Cerkiew św. Mikołaja w Użpolu
Cerkiew św. Mikołaja – prawosławna cerkiew w Użpolu. Świątynia parafialna. Należy do dekanatu wisagińskiego w eparchii wileńskiej i litewskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.
| cerkiew parafialna | |||||||||||||||||||
 Widok ogólny | |||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||
| Parafia |
św. Mikołaja w Użpolu | ||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
9/22 maja; 6/19 grudnia | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Litwy  | |||||||||||||||||||
 55°38′26,6″N 25°34′57,2″E/55,640722 25,582556
| |||||||||||||||||||
Historia edytuj
Cerkiew została wzniesiona w 1870 w zastępstwie dotychczasowej świątyni św. Włodzimierza. 11 tys. rubli na budowę przeznaczył generał-gubernator wileński, wydzielając te pieniądze z sumy uzyskanej poprzez kontrybucje nałożone na uczestników i zwolenników stłumionego powstania styczniowego. Cerkiew działała do 1915, kiedy proboszcz parafii św. Mikołaja został powołany na kapelana wojskowego. Na nowo zaczęto odprawiać w niej nabożeństwa dopiero w 1925 (i przez kilka miesięcy na przełomie lat 1920 i 1921). Cerkiew utraciła status parafialnej, stając się obiektem filialnym wobec cerkwi św. Sergiusza z Radoneża w Ucianie. Ten status cerkwi utrzymał się do końca II wojny światowej, kiedy obiekt poważnie ucierpiał. W 1947 władze stalinowskie zarejestrowały cerkiew jako czynną świątynię prawosławną, jednak już w roku następnym zażądały jej przekazania na magazyn zbożowy. Ostatecznie po protestach parafian cerkiew pełniła tę funkcję tylko przez pół roku, jednak została w tym okresie w znaczny sposób zdewastowana. W 1949 proboszcz parafii hieromnich Dawid (Griszyn) został aresztowany i skazany na 10 lat łagru; od tego czasu cerkiew nie miała stałego opiekuna i nabożeństwa w niej były odprawiane okazjonalnie przez kapłanów z cerkwi w Inturkach, Rakiszkach, Wiłkomierzu lub monasteru Świętego Ducha w Wilnie. W 1984 cerkiew została zamknięta, oddano ją wiernym dopiero po odzyskaniu niepodległości przez Litwę. Do tego czasu budynek został kilkakrotnie okradziony, tracąc resztki oryginalnego wyposażenia (większość trafiła w 1989 do cerkwi w Ucianie). W latach 90. XX wieku cerkiew zaczęła być wykorzystywana przez miejscowe władze jako miejsce organizacji festiwali muzycznych. Nabożeństwa w niej ponownie odbywają się od kilku lat.
Architektura edytuj
Wejście do budynku prowadzi przez przedsionek, ponad którym wznosi się osadzona na ośmiobocznym bębnie, zakończona iglicą dzwonnica. Poniżej iglicy położony jest rząd półkolistych okien i blend. Rząd okien o tym samym kształcie, z obramowaniami z motywem oślich łuków, znajduje się również w bocznych ścianach przedsionka i nawy. Poniżej poziomu dachu nawy ozdobny fryz. W centrum nawy znajduje się sygnaturka z cebulastą kopułą z krzyżem. We wnętrzu cerkwi, po przeniesieniu większości wyposażenia do cerkwi w Ucianie, znajdują się jedynie pojedyncze ikony. Na dzwonnicy zawieszono 1 dzwon.
Zobacz też edytuj
Bibliografia edytuj
- G. Szlewis, Православные храмы Литвы, Свято-Духов Монастыр, Vilnius 2006, ISBN 9986-559-62-6