Wikipedia

Brama wodna

(Przekierowano z Bramy wodne)

Brama wodna (furta) – otwór w średniowiecznych murach miejskich lub budowla bramna, umieszczana w murach miast portowych, umożliwiająca dostęp do nich (np. do nabrzeża portu rzecznego lub morskiego) od strony wody[1][2].

1
Nieistniejąca normańska brama wodna Bristol Castle
(zob. średniowieczny Bristol)
2
Brama fortyfikacji w Newport Castle
(William Turner, 1796)
3
Istniejąca brama wodna w Sneek (Fryzja)

Bramy wodne w Gdańsku edytuj

Zachowane bramy wodne są charakterystycznym elementem architektury Gdańska. Budowle bramne zamykają ulice dochodzące prostopadle do Motławy.

Najbardziej oryginalną z nich jest Wielki Żuraw u wylotu ulicy Szerokiej, pełniący niegdyś funkcję dźwigu portowego. Oryginalną formę ma także Zielona Brama, będąca właściwie pałacem z przejazdem w przyziemiu. Z pozostałych, trzy wybudowano w stylu późnogotyckim (Brama Chlebnicka, Mariacka i Straganiarska); inne (Brama Krowia, Brama Świętego Ducha, Brama Świętojańska oraz nieistniejące Brama Tobiasza i Brama Kogi) były prostymi budynkami o kalenicy ustawionej równolegle do rzeki, z przejazdem w przyziemiu.

Odkrycia archeologiczne potwierdziły hipotezę, że pierwotnie bramy wodne były połączone murem, który zamykał teren Głównego Miasta od strony rzeki i dopiero z czasem został obudowany kamienicami.

 
Nabrzeże Motławy z bramami wodnymi

Bramy wodne Szczecina edytuj

W średniowiecznym (niezachowanym) murze miejskim Szczecina, biegnącym wzdłuż brzegów Odry Zachodniej, na przedłużeniu poszczególnych ulic, znajdowały się bramy wodne prowadzące z miasta na drewniane pomosty, do których dobijały statki. Pomosty, przerzucone nad bagnistym brzegiem rzeki, umożliwiały załadunek i wyładunek towarów[2]. Informacje o konstrukcji bram i pomostów są ubogie (nieprecyzyjne przekazy ikonograficzne). Uważa się, że zwykle były budynkami z dachem dwuspadowym lub ze stożkowatą wieżą, wznoszonymi na rzutach prostokątów. Górna kondygnacja pełniła funkcje obronne[2].

 
Bramy wodne – fragment mapy Szczecina z „Civitates Orbis Terrarum” (tom IV, wyd. I, 1588 rok)

Według Carla Fredricha (1871–1930)[3] istniały bramy nazwane[2]:

  • Brama Kłodna
  • Brama Rybacka
  • Brama Mączna
  • Brama Bycza (lub Cebulowa),
  • Brama Mariacka
  • Brama Mostu Długiego
  • Brama Pomostu Mniszego

jak również dwie furty bez nazwy – w pobliżu „łaźni [usytuowanej] na tyłach [kościoła] św. Mikołaja” (niem. de stauen achter S. Niclas kerken 1495) oraz nieistniejącej ulicy Mostowej (między Mostem Długim i wylotem nieistniejącej ulicy Bednarskiej, zwanej wcześniej „Ulicą Pomostu Mniszego”)[2].

Inne bramy wodne w Polsce edytuj

Osobne artykuły: Brama Wodna w Bystrzycy Kłodzkiej, Brama Wodna w Poznaniu i Brama Wodna w Raciborzu.

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Radosław Gaziński: Bramy wodne. W: red. Tadeusz Białecki: Encyklopedia Szczecina. A–O. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, Instytut Historii, Zakład Historii Pomorza Zachodniego, 1999, s. 120. ISBN 83-87341-45-2.
  2. ↑ a b c d e Jan Iwańczuk: Bramy wodne. [w:] pomeranica.pl [on-line]. [dostęp 2016-10-02].
  3. ↑ Hans Günter Cnotka: Fredrich Carl. W: Encyklopedia Szczecina. A–O, op.cit.. s. 262.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Brama_wodna&oldid=71718175”