajewską oraz Zbigniewa Kupisza Międzynarodowe Biennale Sztuki Mediów Wro. W XXI wieku powstały nowe jednostki rozwijające ideę pracy inter- i transdycyplinarnej, między innymi: Humanities/Art/Technology Research Center[24] na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu założone w 2011 roku przez Agnieszkę Jelewską oraz Michała Krawczaka, Pracownia Projektów i Badań Transdyscyplinarnych[25] na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu założona przez Joannę Hoffmann-Dietrich[26]. Od 2011 roku rozwijany jest także projekt Art+Science Meeting[27] pod kierownictwem Ryszarda Kluszczyńskiego w Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia w Gdańsku.

Przypisy

edytuj
  1. Glissando | Między archeologią mediów oraz utopiami sztuki – w 50 rocznicę „9 Evenings: Theatre and Engineering” [online], glissando.pl [dostęp 2021-02-21] (pol.).
  2. Dokumentacja projektu 9 Evenings dostępna jest na stronach Fundacji Langlois: https://www.fondation-langlois.org/html/e/selection.php?Selection=9EVO
  3. Experiments in Art and Technology (E.A.T.) | Arts Catalyst [online], artscatalyst.org [dostęp 2021-02-21].
  4. Dokumentacja wystawy dostępna jest na stronie: https://cyberneticserendipity.net
  5. Cybernetic sculpture – SAM Sound Activated Mobile [online], senster.com [dostęp 2021-02-21].
  6. http://senster.agh.edu.pl
  7. Artworks – Frank Malina [online], frankmalina.com [dostęp 2021-02-21] (ang.).
  8. | Leonardo/ISAST [online], leonardo.info [dostęp 2021-02-21] (ang.).
  9. Our History | Leonardo [online], leonardo.info [dostęp 2021-02-21] (ang.).
  10. ISEA International [online], isea-web.org [dostęp 2024-04-22] (ang.).
  11. Planetary Collegium – University of Plymouth [online], plymouth.ac.uk [dostęp 2021-02-21] (ang.).
  12. Świadomość zmian fizycznych i psychicznych w biografii Roya Ascotta [online], fahrenheitmagazine.com [dostęp 2021-02-21] (pol.).
  13. About us – AIL [online], artistsinlabs.ch [dostęp 2021-02-21] (ang.).
  14. https://www.jillscott.org
  15. http://www.kenfeingold.com
  16. Oron Catts : SymbioticA : The University of Western Australia [online], symbiotica.uwa.edu.au [dostęp 2021-02-21] (ang.).
  17. Ionat Zurr :: biography at :: at Design and Art Australia Online [online], daao.org.au [dostęp 2021-02-21] (ang.).
  18. SymbioticA : SymbioticA : The University of Western Australia [online], symbiotica.uwa.edu.au [dostęp 2021-02-21] (ang.).
  19. Regeneracja ludzkiego ciała sztuką: bio-artystyczna propozycja Amy Karle [online], Fahrenheit Magazine, 5 lutego 2021 [dostęp 2023-10-09] (pol.).
  20. Awareness in physical and mental changes in the bioart of Roy Ascott [online], Fahrenheit Magazine, 17 lutego 2021 [dostęp 2023-10-09] (ang.).
  21. Victoria Vesna | Biography [online], com/index.php?p=biography [dostęp 2021-02-21] (ang.).
  22. KAC BIO – 600 WORDS [online], ekac.org [dostęp 2021-02-21].
  23. Bioart: An introduction | EurekAlert! Science News [online], eurekalert.org [dostęp 2021-02-21] (ang.).
  24. Humanities/Art/Technology Research Center [online], artandsciencestudies.com [dostęp 2024-04-27] (pol.).
  25. http://www.transdisciplinary-art.pl
  26. Hoffmann-Dietrich Joanna — UAP Poznań [online], edu.pl [dostęp 2024-04-22] (pol.).
  27. Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2021-11-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-02-28)].

Bibliografia

edytuj
  • Art, Science and Cultural Understanding, ed. B. Wilson, B. Hawkins, S. Sim, Champaign 2014.
  • Artists in Labs. Networking in the Margins, ed. J. Scott, Wien 2010.
  • Artists in Labs. Processes of Inquiry, ed. J. Scott, Wien 2006.
  • Roy Ascott, Telematic Embrace. Visionary Theories of Art, Technology, and Consciousness, Berkeley 2003.
  • Sztuka i technologia w Polsce. Od cyberkomunizmu do kultury makerów, red. A. Jelewska, Poznań 2014.