Brama Wielka w Raciborzu

Brama Wielka (Mikołajska, Kozielska, Głubczycka, Przedmiejska) – nieistniejąca, jedna z trzech bram miejskich[a] w Raciborzu. Znajdowała się u styku dzisiejszej ulicy Długiej i placu Wolności, na wysokości apteki Pod Łabędziem[1]. Została rozebrana w 1818 roku[2].

Brama Wielka
Ilustracja
Prace archeologiczne prowadzone w 2017 roku
Państwo

 Polska

Miejscowość

Racibórz

Typ budynku

Brama miejska

Ukończenie budowy

XIII wiek

Rozebrano

1818

Położenie na mapie Raciborza
Mapa konturowa Raciborza, w centrum znajduje się punkt z opisem „Brama Wielka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Brama Wielka”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Brama Wielka”
Położenie na mapie powiatu raciborskiego
Mapa konturowa powiatu raciborskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Brama Wielka”
Ziemia50°05′37″N 18°12′56″E/50,093611 18,215556

Położenie

edytuj

Brama znajdowała się na głównej arterii Raciborza, ul. Długiej[3]. Brama według przeprowadzonych w 2017 roku prac archeologicznych znajdowała się na styku wylotu ulicy Długiej i ulicy Chopina, na wysokości dawnej Apteki pod Łabędziem. Do bramy kierowały trzy ulice wychodzące z rynku w kierunku zachodnim: ul. Długa (tzw. droga wrocławska), ul. Rzeźnicza oraz ul. Chopina, które przed bramą tworzyły trójkątny plac. Natomiast do miejskiej bramy z zewnątrz dojeżdżano tzw. drogą starowiejską[4][5].

 
Plan miasta z 1567 roku, na którym widać położenie Bramy Wielkiej

Historia

edytuj

Brama powstała najprawdopodobniej w XIII wieku. Wchodziła w skład murów otaczających miasto. Przez bramę wychodziło się na trakt prowadzący w kierunku Koźla, Głubczyc oraz Opawy[1]. Rozebrano ją w 1818 roku w związku z budową narożnego domu[2][6]. Za bramą na terenie obecnego placu Wolności znajdował się do 1880 targ, na którym sprzedawano bydło, stąd również nazwa bramy - Kozielska[3].

Architektura

edytuj

Brama wybudowana została z cegły i miała trzy pięta. Na ostatnim piętrze znajdował się taras otoczony blankami. Brama posiadała czworoboczną wieżę[3] z wysokimi i prostokątnymi blankami[2]. Warto dodać, że attyka baszty więziennej została częściowo zrekonstruowana w latach 1896-1900 i 1958, a kształt jej zwieńczenia przypomina attykę jaka znajdowała się na bramie Starowiejskiej[7].

  1. W 1835 roku (po wyburzeniu wszystkich wspomnianych trzech bram) powstała również czwarta, Brama Wodna.

Przypisy

edytuj
  1. a b Praca zbiorowa pod redakcją Jana Kantyki: Racibórz: Zarys rozwoju miasta. s. 52.
  2. a b c Paweł Newerla: Dzieje Raciborza i jego dzielnic. s. 185-186.
  3. a b c Antoni Polański: Racibórz i okolice. Warszawa: Sport i turystyka, 1955, s. 88.
  4. Marian Kutzner: Śląsk w zabytkach sztuki. Racibórz. Wrocław - Warszawa - Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1965, s. 16-17.
  5. Antoni Barciak, Marcin Sepiał: Ulice, place i cmentarze w przestrzeni miasta Raciborza w średniowieczu i w początkach nowożytności. s. 56.
  6. Iwona Baturo: Racibórz. Miasto na czasie. s. 49.
  7. Marian Kutzner: Śląsk w zabytkach sztuki. Racibórz. Wrocław - Warszawa - Kraków: Ossolineum, 1965, s. 121.

Bibliografia

edytuj