Encyklopedia internetowa

Zrzut ekranu encyklopedii internetowej (Wikipedia)

Encyklopedia internetowa – kompendium ludzkiej wiedzy zapisane i udostępnione w Internecie.

Pierwszą internetową encyklopedię postanowiono stworzyć w 1991 roku. Wówczas przygotowano internetową wersję The Hitchhiker's Guide to the Galaxy.

Pierwsze internetowe encyklopedie

Najprawdopodobniej pierwsza wolna encyklopedia pisana przez ochotników ruszyła w 1991 roku. Została ona zainicjowana przez czytelników grupy usenetowej alt.fan.douglas-adams, którzy rozpoczęli projekt polegający na stworzeniu prawdziwej wersji The Hitchhiker's Guide to the Galaxy, fikcyjnej encyklopedii używanej w pracach Douglasa Adamsa. Projekt stał się znany jako Project Galactic Guide. Początkowo miał zawierać jedynie prawdziwe i rzeczowe artykuły, zasada ta została zmieniona tak, aby można było tworzyć artykuły na tematy niewyobrażalne i nierealne. Project Galactic Guide zawiera około 1700 artykułów. Od 2000 roku nie powiększano tej liczby artykułów. Prawdopodobnie pośrednią przyczyną tego zastoju było założenie h2g2, bardziej oficjalnego projektu z podobnymi zasadami.

Kluczową gałęzią digitalizacji domeny publicznej była digitalizacja starych encyklopedii. W styczniu 1995 wystartował Projekt Gutenberg mający na celu upublicznienie tekstu jedenastej edycji Encyklopedii Britannica (z 1911 roku), ale spór związany z metodami wstrzymał prace nad pierwszym tomem. Z powodu znaków towarowych encyklopedia ta została opublikowana jako Gutenberg Encyclopedia. W 2002 roku tekst wszystkich 28 tomów został opublikowany przez inne źródło na stronie o nazwie Classic encyclopedia.

Projekt Gutenberg ponownie rozpoczął pracę nad digitalizacją tej encyklopedii, jednak do czerwca 2005 roku wciąż nie została ona wydana. W tym czasie, przed obliczem rywali takich jak Encarta, ostatnia Britannica została przepisana przez ich wydawców i wydana jako pierwsza encyklopedia na płycie CD, a następnie udostępniona jako serwis internetowy.

Najprawdopodobniej najważniejszym udanym procesem digitalizacji encyklopedii był projekt o nazwie Bartleby Project opierający się na Columbia Encyclopedia, Sixth Edition, 2000, która została udostępniona na stronie tego projektu w początku 2000 roku i jest okresowo uaktualniana.

Wybrane encyklopedie internetowe

Polskojęzyczne

• EMD – encyklopedia "muzyki niszowej" powstała w 2005 roku na bazie wcześniejszego serwisu muzycznego o tej samej nazwie.
• Polska Wikipedia – polskojęzyczna Wikipedia powstała 26 września 2001.

Niepolskojęzyczne

• Bulbapedia – encyklopedia Pokémonów, stworzona przez użytkowników strony fanowskiej o Pokémonach, Bulbagarden.
• Consumerium – projekt mający na celu opisanie produktów dostępnych w sprzedaży oraz wzrost roli konsumenta na rynku.
• EcuRed – Kubańska encyklopedia internetowa, prezentująca rzeczywistość z perspektywy rewolucji kubańskiej
• Enciclopedia Libre – projekt stworzenia hiszpańskiej encyklopedii używając oprogramowania wiki, publikowanej na licencji GFDL.
• Ekşi Sözlük – starszy turecki projekt w założeniach podobny do h2g2.
• Ekopedia jest projektem praktycznej encyklopedii mówiącej o alternatywnych metodach życia.
• Everything2 ma większy zakres artykułów i nie koncentruje się jedynie na tworzeniu encyklopedii. Jej zawartość nie jest dostępna na żadnej licencji copyleft.
• EvoWiki to "Wiki o ewolucji i początkach. Skupia się ona na edukacji ewolucyjnej, częściowo odwołując się do kreacjonizmu i Intelligent Design z perspektywy nauki. Inspirowana przez strony, takie jak talkorigins.org i talkdesign.org, wiki, której celem jest bardziej uzupełnienie niż duplikowanie tych zasobów".
• h2g2 to kolekcja humorystycznym artykułów encyklopedycznych, bazująca na idei The Hitchhiker's Guide to the Galaxy stworzonej przez Douglasa Adamsa. Artykuły nie są dostępne na copyleftowej licencji.
• NeoDex to encyklopedia o Neopets, założona przez członków strony fanowskiej Neopets, Pink Poogle Toy.
• Project Galactic Guide – starszy projekt zainspirowany przez The Hitchhiker's Guide to the Galaxy.
• Rehber Ansiklopedisi – internetowa wersja tureckiej encyklopedii "Yeni Reber Ansiklopedisi", często używana w tureckiej Wikipedii jako źródło informacji. http://kitap.hakikatkitabevi.com/cgi-bin/cgi.exe/rehber?
• SourceWatch (początkowo nazwana Disinfopedia) – projekt mający na celu wyjawianie propagandy.
• Turkcebilgi – projekt encyklopedii podobnej do Wikipedii w języku tureckim.
• Wikipedia – najpopularniejszy, wielojęzyczny projekt, powstały 15 stycznia 2001 roku
• MusicBrainz – otwarta encyklopedia muzyczna, najpopularniejszy i największy projekt o tej tematyce
• Encyclopaedia Metallum – encyklopedia muzyki metal obejmująca zespoły metalowe i ich wydawnictwa
• Wikitravel – darmowym przewodnik turystyczny, dostępny od czerwca 2003.
• Yellowikis próbuje być dla książek telefonicznych, tym, czym Wikipedia dla Britanniki.

Różne internetowe encyklopedie zajmują się również specjalnie wybranymi dziedzinami (poniżej lista wybranych matematycznych encyklopedii internetowych):

• MathWorld – własnościowy system tworzony w Wolfram Research.
• PlanetMath – darmowa encyklopedia matematyczna oparta o mechanizm wiki. Początkowo tworzona była, by zastąpić MathWorld, który został zamknięty z powodów prawnych. Gdy MathWorld znowu powrócił, PlanetMath nie zostało zamknięte.

Nieistniejące

• Interpedia – projekt encyklopedii internetowej tworzonej przez ogół internautów dyskutowany na grupie usenetowej comp.infosystems.interpedia; nie doszedł do skutku.
• Nupedia – projekt tworzenia encyklopedii internetowej tworzonej przez ogół internautów ale z procesem recenzowania przez ekspertów; Nupedia została zamknięta 26 września 2003; przez proces recenzji przeszło do tego czasu kilka artykułów, które zostały włączone do Wikipedii.
• GNUPedia, inicjatywa Richarda Stallmana, zaproponowana w 1999, funkcjonowała w latach 2001-2002; miała uproszczony w stosunku do Nupedii system recenzowania przez wybieranych przez Stallmana "ekspertów" wywodzących się z grona edytorów tej encyklopedii; projekt został zamknięty przez Stallmana, artykuły zostały przeniesione do Wikipedii.

Zobacz też

• biblioteka cyfrowa