César de Sousa Mendes

portugalski dyplomata

César de Sousa Mendes do Amaral e Abranches (ur. 19 lipca 1885 w Cabanas de Viriato, zm. 1955[1]) – portugalski dyplomata, poseł w Polsce w latach 1933–1939; zaangażowany w pomoc Polakom podczas II wojny światowej.

César de Sousa Mendes
Ilustracja
César de Sousa Mendes, Warszawa, 1933
Data i miejsce urodzenia

19 lipca 1885
Cabanas de Viriato

Data śmierci

1955

Minister spraw zagranicznych Portugalii
Okres

od 1932
do 1933

Poprzednik

Aníbal de Mesquita Guimarães

Następca

José Caeiro da Mata

Poseł Portugalii w Polsce
Okres

od 1933
do 1939

Poprzednik

Thomás Ribeiro de Mello

Następca

António de Faria

Odznaczenia
Medal Virtus et Fraternitas

Życiorys

edytuj

César de Sousa Mendes, podobnie jak jego brat bliźniak Aristides de Sousa Mendes, z wykształcenia był prawnikiem po Uniwersytecie w Coimbrze (dyplom uzyskał w 1907), a z zawodu był dyplomatą. Był między innymi posłem w Japonii (1915)[2]. W latach 1932–1933 pełnił funkcję ministra spraw zagranicznych w rządzie António Salazara. Został zwolniony ze stanowiska ze względu na konflikt z dyrektorem generalnym urzędu, Pedro Tovar de Lemos[3]. We wrześniu 1933 objął stanowisko posła w Polsce[4].

 
Budynek d. Ambasady Portugalii w Warszawie przy al. Róż 1 (widok w 2011)

Po inwazji Niemiec na Polskę w gmachu poselstwa Portugalii udzielano Polakom pomocy. Podziemia budynku udostępniono jako schron podczas nalotów. Podczas oblężenia Warszawy César de Sousa Mendes dzielił się z ludnością cywilną żywnością przeznaczoną dla placówek dyplomatycznych. Pod koniec września opuścił Warszawę i przeniósł się do poselstwa w Rydze. Pomógł w ewakuacji na Łotwę nauczycielce Cecylii Dolacie, gdzie została zatrudniona w tamtejszym poselstwie Portugalii. Wbrew obowiązującym przepisom, Sousa Mendes nakazał wystawić jej portugalski paszport. Dzięki niemu po zajęciu Łotwy przez Związek Sowiecki mogła bezpiecznie wyjechać do Lizbony, gdzie mieszkała do końca wojny[4].

César de Sousa Mendes podjął starania w portugalskim Ministerstwie Spraw Zagranicznych o wypłacenie zapomóg znajdujących się w trudnej sytuacji rodzinom polskich pracowników warszawskiego poselstwa[4].

Jego brat, Aristides de Sousa Mendes, w 1940 był konsulem w Bordeaux. Zaangażował się w masowym wydawaniu wiz uchodźcom, także z Polski. Został za to odsunięty od służby. César de Sousa Mendes pomagał mu w tym procederze[4].

Po wojnie César de Sousa Mendes kierował placówkami w Meksyku i Szwajcarii[4].

W 1909 ożenił się z Marią Luisą de Moncada Alpoim e Vasconcelos, z którą miał co najmniej 2 synów i 4 córki[1].

W 2021 w uznaniu dla ratowania Polaków otrzymał przyznawany przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Medal Virtus et Fraternitas[5]. Rok później odznaczeniem wyróżniono także jego brata bliźniaka Aristidesa de Sousa Mendesa[4][6]. Dekoracja obu braci odbyła się jednocześnie w 2022[7].

Galeria

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b FamilySearch.org [online], ancestors.familysearch.org [dostęp 2023-01-29].
  2. César de Sousa Mendes, Casamentos Diplomáticos e Consulares, 1915 [dostęp 2023-01-29].
  3. Aristides et César de Sousa Mendes [online], www.sousamendes.org [dostęp 2023-01-29] (fr.).
  4. a b c d e f César de Sousa Mendes do Amaral e Abranches [online], Instytut Pileckiego, 2022 [dostęp 2023-01-29].
  5. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 maja 2021 r. o nadaniu odznaczeń (M.P. z 2021 r. poz. 658).
  6. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 czerwca 2022 r. nr rej. 233/2022 o nadaniu odznaczeń (M.P. z 2022 r. poz. 864).
  7. Gala wręczenia Medali „Virtus et Fraternitas” 2022 - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, 15 czerwca 2022 [dostęp 2023-01-29].