Cerkiew św. Ducha we Lwowie

Cerkiew św. Ducha we Lwowie – cerkiew położona przy ul. Kopernika 36 we Lwowie, na Ukrainie. Pierwotnie był to kościół św. Katarzyny ze Sieny.

Cerkiew św. Ducha we Lwowie

Дзвіниця церкви Святого Духа (Львів)

Dzwonnica Cerkwi św. Ducha
Państwo	Ukraina
Miejscowość	Lwów
Wyznanie	katolickie
Kościół	obrządku bizantyjsko-ukraińskiego
Wezwanie	św. Katarzyna Sieneńska (do 1783) Duch Święty (1783-1941)
Historia Data rozpoczęcia budowy 1722 Data zakończenia budowy 1729 Aktualne przeznaczenie istnieje tylko dzwonnica – muzeum „Rusałki Dniestrowej” Poprzednie wyznanie katolickie / rzymskokatolicki
Położenie na mapie Ukrainy Cerkiew św. Ducha we Lwowie
Położenie na mapie obwodu lwowskiego Cerkiew św. Ducha we Lwowie
Położenie na mapie Lwowa Cerkiew św. Ducha we Lwowie
49°50′11,728″N 24°01′22,973″E

Historia kościoła św. Katarzyny Sieneńskiej i cerkwi św. Ducha

Informacje o początkach zakonu dominikanek we Lwowie są skąpe i niepewne. Według tradycji dominikańskiej pierwszy lwowski klasztor miał powstać już w XIII w. za życia św. Kingi. Prawdopodobnie nastąpiło to dopiero w czasach jagiellońskich.

W 1619 roku przeprowadzono reformę zakonu pod nadzorem ojców dominikanów z kościoła Bożego Ciała. Klasztor sióstr dominikanek został przy tej okazji uposażony posagiem Konstancji Mądrowiczówny. W roku 1627, po pożarze, siostry przeniosły się na przedmieście Halickie. Po kolejnym pożarze został zbudowany w latach 1722–1729 nowy kościół. Nosił on wezwanie św. Katarzyny Sieneńskiej. Był niewielką budowlą barokową, jednonawową z półokrągłą absydą.

W chwili I rozbioru Polski w 1772 w klasztorze żyło 25 dominikanek. W sierpniu 1782 klasztor uległ kasacie w wyniku reform józefińskich przeprowadzonych przez cesarza Józefa II. Siostry rozproszyły się. W 1783 klasztor i kościół zostały przekazane Rusinom (ob. Ukraińcy) z przeznaczeniem na cerkiew greckokatolicką. Kościół przebudowano i zmieniono jednocześnie wezwanie na Ducha Świętego. Ikonostas i ołtarze udekorował lwowski malarz Łukasz Doliński. W budynkach klasztoru zorganizowano seminarium duchowne. Jego uczniem był m.in. poeta romantyczny i działacz społeczny Markijan Szaszkewycz, a także liczni rusińscy pisarze i działacze społeczni XIX w. W 1890 Sylwestr Hawryszkewycz zbudował nowy gmach seminarium.

W 1941 w rezultacie nalotów i bombardowań niemieckich budynki cerkwi i seminarium uległy zniszczeniu. Za całego kompleksu pozostała tylko przykościelna wieża nazywana odtąd Dzwonnicą Cerkwi św. Ducha.

Dzwonnica, przykład lwowskiego baroku z XVIII w., została wzniesiona z kamienia ciosanego na planie kwadratu. Składa się z trzech kondygnacji oddzielonych od siebie gzymsami i jest zwieńczona smukłym hełmem i czterema kamiennymi wazami w narożach. Każda kondygnacja jest flankowana pilastrami i półkolumnami. Zegar na wieży (1786) pochodzi ze Skitu Maniawskiego.

W roku 1987 zegar został poddany renowacji. W tym samym roku od strony zachodniej wybudowano pomieszczenia dla muzeum „Rusałki Dniestrowej”, poświęconego pierwszej książce, jaka została wydana w 1836 roku w Galicji w języku ukraińskim przez działaczy Ruskiej Trójcy.

Bibliografia

• Ryszard Chanas, Janusz Czerwiński, Lwów, Przewodnik turystyczny, wyd. Ossolineum 1992, Wrocław, ISBN 83-04-03913-3.
• Bartłomiej Kaczorowski, Zabytki starego Lwowa, wyd. Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1990, ISBN 83-85083-02-2.
• Aleksander Medyński, Lwów. Przewodnik dla zwiedzających miasto, wyd. nakładem autora, Lwów 1937