Bitwa nad Gawią (1609)

Bitwa nad Gawią miała miejsce 6 października 1609 podczas wojny polsko-szwedzkiej 1600–1611.

Bitwa nad Gawią
— Wojna polsko-szwedzka (1600–1611) —
Twierdza Dyjament ostrzeliwana przez Szwedów (rok wcześniej - w 1608), rycina z XVII wieku
Czas	6 października 1609
Miejsce	dolina Gauji, Dyjament (obecnie to część Rygi)
Terytorium	Inflanty (dzisiejsza Łotwa)
Przyczyna	spór o Inflanty i o dominium Maris Baltici
Wynik	zwycięstwo Litwinów, odzyskanie od Szwedów Dyjamentu
Strony konfliktu
I Rzeczpospolita Królestwo Szwecji
Dowódcy
Jan Karol Chodkiewicz Fryderyk Joachim Mansfeld
brak współrzędnych

Wojna polsko-szwedzka (1600–1611)
Karksi – Kieś – Kokenhuza – Wolmar – Fellin – Rewel – Biały Kamień (oblężenie) – Rakvere – Biały Kamień – Kircholm – Gawia/Dyjament (1608) – Dyjament (1608) – Parnawa – Salis – Gawia/Dyjament (1609)

Gdy hetman wielki litewski Jan Karol Chodkiewicz (2500 żołnierzy) ruszył we wrześniu z Parnawy do Dyjamentu, w ślad za nim podążyła armia szwedzka (5000 żołnierzy, wśród nich najemnicy z Francji, Holandii i Szkocji) Fryderyka Joachima Mansfelda. Wojska litewskie 29 września wstrzymały marsz, by założyć konfederację w związku z zaległym żołdem.

Przybycie 2 października Mansfelda sprawiło, że wojska litewskie podporządkowały się hetmanowi. Chodkiewicz, chcąc bez przeszkód oblegać Dyjament, postanowił zniszczyć armię Mansfelda. Ten jednak przez cztery dni zdołał uniknąć bitwy. Z drugiej strony Szwedom nie udało się przedrzeć i pomóc głodującej załodze Dyjamentu, którą Litwini blokowali już od miesięcy.

Nie mogąc zmusić Mansfelda do bitwy, hetman przygotował zasadzkę nad rzeką Gaują. W tym celu porzucił założony tam obóz, zostawiając niewielkie siły. Sam z resztą sił ukrył się w pobliskich lasach.

Szwedzi nie oparli się pokusie i 6 października zaatakowali słabo broniony obóz litewski. Wtedy Chodkiewicz skierował do ataku pułk pod wodza Tomasza Dąbrowy. Zaskakujące uderzenie litewskiej jazdy doprowadziło do rozbicia armii Mansfelda.

Hetman w liście do Lwa Sapiehy oceniał straty szwedzkie na kilkuset zabitych i 100 jeńców. Ponadto w ręce Litwinów wpadło kilkanaście dział. Zwycięstwo nad Gaują przesądziło o odzyskaniu przez Litwinów Dyjamentu.

Bibliografia

• Leszek Podhorodecki, Rapier i koncerz, Warszawa 1985, ​ISBN 83-05-11452-X​, str. 116-117