Encyklopedia internetowa

Encyklopedia internetowa – kompendium ludzkiej wiedzy zapisane i udostępnione w Internecie.

Zrzut ekranu encyklopedii internetowej (Wikipedia)

Pierwszą internetową encyklopedię postanowiono stworzyć w 1991 roku. Wówczas przygotowano internetową wersję The Hitchhiker's Guide to the Galaxy.

Najwcześniejsze encyklopedie internetoweEdytuj

Najprawdopodobniej pierwsza wolna encyklopedia pisana przez ochotników ruszyła w 1991 roku. Została ona zainicjowana przez czytelników grupy usenetowej alt.fan.douglas-adams, którzy rozpoczęli projekt polegający na stworzeniu prawdziwej wersji The Hitchhiker's Guide to the Galaxy, fikcyjnej encyklopedii używanej w pracach Douglasa Adamsa. Projekt stał się znany jako Project Galactic Guide. Początkowo miał zawierać prawdziwe i rzeczowe artykuły, zasada ta została zmieniona tak, aby można było tworzyć artykuły na tematy niewyobrażalne i nierealne. Project Galactic Guide zawiera około 1700 artykułów. Od 2000 roku nie powiększano tej liczby artykułów. Prawdopodobnie pośrednią przyczyną tego zastoju było założenie h2g2, bardziej oficjalnego projektu z podobnymi zasadami.

Kluczową gałęzią digitalizacji domeny publicznej była digitalizacja starych encyklopedii. W styczniu 1995 wystartował Projekt Gutenberg mający na celu upublicznienie tekstu jedenastej edycji Encyklopedii Britannica (z 1911 roku), ale spór związany z metodami wstrzymał prace nad pierwszym tomem. Z powodu znaków towarowych encyklopedia ta została opublikowana jako Gutenberg Encyclopedia. W 2002 roku tekst wszystkich 28 tomów został opublikowany przez inne źródło na stronie o nazwie Classic encyclopedia^[1].

Projekt Gutenberg ponownie rozpoczął pracę nad digitalizacją tej encyklopedii, jednak do czerwca 2005 roku wciąż nie została ona wydana. W tym czasie, przed obliczem rywali takich jak Encarta, ostatnia Britannica została przepisana przez ich wydawców i wydana jako pierwsza encyklopedia na płycie CD, a następnie udostępniona jako serwis internetowy.

Najprawdopodobniej najważniejszym udanym procesem digitalizacji encyklopedii był projekt o nazwie Bartleby Project opierający się na Columbia Encyclopedia, Sixth Edition, 2000, która została udostępniona na stronie tego projektu w początku 2000 roku i jest okresowo uaktualniana^[2].

Wybrane encyklopedie internetoweEdytuj

PolskojęzyczneEdytuj

Polska Wikipedia – polskojęzyczna Wikipedia powstała 26 września 2001.
WikiZagłębie – regionalna encyklopedia poświęcona Zagłębiu Dąbrowskiemu, powstała 26 czerwca 2011.
Encyklopedia Województwa Śląskiego – powstała 26 października 2013.^[3]

ObcojęzyczneEdytuj

Bulbapedia – encyklopedia Pokémonów, stworzona przez użytkowników strony fanowskiej o Pokémonach, Bulbagarden.
Consumerium – projekt mający na celu opisanie produktów dostępnych w sprzedaży oraz wzrost roli konsumenta na rynku.
EcuRed – Kubańska encyklopedia internetowa, prezentująca rzeczywistość z perspektywy rewolucji kubańskiej
Enciclopedia Libre – projekt stworzenia hiszpańskiej encyklopedii używając oprogramowania wiki, publikowanej na licencji GFDL.
Ekşi Sözlük – starszy turecki projekt w założeniach podobny do h2g2.
Ekopedia jest projektem praktycznej encyklopedii mówiącej o alternatywnych metodach życia.
Everything2 ma większy zakres artykułów i nie koncentruje się jedynie na tworzeniu encyklopedii. Jej zawartość nie jest dostępna na żadnej licencji copyleft.
EvoWiki to „Wiki o ewolucji i początkach. Skupia się ona na edukacji ewolucyjnej, częściowo odwołując się do kreacjonizmu i Intelligent Design z perspektywy nauki. Inspirowana przez strony, takie jak talkorigins.org i talkdesign.org, wiki, której celem jest bardziej uzupełnienie niż duplikowanie tych zasobów”.
h2g2 to kolekcja humorystycznym artykułów encyklopedycznych, bazująca na idei The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy stworzonej przez Douglasa Adamsa. Artykuły nie są dostępne na copyleftowej licencji.
NeoDex to encyklopedia o Neopets, założona przez członków strony fanowskiej Neopets, Pink Poogle Toy.
Project Galactic Guide – starszy projekt zainspirowany przez The Hitchhiker's Guide to the Galaxy.
Rehber Ansiklopedisi – internetowa wersja tureckiej encyklopedii „Yeni Reber Ansiklopedisi”, często używana w tureckiej Wikipedii jako źródło informacji. https://web.archive.org/web/20051029005938/http://kitap.hakikatkitabevi.com/cgi-bin/cgi.exe/Rehber?
SourceWatch (początkowo nazwana Disinfopedia) – projekt mający na celu wyjawianie propagandy.
Turkcebilgi – projekt encyklopedii podobnej do Wikipedii w języku tureckim.
Wikipedia – najpopularniejszy, wielojęzyczny projekt, powstały 15 stycznia 2001 roku
MusicBrainz – otwarta encyklopedia muzyczna, najpopularniejszy i największy projekt o tej tematyce
Encyclopaedia Metallum – encyklopedia muzyki metal obejmująca zespoły metalowe i ich wydawnictwa
Wikitravel – darmowym przewodnik turystyczny, dostępny od czerwca 2003.
Yellowikis próbuje być dla książek telefonicznych, tym, czym Wikipedia dla Britanniki.
YoutubeWiki – encyklopedia kanałów i wideoblogów YouTube

Różne internetowe encyklopedie zajmują się również specjalnie wybranymi dziedzinami (poniżej lista wybranych matematycznych encyklopedii internetowych):

MathWorld – własnościowy system tworzony w Wolfram Research.
PlanetMath – darmowa encyklopedia matematyczna oparta o mechanizm wiki. Początkowo tworzona była, by zastąpić MathWorld, który został zamknięty z powodów prawnych. Gdy MathWorld znowu powrócił, PlanetMath nie zostało zamknięte.

NieistniejąceEdytuj

Interpedia – projekt encyklopedii internetowej tworzonej przez ogół internautów dyskutowany na grupie usenetowej comp.infosystems.interpedia; nie doszedł do skutku.
Nupedia – projekt tworzenia encyklopedii internetowej tworzonej przez ogół internautów, ale z procesem recenzowania przez ekspertów; Nupedia została zamknięta 26 września 2003; przez proces recenzji przeszło do tego czasu kilka artykułów, które zostały włączone do Wikipedii.
GNUPedia, inicjatywa Richarda Stallmana, zaproponowana w 1999, funkcjonowała w latach 2001–2002; miała uproszczony w stosunku do Nupedii system recenzowania przez wybieranych przez Stallmana „ekspertów” wywodzących się z grona edytorów tej encyklopedii; projekt został zamknięty przez Stallmana, artykuły zostały przeniesione do Wikipedii.