Cheapside (Londyn)

ulica w Londynie

Cheapside – ulica w centrum Londynu, jedna z głównych ulic City of London, dawny główny ośrodek handlowy miasta.

Cheapside
City of London
Ilustracja
Państwo

 Wielka Brytania

Miejscowość

Londyn

Położenie na mapie City of London
Mapa konturowa City of London, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cheapside”
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii
Mapa konturowa Wielkiej Brytanii, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Cheapside”
Położenie na mapie Anglii
Mapa konturowa Anglii, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Cheapside”
Położenie na mapie Wielkiego Londynu
Mapa konturowa Wielkiego Londynu, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cheapside”
Ziemia51°30′50,6″N 0°05′37,4″W/51,514056 -0,093722
Cheapside w 1639

Historia

edytuj

Bieg Cheapside wytyczono w czasach Alfreda Wielkiego, który przebudowywał i fortyfikował Londyn[1]. Pierwotnie nazywano ją West Cheap (Westcheape)[2][3][4]. Nazwa pochodzi od staroangielskiego ceap lub chepe oznaczającego rynek, targ[5][1]. Stanowiła przedłużenie Poultry biegnące do katedry św. Pawła[2][4]. Była też w przeszłości znacznie szersza niż obecnie[4]. Na obu jej końcach znajdowały się od średniowiecza ważne ujęcia wody[5].

Ulica stanowiła główny ośrodek handlowy miasta, mieścił się na niej targ[5][1][2][3][4]. Rzemieślnicy i handlarze różnych profesji koncentrowali się w różnych miejscach ulicy i jej przecznic[5]. W XIII w. król Henryk III nakazał przeniesienie stąd handlu solą, kukurydzą i rybami[5]. Ok. 1300 znajdowało się tu 400 sklepów[1]. Od XIV w. skoncentrowali się tutaj złotnicy (a w XVII w. Karol I Stuart próbował oczyścić ulicę ze wszystkich poza nimi[3]), także tutaj handlowano jedwabiem[2]. Głównym ośrodkiem handlowym miasta Cheapside pozostawała do XIX w., a z czasem przewagę nad złotnikami (którzy w czasach elżbietańskich mieli tu całe rzędy sklepów) zdobył handel przedmiotami codziennego użytku[1]. W XVI w. na zachodnim końcu ulicy zbudowano gmach giełdy królewskiej (Royal Exchange), pełniący funkcje handlowe, od drugiej połowy XVIII w. stanowiący centrum finansowe (wówczas to swoją siedzibę znalazł tutaj Lloyd’s), w 2001 przekształcony w centrum handlowe[1].

Cheapside było też ważnym szlakiem komunikacyjnym między Westminsterem i londyńską Tower[4]. Ulicę wykorzystywano także podczas licznych uroczystości[2][4][6], m.in. tędy przechodziły procesje koronacyjne[6] czy uroczyste pochody z nowymi burmistrzami Londynu po ich zaprzysiężeniu[2][6]. Tutaj urządzano także niekiedy egzekucje[5][2][7], znajdował się tu też pręgierz[5]. Podczas turnieju urządzonego na terenie przylegającym do ulicy w 1331 zawaliła się jedna z trybun, na której znajdowała się królowa Anglii Filipa[5][2][6]. Później królowi i jego otoczeniu podczas podobnych okazji służyła kamienna konstrukcja[5][2]. Kilkakrotnie Cheapside było areną zamieszek mieszczan londyńskich, m.in. za panowania Ryszarda I Lwie Serce i Henryka VIII Tudora[3].

W końcu XIII w. na środku ulicy wzniesiono jeden z dwunastu krzyży Eleonory ustawionych w miejscach, w których zatrzymywał się pochód z ciałem żony Edwarda I Eleonory zmierzający do Opactwa Westminsterskiego[2][4][7]. Kilkakrotnie go odnawiano i przerabiano (w tym po uszkodzeniach, jakich doznał w 1581), a podczas niektórych uroczystości nawet złocono. Z inicjatywy purytan jako symbol przesądów został zburzony 2 maja 1643[5][2][7].

W większości drewniana zabudowa Cheapside padła ofiarą wielkiego pożaru Londynu w 1666[4][8]. Spłonął wówczas także znajdujące się tutaj kościoły, w tym kościół St Mary-le-Bow[5][4][1], który jako jedyny został następnie odbudowany według projektu Christophera Wrena[5][1][7]. W czasach wiktoriańskich stopniowy postęp zabudowy (duże budynki mieszczące biura, magazyny i sklepy[5]) spowodował zwężenie szerokiej niegdyś ulicy, nadal jednak była główną ulicą zakupową miasta[4]. Ponownie większość Cheapside została zniszczona w 1941 podczas niemieckich nalotów na Londyn[5][4] (w tym także po raz kolejny kościół St Mary-le-Bow[5][1]). W ramach powojennej odbudowy nie zadbano o oddanie dawnego charakteru architektonicznego ulicy[4]. Ocalały m.in. krypty kościoła St Mary-le-Bow pochodzące z lat 80. XI wieku oraz ciąg siedemnastowiecznych sklepów zbudowanych po Wielkim Pożarze w okolicy skrzyżowania z Wood Street[1].

Przy Cheapside urodził się John Milton[9], a także arcybiskup Canterbury Tomasz Becket[5][10][11]. Mieszkał tu John Keats[5]. Pojawia się w wielu utworach literackich – np. u Geoffreya Chaucera[2][12], Thomasa Middletona[13], Williama Wordswortha[14] czy Jane Austen[15].

Cheapside stanowiło symboliczne centrum Londynu – rodowitym londyńczykiem (cockneyem) miała być wyłącznie osoba urodzona w zasięgu dzwonów kościoła St Mary-le-Bow[16].

Galeria

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g h i j Stephen Inwood: Historic London: An Explorer's Companion. London: Pan Macmillan, 2008, s. 25, 123, 237–238. ISBN 978-0-230-70598-2.
  2. a b c d e f g h i j k l Cheapside. W: Henry B. Wheatley: London, Past and Present: Its History, Associations and Traditions. T. 1. London: John Murray, 1891, s. 368–374.
  3. a b c d Cheapside—Introductory and Historical. W: Walter Thornbury: Old and New London. T. I. London: Cassell, Petter & Galpin, 1878, s. 304–315.
  4. a b c d e f g h i j k l Brian Girling: Lost London in Colour. Stroud: Amberley Publishing, 2013, s. 120. ISBN 978-1-4456-1512-7.
  5. a b c d e f g h i j k l m n o p q Jason N. Goldsmith: Cheapside. W: Ben Weinreb, Christopher Hibbert, Julia Keay, John Keay: The London Encyclopaedia. Wyd. 3. London: Macmillan, 2008, s. 153–154. ISBN 978-1-4050-4925-2.
  6. a b c d Cheapside: Shows and pageants. W: Walter Thornbury: Old and New London. T. I. London: Cassell, Petter & Galpin, 1878, s. 315–332.
  7. a b c d Cheapside: The central area. W: Walter Thornbury: Old and New London. T. I. London: Cassell, Petter & Galpin, 1878, s. 332–346.
  8. Magdalena Alagna: The Great Fire of London of 1666. New York: The Rosen Publishing Group, 2004, s. 27–28. ISBN 0-8239-4485-9.
  9. Stephen Dobranski: The Cambridge Introduction to Milton. Cambridge: Cambridge University Press, 2012, s. xiv. ISBN 978-0-521-89818-8.
  10. David Long: A History of London in 100 Places. London: Oneworld, 2014, s. 36. ISBN 978-1-78074-413-1.
  11. Saint Thomas Becket, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-12-04] (ang.).
  12. Rosalyn Rossignol: Critical Companion to Chaucer: A Literary Reference to His Life and Work. New York: Facts On File, 2006, s. 379. ISBN 0-8160-6193-9.
  13. Gail Kern Paster: The Idea of the City in the Age of Shakespeare. Athens: The University of Georgia Press, 2012, s. 151–172. ISBN 978-0-8203-3857-6.
  14. Jason N. Goldsmith: Wordsworth's Lyrical Ballads, 1800. W: The Oxford Handbook of William Wordworth. Richard Gravil, Daniel Robinson (ed.). Oxford: Oxford University Press, 2015, s. 279. ISBN 978-0-19-101965-4.
  15. Clara Tuite: Romantic Austen: Sexual Politics and the Literary Canon. Cambridge: Cambridge University Press, 2002, s. 140–141. ISBN 978-0-521-80859-0.
  16. Cockney, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2018-12-04] (ang.).