Bruno Weichsel
Bruno Weichsel (ur. 11 października 1903 w Pieniężnie, zm. 23 stycznia 1945 w Zalewie) – niemiecki duchowny katolicki, Sługa Boży, męczennik za wiarę.
 Bruno Weichsel | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja | |
| Prezbiterat |
13 lutego 1927 |
Życiorys edytuj
Bruno Weichsel urodził się w starej rodziny kupieckiej w Pieniężnie. Był drugim z sześciorga dzieci kupca Hugo Weichsela i Klary z domu Krüger[1]. Od dzieciństwa miał problemy ze słuchem i z tego powodu dwukrotnie był operowany[2]. Naukę rozpoczął w katolickiej szkole podstawowej w Pieniężnie. W latach 1913–1915 kształcił się w dwuletniej szkole średniej w Pieniężnie. Od 1915 kształcił się w gimnazjum w Braniewie, które ukończył w 1922 i uzyskał maturę. Był jednym z najlepszych uczniów w gimnazjum, z egzaminów ustnych na maturze był zwolniony za uzyskanie bardzo dobrych ocen z prac pisemnych[3][1]. Studiował we Fryburgu Bryzgowijskim, Monachium i w seminarium duchownym w Braniewie, po ukończeniu którego 13 lutego 1927 przyjął święcenia kapłańskie w katedrze we Fromborku z rąk biskupa Augustinusa Bludaua. Dwóch jego wujków: Augustyn Weichsel (1830–1909) oraz Julius Weichsel (1868–1931) wcześniej również zostali księżmi w diecezji warmińskiej. Wszyscy trzej duchowni Weichselowie posługiwali się – oprócz języka niemieckiego – językiem polskimi oraz otaczali opieką mniejszości polskie na terenie Warmii[4].
Bruno Weichsel jako neoprezbiter został skierowany do parafii w Krekolach w gminie Kiwity. Od 9 października 1928 posługiwał w Bieniewie, a od 1932 jako pierwszy wikariusz w parafii św. Jana w Malborku. Nauczał tam również religii w różnych szkołach oraz był duszpasterzem w zakładzie karnym i prowadził duszpasterstwo osób głuchoniemych[5].
Wraz z proboszczem Franzem Pingelem i kapelanem Ernstem Lawsem sprzeciwiał się działaniom narodowemu socjalizmowi w Malborku i za to, podobnie jak jego współbracia, został aresztowany w sierpniu 1935 roku. Był więziony najpierw we Wrocławiu, a następnie został przewieziony do siedziby Gestapo w Berlinie. W trakcie uwięzienia odnowiły się jego problemy ze słuchem, leczone w latach młodzieńczych. 24 stycznia 1936 został zwolniony. Powrócił do Malborka i nadal posługiwał w tamtejszej parafii. Po przedwczesnej śmierci swoich rodziców zatroszczył się o rodzeństwo, szczególnie o najmłodszą 12-letnią siostrę, której stał się opiekunem[1]. Od 1936 studiował ekonomię kościelną we Wrocławiu. 9 września 1937 został mianowany drugim sekretarzem oraz skarbnikiem w kurii biskupiej diecezji warmińskiej we Fromborku. Powierzono mu zarządzanie finansami kurii biskupiej. W 1940 został mianowany we Fromborku wikariuszem katedralnym.
Na początku stycznia 1941 roku został – wraz z księżmi Josefem Steinki, Augustynem Szarnowskim, Andreasem Bönigkiem i Otto Schlüsenerem – zadenuncjowany i aresztowany przez hitlerowców za krytyczne uwagi o panującym ustroju politycznym i za rozpowszechnianie wiadomości o rozstrzelaniu przez Niemców polskich kapłanów w Pelplinie, kanoników kapituły katedralnej i wykładowców tamtejszego seminarium duchownego (tzw. zbrodnia w Lesie Szpęgawskim). Był to wynik donosu, jaki złożył na nich salwatorianin, sympatyzujący z NSDAP ojciec Theophil Matuschewski, jako zemsta za zwolnienie go z posługi kapłańskiej w klinice ortopedycznej we Fromborku[6][7].
Władze hitlerowskie wytoczyły całej piątce kapłanów proces o łamanie ustawy Heimtückegesetz (ustawa przeciw złośliwemu oczernianiu). Sąd Specjalny w Braniewie skazał go w marcu 1941 roku na 2 i pół roku więzienia[8]. Karę odbywał w Zakładzie Karnym w Sztumie. Traktowanie jego w więzieniu było łagodne, najbardziej doskwierał mu głód. Ze względu na jego doświadczenie w zarządzaniu i finansach, skierowano go w więzieniu do pracy w dziale administracji. W trakcie odbywania kary kierownik więzienia sugerował mu kilkukrotnie, aby napisał prośbę o ułaskawienie, lecz Weichsel nie zamierzał pertraktować z nazistami. Odpowiadał nic od nich nie chcę, nawet jednego dnia w prezencie[9]. Po zakończeniu kary więzienia gestapo dodatkowo ograniczyło mu swobodę przemieszczania się – miał zakaz przebywania na terenie powiatów: Braniewo, Mamonowo i Lidzbark Warmiński[10].
Wówczas biskup Maximilian Kaller doradził ks. Weichselowi, aby objął probostwo w małej, spokojnej parafii, tak aby móc zarówno spełniać posługę duszpasterską, a ponadto służyć doradztwem finansowym i podatkowym biurom parafialnym w powiatach olsztyńskim i reszelskim oraz w diasporze oraz instytucjom kościelnym służby zdrowia i opieki społecznej w innych powiatach Prus Wschodnich. 1 lipca 1944 na złożoną prośbę został mianowany kuratusem parafii Świętego Jana Apostoła i Ewangelisty w Zalewie.
W obliczu zbliżającego się frontu Armii Czerwonej w styczniu 1945 doradzano mu ewakuację na Zachód. Odpowiadał niezmiennie: dopóki choć jedna osoba z mojej parafii tu jest, nie ruszę się stąd[11]. W nocy z 22 na 23 stycznia 1945 Zalewo zajęły oddziały Armii Czerwonej. 23 stycznia 1945, podczas modlitwy z wiernymi w kaplicy Świętej Rodziny, do środka wtargnęli sowieccy żołdacy. Jeden z żołnierzy kolbą karabinu roztrzaskał mu głowę. Krew rozprysła na ścianie świątyni. Zginął na miejscu. Wierni potem często przyklękali w tym miejscu, modląc się jak do świętego. Pochowany został przy kaplicy na dawnym cmentarzu katolickim w zbiorowej mogile, w której spoczywa około 40 wiernych[3].
W 2007 w archidiecezji warmińskiej został rozpoczęty proces beatyfikacyjny 46 męczenników z okresu II wojny światowej, ofiar komunizmu i narodowego socjalizmu. Wśród nich jest ks. Bruno Weichsel[12][13].
Upamiętnienie edytuj
5 września 2003 na ścianie kaplicy Świętej Rodziny przy ul. Sienkiewicza w Zalewie została uroczyście odsłonięta tablica pamiątkowa, upamiętniająca zamordowanego w 1945 ks. Weichsela[5]. Równocześnie została odnowiona świątynia, znajdująca się dotychczas w złym stanie. Wsparcia finansowego udzielił m.in. Urząd Miejski oraz rodzina zamordowanego kapłana[14].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Ks. Janusz Ostrowski Słudzy Boży – ofiary nazizmu i komunizmu, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn 2015
- ↑ Wojciech Zawadzki Duchowieństwo katolickie z terenu obecnej diecezji elbląskiej w latach 1821–1945, Olsztyn 2000, s. 361
- ↑ a b Bruno Weichsel [online], Encyklopedia Warmii i Mazur [dostęp 2023-09-22] (pol.).
- ↑ Alfons Augustyn Labudda Męczennicy – werbiści z Pieniężna Nurt SVD 48/2 (136), 128–155 2014
- ↑ a b Ein heldenmütiges Priesterleben. Gedenktafel für Bruno Weichsel [w: Ermlandbriefe Sommer 2003/3]
- ↑ Relinde Meiwes, Klosterleben in bewegten Zeiten. Die Geschichte der ermlӓndischen Katharinenschwestern (1914–1962), Paderborn 2016, s.157
- ↑ Gerhard Reifferscheid: Das Bistum Ermland und das Dritte Reich. Böhlau, Köln 1975, s. 252
- ↑ Ulrich Fox Der Prozess gegen den Domkapitular Josef Steinki und vier weitere Priester im Jahre 1941 w: ZGAE 51 2005, s. 118
- ↑ Ich will von denen nichts, auch nichts einen Tag geschenkt haben [w:] Ihr Name lebt: Ermländische Priester in Leben, Leid und Tod, s. 257
- ↑ Ihr Name lebt: Ermländische Priester in Leben, Leid und Tod, 1958 von Bruno Schwark, s. 257
- ↑ Solange nur noch ein Mitglied meiner Gemeinde hier ist, gehe ich nicht von meinem Platz; dennes könnte mich vielleicht brauchen [w:] Ihr Name lebt: Ermländische Priester in Leben, Leid und Tod, s. 257
- ↑ Katolicka Agencja Informacyjna KAI, Męczennicy warmińscy: ofiary komunizmu i nazizmu | eKAI [online], eKAI | Portal Katolickiej Agencji Informacyjnej, 23 września 2023 [dostęp 2023-09-23].
- ↑ Procesy Beatyfikacyjne [online], Archidiecezja Warmińska [dostęp 2023-09-23] (pol.).
- ↑ Feierlichkeiten mit Erzbischof Piszcz in Saalfeld Gedenktafel für Bruno Weichsel Erzbischof Dr. Piszcz segnet in Saalfeld Gedenktafel für den ermordeten Domvikar Bruno Weichsel [w:] Ermlandbriefe Weihnachten 2003/4