Bitwa koło przylądka Aktion
Bitwa koło przylądka Aktion[1] miała miejsce w roku 435 p.n.e. w trakcie wojny Koryntu z Korkyrą, konfliktu, który był jedną z bezpośrednich przyczyn wybuchu II wojny peloponeskiej.
| Wojna Koryntu z Korkyrą | |||
.svg) Lokalizacja Korkyry | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
Aktion | ||
| Terytorium | |||
| Wynik |
zwycięstwo Korkyry | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Geneza konfliktu edytuj
W piątej i czwartej dekadzie V w. p.n.e. miasto Epidamnos, kolonia Korkyry, miało problemy gospodarcze, związane m.in. z atakami Ilirów. W 437 r. p.n.e. nastąpił w nim demokratyczny przewrót, który obalił dotychczas rządzącą oligarchię. Demokraci zwrócili się z prośbą o pomoc do kolonii-matki, Korkyry, która sama była demokracją, ale ich prośba została odrzucona, albowiem Korkyrejczycy byli zanadto związani interesami z dotychczas rządzącymi oligarchami, którzy zresztą schronili się w mieście-matce. Epidamnojczycy, po zasięgnięciu opinii wyroczni delfijskiej, zwrócili się więc do Koryntu. Był to krok dość nietypowy ze względu na tradycyjną lojalność między koloniami a miastami założycielskimi, lecz Korynt był miastem założycielskim Korkyry, a więc „prazałożycielem” Epidamnos (oraz, także nietypowo, znajdował się w ciągłym konflikcie ze swą kolonią Korkyrą). Korynt od razu wysłał do Epidamnos posiłki, w postaci żołnierzy i nowych osadników[2].
Korkyra uznała to za ingerencję w jej wewnętrzne sprawy i wysłała do Epidamnos flotę 25 trier, żądając przywrócenia dawnych władców, a gdy ich żądania zostały odrzucone, zablokowali miasto flotą 40 jednostek, zaś od strony lądu – najemnymi oddziałami ilyryjskimi. Korynt zareagował mobilizując swoją flotę (30 trier) oraz sojuszników: 10 okrętów przysłało Leukas, Megara i Ambrakia po 8, Epidaurus – pięć, Kefalinia – cztery, a inni sojusznicy dostarczyli po 1–2 okręty i wsparli operację finansowo. Aczkolwiek Korkyra posiadała silną flotę (jedynie ateńska była liczniejsza), chcieli uniknąć wojny z tak znaczną koalicją, więc zaproponowali (przy udziale m.in. posłów ze Sparty) arbitraż przez wyrocznię delfijską, lub neutralne miasto peloponeskie, by rozstrzygnąć czyją właściwie kolonią jest Epidamnos[2].
Korynt uzależnił mediację od zdjęcia oblężenia z Epidamnos – na co Korkyra się zgodziła, pod warunkiem wycofania z tego miasta korynckich posiłków i kolonistów. Ten z kolei warunek odrzucił Korynt, wysyłając na odsiecz flotę 75 trier[2][3] (według Diodora tylko 70[4]) i 2000 hoplitów. Na spotkanie im wyszła flota korkyrejska w sile 80 trier (pozostałych 40 wciąż blokowało Epidamnos)[2][3].
Miejsce starcia edytuj
Miejsce starcia nie jest do końca jasne. G. Lach mówi o „bitwie koło Aktion”, nie precyzując lokalizacji[1]. J.F. Lazenby posługuje się nazwą „bitwa koło Lefkimi”, zaznaczając, że są dwie możliwe lokalizacje tego przylądka (w obu przypadkach chodzi o południowy koniec Korfu)[3]. P. Green wskazując na różnice między tekstami Tukidydesa i Diodora, zwraca uwagę, że przylądek Aktion położony był na kontynencie, po przeciwnej stronie cieśniny względem Lefkimi i że choć jego dokładne położenie nie jest jasne, w żadnym wypadku nie należy go mylić ze znajdującym się dużo dalej na południe, sławnym z innej bitwy przylądkiem Akcjum[4]. W obydwu przypadkach starcie miałoby miejsce u południowego wlotu Cieśniny Korfu, będącej najkrótszą drogą do Epidamnos. Utożsamienie więc Aktion z Akcjum[2], należy uznać za pomyłkę.
Przebieg bitwy i jej skutki edytuj
Opisy zgodne są jednak co do tego, że flota koryncka poniosła klęskę, tracąc 15 okrętów i wielu jeńców. Epidamnos poddało się tego samego dnia. Koryntczycy zostali zatrzymani jako zakładnicy, jeńcy pochodzący z innych miast – wymordowani[2] lub sprzedani w niewolę[4]. Po bitwie Korkyrejczycy rozpoczęli plądrowanie wybrzeży sojuszników Koryntu[2] lub doszło do pata, w którym obie floty i armie pozostawały w gotowości (jedna na Korfu, druga koło Aktion, na kontynencie), w zależności od tego, czy przyjąć wersją Diodora czy Tukidydesa[4].
Niewątpliwym jednak skutkiem był dalszy wzrost napięcia między Korkyrą i Koryntem. Po klęsce Korynt zwrócił się o pomoc do Sparty, która jednak odmówiła pomocy, Korkyra natomiast związała się sojuszem obronnym z Atenami, co ostatecznie doprowadziło do kolejnej bitwy – koło Sybotów, uznawanej za pierwszą batalię wojny peloponeskiej.
Przypisy edytuj
- ↑ a b Grzegorz Lach: Wyprawa sycylijska 415-413 p.n.e.. Warszawa: Bellona, 2007, s. 35, seria: Historyczne bitwy. ISBN 978-83-11-10789-2.
- ↑ a b c d e f g George Grote: A history of Greece: from the time of Solon to 403 B.C. London New York: Routledge, 2001, s. 440-441. ISBN 0-415-22369-5. (ang.).
- ↑ a b c J. F. Lazenby: The Peloponnesian War: a military study. London New York: Routledge, 2004, s. 22 i 262. ISBN 0-415-32615-X. (ang.).
- ↑ a b c d Diodorus: Diodorus Siculus, books 11-12.37.1: Greek history 480-431 B.C., the alternative version. Peter Green (red.). Austin: University of Texas Press, 2006, s. 225-225. ISBN 0-292-71277-4. (ang.).