Chleba i róż
Chleba i róż – hasło polityczne powstałe w 1910 oraz tytuł związanych z nim wiersza (1911) i piosenki.
| Wykonawca utworu | |
| Caroline Kohlslaat Mimi Fariña i inni. | |
| Wydany | |
|---|---|
| Twórca | |
Geneza edytuj
Hasło „Chleba i róż” pochodzi z przemówienia wygłoszonego, w ramach kampanii prowadzonej na rzecz nadania prawa kobiet do głosowania, w czerwcu 1910 przez amerykańską sufrażystkę – Helen Todd, która przemawiała na temat warunków pracy i płac kobiet. Wers przemówienia „bread for all, and roses too” (pol. chleb dla wszystkich, a także róże)[1] stał się inspiracją dla wiersza „Bread and Roses” Jamesa Oppenheima opublikowanego w „The American Magazine” w grudniu 1911 z podpisem: „Chleb dla wszystkich, a także róże – motto kobiet na Zachodzie”. Następnie hasło to pojawiało się podczas strajku tekstylnego w Lawrence w okresie od stycznia do marca 1912. Strajk ten określany jest jako: „Strajk Chleba i Róż”[2]. W strajku brało udział ok. 10 tys. robotnic. Uczestniczki strajku wykrzykiwały to hasło, nie godząc się na złe warunki pracy i niskie zarobki. Protest zakończył się sukcesem[3].
Kultura edytuj
W 1917 Caroline Kohlslaat skomponowała muzykę do wiersza Oppenheima[4]. W 1974 muzyka została ponownie skomponowana przez Mimi Fariñę. Do muzyki skomponowanej przez Fariñę swoje wersje piosenki nagrywali m.in.: Judy Collins, Ani DiFranco, Utah Phillips i Josh Lucker[5].
Wiersz edytuj
- As we come marching, marching, we battle, too, for men
- For they are women’s children and we mother them again.
- Our days shall not be sweated from birth until life closes
- Hearts starve as well as bodies: Give us Bread, but give us Roses.
- As we come marching, marching, unnumbered women dead
- Go crying through our singing their ancient song of Bread;
- Small art and love and beauty their trudging spirits knew
- Yes, it is Bread we fight for – but we fight for Roses, too.
- As we come marching, marching, we bring the Greater Days
- The rising of the women means the rising of the race.
- No more the drudge and idler – ten that toil where one reposes
- But a sharing of life’s glories: Bread and Roses, Bread and Roses.
- – James Oppenheim, 1911[6].
Przypisy edytuj
- ↑ The American Magazine, Crowell-Collier Publishing Company, 1911 [dostęp 2022-03-17] (ang.).
- ↑ Jim Zwick, Behind the Song: Bread and Roses, „Sing out!”, 46 (2), 2003, s. 136, DOI: 10.2307/1497904, JSTOR: 1497904 [dostęp 2022-03-17].
- ↑ Jakub Dymek, Chleba i róż!, „Dziennik Opinii”, nr 73/2016 (1223), KrytykaPolityczna.pl, 14 marca 2016 [dostęp 2022-03-17] (pol.).
- ↑ Oak Park Oak Parker Archives, May 15, 1925, p. 18, NewspaperArchive.com, 15 maja 1925 [dostęp 2022-03-17] (ang.).
- ↑ mudcat.org: Lyr Req/Add: They All Sang Bread and Roses (S Kahn) [online], mudcat.org, 22 lutego 2014 [dostęp 2022-03-17] [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ James Oppenheim, American Magazine, Colver Publishing House, grudzień 1912, s. 214 [dostęp 2022-03-17] (ang.).