Cisowa Skała (Kotlina Nowotarska)
Cisowa Skała[1] lub Cisowa Skałka[2] – pojedyncza skała na Kotlinie Orawsko-Nowotarskiej[3]. Jest widoczna z szosy Nowa Biała – Białka Tatrzańska. Wznosi się pośród dużych i równych łąk po prawej stronie tej szosy, naprzeciwko znajdującej się tuż przy szosie Obłazowej Skałki i parkingu. Na południe od niej znajduje się niższa Grzebieniowa Skała (Grzebieniówka)[2][4]. Obydwie wchodzą w skład tzw. Skalic Nowotarskich[1].



Wznosi się na wysokość 685 m n.p.m., a jej względna wysokość ponad otaczające ją równinne łąki wynosi 55 m[4]. Zbudowana jest z wapieni krynoidowych. W wielu miejscach wapień jest odsłonięty, gdyż był eksploatowany przez miejscową ludność do celów budowlanych i do wypalania wapna. Szczytowa część jest spękana i ma odcień różowy. Ma bardzo bogatą florę; opisano występowanie tutaj ponad 100 gatunków roślin kwiatowych, w tym 20 górskich (6 roślin alpejskich). Gatunki górskie zostały przyniesione z Tatr przez rzekę Białkę, która kiedyś przepływała obok Cisowej Skały[1]. M.in. stwierdzono tutaj występowanie kokoryczy żółtawej – rzadkiej rośliny, w Polsce występującej tylko w nielicznych miejscach[5].
Pochodzenie nazwy nieznane. Może pochodzić od cisa (obecnie nie występuje on tutaj i nie wiadomo, czy w ogóle występował), lub od czerwonobrązowej (w gwarze podhalańskiej cisej, cisawej) barwy skał. Forma Cisawa była podawana w l. 1804 i 1805, Cisowa – ok. 1770 i w 1832. Próbowano wywodzić nazwę od nazwiska „Wcisło”, jednak bez uzasadnienia[1].
Cisową Skałę wspominał już Stanisław Staszic w swym dziele O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski[6]. Seweryn Goszczyński tak opisywał w maju 1832 r. Cisową Skałę w swym znanym „Dzienniku podróży do Tatrów”:
„Sterczy ona śród płaszczyzny jak samotna wieża, naga w największej części, można jednak wejść aż na jej wierzchołek, który jest płaski i dość przestronny. Co szczególniejsza, że podobne skały znajdują się wzdłuż całego pasma Tatrów, na równoległej prawie do nich linii i w niewielkiej odległości; tworzą one jakby łańcuch szyldwachów przed górami. Skały te są wapienne i znacznej wysokości.”[7].
Widok z Cisowej Skały opisał Bogusz Stęczyński w wierszu „Widok niezmierny”. Ze skały, mimo że jest stosunkowo niska, rozciąga się doskonała panorama widokowa na Tatry, Pieniny, Gorce i Babią Górę[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Józef Nyka, Pieniny, wyd. IX, Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006, s. 126, 257–258, ISBN 83-915859-4-8 .
- ↑ a b Geoportal. Mapa lotnicza [online] [dostęp 2025-03-21] .
- ↑ Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, s. 354–355, ISBN 83-01-12479-2 .
- ↑ a b Geoportal. Mapa topograficzna 1:10 000 [online] [dostęp 2025-03-21] .
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6 .
- ↑ Stanisław Staszic, O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski przez Stanisława Staszica, Warszawa 1815 .
- ↑ Seweryn Goszczyński, Dziennik podróży do Tatrów, Wrocław: Ossolineum i DeAgostini, 2005, s. 53–54, ISBN 83-04-04762-4 .