Encyklopedia Britannica

anglojęzyczna encyklopedia powszechna

Encyklopedia Britannica (oryg. ang. Encyclopædia Britannica) – anglojęzyczna encyklopedia powszechna wydana po raz pierwszy w latach 1768–1771 w Edynburgu przez Colina Macfarquhara i Williama Smellie’a, a od 1901 wydawana w Stanach Zjednoczonych. Od 2012 wydawana tylko w wersji online.

Encyklopedia Britannica
Encyclopædia Britannica
Ilustracja
Drugie wydanie encyklopedii (1777–1784)
Tematyka

ogólna

Typ utworu

encyklopedia

Wydanie oryginalne
Język

angielski

Data wydania

1768–1771

Wydawca

Colin Macfarquhar i William Smellie

Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego

1997–2005

Wydawca

Wydawnictwo Kurpisz

Historia encyklopedii edytuj

 
Reklama encyklopedii z 1913

Wydawana od XVIII wieku w Edynburgu, w przeciwieństwie do francuskiej Encyclopédie (1751–1766), na której się wzorowała, Encyclopædia Britannica była bardzo zachowawcza; późniejsze wydania były zwykle dedykowane monarchom. W 1870 wydawnictwo zostało przeniesione do Londynu. 11. edycja encyklopedii, wydana w 1911 wspólnie z Uniwersytetem w Cambridge, uważana jest za klasyczne wydanie Encyklopedii Britanniki, reprezentujące sumę wiedzy dostępnej u progu XX wieku (znajduje się ona w domenie publicznej i jest rozwijana w ramach projektu Gutenberg jako Project Gutenberg Encyclopedia). Składa się na nią 29 tomów i 44 miliony wyrazów.

Po wydaniu 11. edycji znak handlowy i prawa do publikacji encyklopedii zostały sprzedane wydawnictwu Sears Roebuck z Chicago, które następnie w 1941 odstąpiło je Uniwersytetowi Chicagowskiemu. W styczniu 1996 wydawnictwo Encyclopædia Britannica Inc. zostało kupione przez szwajcarskiego milionera Jacquiego Safrę.

Obecnie edytuj

Wersja Encyklopedii Britannica wydana w 2004 zawiera około 120 tysięcy artykułów, liczących razem około 44 milionów słów. Wydana została w formie książkowej, dostępna on-line, na płytach CD-ROM oraz DVD-ROM. Artykuły do tego wydania powstały staraniem ponad czterech tysięcy współpracowników, a 35% jej zawartości zostało przepisanych lub napisanych od nowa od 2002 do 2004.

Od 2008 redakcja EB współpracuje przy edycji Time Almanac.

Historia wydań edytuj

Wydanie Data publikacji Objętość Redaktorzy
1. 1768–1771 3 tomy William Smellie
2. 1777–1784 10 tomów James Tytler
3. 1788–1797, sup. 1801 18 tomów i 2 suplementy Colin Macfarquhar i George Gleig
4. 1801–1809 20 tomów James Millar
5. 1815 20 tomów James Millar i Thomas Bonar
6. 1820–1823, sup. 1815–1824 20 tomów i 6 suplementów[a] Charles Maclaren i Macvey Napier
7. 1830–1842 21 tomów Macvey Napier
8. 1853–1860 22 tomy[b] Thomas Stewart Traill
9. 1875–1889 25 tomów[c] Thomas Spencer Baynes (do 1880, później W. Robertson Smith)
10. 1902–1903 wydanie 9. + 11 suplementów[d] Sir Donald Mackenzie Wallace, Hugh Chisholm i Arthur T. Hadley z pomocą Franklina H. Hoopera
11. 1910–1911 29 tomów Hugh Chisholm
12. 1921–1922 wydanie 11. + 3 suplementy[e] Hugh Chisholm
13. 1926 wydanie 11. + 3 suplementy[f] James Louis Garvin
14. 1929–1973 24 tomy[g] James Louis Garvin z pomocą Franklina H. Hoopera
15. 1974–1984 30 tomów[h] Mortimer Jerome Adler, William Benton i Charles E. Swanson
1985–2010 32 tomy[i]

Pierwsze wydanie CD-ROM zostało przygotowane w 1994. W tym czasie została także udostępniona płatna możliwość korzystania z encyklopedii on-line. W 1999 dostęp ten był bezpłatny. Nie wydawano także uaktualnianych wersji drukowanych. Eksperyment ten zakończył się w 2001, a nowa wersja drukowana została wydana w 2002.

W 2012 redakcja ogłosiła, że wersja z 2010 będzie ostatnią wersją drukowaną. Encyklopedia dostępna będzie jedynie w wersji elektronicznej[1].

Edycja polska edytuj

Encyklopedia Britannica w wersji polskiej była wydawana przez Wydawnictwo Kurpisz w latach 1997–2005 pod tytułem „Britannica – edycja polska” i – wraz z suplementem – obejmowała 49 tomów[2].

Uwagi edytuj

  1. Suplementy do wydań czwartego, piątego i szóstego Encyclopaedia Britannica. Zawierają wstępne rozważania na temat historii nauki.
  2. Wydania ósme i czternaste zawierały osobne indeksy.
  3. Wydanie 9. zawierało artykuły autorstwa wybitnych osobistości tamtych czasów, na przykład artykuł Jamesa Maxwella na temat elektryczności i magnetyzmu oraz Williama Thomsona (lorda Kelvina) na temat ciepła.
  4. Wydanie 10. zawierało tom map i zbiorczy indeks tomów wydań 9. i 10.
  5. Tomy 30–32 Nowe tomy stanowią, w połączeniu z dwudziestoma dziewięcioma tomami wydania jedenastego, wydanie dwunaste.
  6. Suplement ten zastąpił poprzedni suplement: Trzy nowe tomy suplementu stanowią, wraz z tomami najnowszego wydania, wydanie trzynaste.
  7. Wydanie to było pierwszym, które było uaktualniane (zazwyczaj corocznie).
  8. Wydanie 15. (nazwane „Britannica 3”) zostało wydane jako wiele zbiorów: 10-tomowa Micropædia (zawierająca krótkie artykuły i służąca za indeks), 19-tomowa Macropædia oraz Propædia.
  9. W roku 1985 system wydań został zmodyfikowany – Micropædia przestała służyć za indeks. Zamiast tego zostały dodane dwa osobne tomy indeksu. Artykuły zbioru Macropædia zostały skonsolidowane w mniejszej liczbie bardziej rozbudowanych (na przykład osobne artykuły o 50 stanach Stanów Zjednoczonych zostały włączone do artykułu „Stany Zjednoczone Ameryki”), przy czym niektóre artykuły średniej wielkości zostały przeniesione do Micropædii.

Przypisy edytuj

  1. Po 244 latach koniec z drukowaniem Encyklopedii Britannica.
  2. Britannica – edycja polska, t. 1–49 (wraz z suplementem), Kurpisz Poznań 1997–2005.

Linki zewnętrzne edytuj

  • Free Online Encyclopedia. 1911encyclopedia.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-03)]., hasła z Encyklopedii Britannica na podstawie wydania 11 z roku 1911. [Strony zarchiwizowane przez WayBack Machine]