Cmentarz ewangelicki w Gaszowie
Cmentarz ewangelicki w Gaszowie – utworzony w 1866 roku cmentarz ewangelicki w miejscowości Gaszów, w województwie dolnośląskim. Na jego terenie znajduje się okazała kaplica pogrzebowa. Obecnie zrujnowany.
 Cmentarz wraz z kaplicą w latach 30. XX w. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
Gaszów |
| Typ cmentarza |
wyznaniowy |
| Wyznanie |
luterańskie |
| Stan cmentarza |
nieczynny |
| Liczba pochówków |
Ok. 100 |
| Data otwarcia |
1866 |
| Data ostatniego pochówku |
1945 |
Położenie na mapie Polski  | |
| 51,16645°N 15,61416°E/51,166450 15,614160 | |
Historia obiektu edytuj
W roku 1848 gaszowska społeczność luteranów licząca 224 wiernych[1] nie posiadała własnego cmentarza, a pochówków zmarłych dokonywano wówczas w pobliskim Chmielnie. W roku 1866 na północnym skraju wsi, na niewielkim wzniesieniu rozpoczęto budowę klasycystycznej kaplicy oraz cmentarza, mającego służyć ewangelikom z Gaszowa, Ustronia i Skały. Prace udało się zakończyć jeszcze tego samego roku. Sześć lat później na terenie nekropolii powstało okazałe mauzoleum rodziny Walter, wykonane z piaskowca pozyskanego z miejscowej kopalni.[2]
W roku 1945, miejscowa ludność niemiecka wyznająca luteranizm została wysiedlona na zachód. Przybyła na jej miejsce ludność polska, będąca w zdecydowanej większości wyznania katolickiego, dokonała na cmentarzu kilku pochówków, jednak z czasem wyposażenie kaplicy zostało przeniesione do okolicznych kościołów, a sam obiekt został opuszczony i zapomniany. Obecnie jego teren porasta młodnik, a liczne piaskowcowe nagrobki padły ofiarą wandali[3].
Kaplica edytuj
Na terenie cmentarza znajduje się okazała, jednonawowa kaplica pogrzebowa w stylu klasycystycznym, której budulcem był piaskowiec z miejscowych kopalni. Jej dwuspadowy dach pokryty był pierwotnie czerwoną dachówką. Nad kruchtą, stanowiącą jedyne wejście do świątyni umieszczono tabliczkę zawierającą cytat z Pisma Świętego w języku niemieckim ,,Hier ist des HERRN Tempel" (niem. Tu jest świątynia Pańska), oraz niewielką sygnaturkę, na której pierwotnie zawisły dwa dzwony. Jeden z nich, odlany w drugiej połowie XIX wieku, ze względu na rosnące zapotrzebowanie na brąz w trakcie trwania I wojny światowej został przetopiony na cele wojskowe. Dzięki staraniom miejscowej społeczności w roku 1923 ufundowano nowy dzwon. Wnętrze kaplicy z trzech stron okalały drewniane empory, a ściany pokryte były jasnym kolorem z freskami przedstawiającymi motyw róż. Drewniany ołtarz przedstawiał Chrystusa[4].
Po roku 1945 kaplica przestała być używana i pozostawiona sama sobie zaczęła popadać w coraz większą ruinę. W latach 60. pozostające w niej jeszcze wyposażenie zostało przeniesione do okolicznych kościołów katolickich, m.in. w Chmielnie i Żeliszowie, gdzie znajduje się do dzisiaj. Z czasem zawaliła się drewniana konstrukcja dachu, przykrywając wnętrze warstwą dachówek. Obecnie zachowały się mury wraz z niewielką sygnaturką. Do drzwi kaplicy wiedzie lipowa aleja, którą jednak porasta las.
Lista osób spoczywających na cmentarzu edytuj
| Nazwisko | Lata życia | Zachowany nagrobek | Uwagi |
|---|---|---|---|
| Altmann Johann Gottlieb | Nieznane | Tak | |
| Altmann, Imię Nieznane, | Nieznane | Częściowo | |
| Anders Ernstine | Nieznane | Częściowo | |
| Beer, imię nieznane | 1907-26.03.1907 | Nie | Ofiary tragicznego pożaru z 1907 r. |
| Beer, imię nieznane | 1904- 26.03.1907 | Nie | |
| Beer, imię nieznane | 1903- 26.03.1907 | Nie | |
| Beer, imię nieznane | 1901- 26.03.1907 | Nie | |
| Beer, imię nieznane | zm. 26.03.1907 | Nie | |
| Beer, imię nieznane | zm. 26.03.1907 | Nie | |
| Ben(?) Anna | Nieznane | Nie | |
| Büttner Henriette | 1875-1905 | Tak | |
| Drescher Ernestine | 08.05.1868-26.11.1937 | Tak | |
| Förster Gottlieb Ernst | zm. 1932 | Tak | |
| Forster Karoline Ernstine | zm. 1932 | Tak | |
| Hoferichter (rodzina) | XX w. | Tak | Mieszkańcy dzisiejszego gospodarstwa nr 4 |
| Hoferichter Hermann | zm. Po 1916 r. | Nie | Mieszkaniec dzisiejszego gospodarstwa nr 4 |
| Holzbecher, Imię nieznane | zm. po 1932 | Nie | Prawdopodobnie nauczyciel szkoły podstawowej w Gaszowie |
| Hönge Louis | 183(?)-13.03.1893 | Tak | Mistrz stolarski |
| Hynek, Imię nieznane | Po 1945 | Nie | Dzieci pierwszych polskich osadników w Gaszowie |
| Hynek, Imię nieznane | Po 1945 | Nie | |
| Märkel Alfred | 25.03.1927- 22.09.1927 | Tak | |
| Pietsch H(…) | Nieznane | Tak | |
| Scholz Joh Gottlieb | Nieznane | Tak | Właściciel dzisiejszego gospodarstwa nr 12 |
| Schwabe Erika | Nieznane | Nie | Żyła prawdopodobnie 3 lata. |
| Schwabe Elsa | zm. 1921 | Nie | Mieszkanka dzisiejszego gospodarstwa nr 29 |
| Schwabe Ernestine | Nieznane | Nie | Mieszkanka dzisiejszego gospodarstwa nr 29 |
| Schwabe Imię nieznane | Nieznane | Nie | Mieszkaniec dzisiejszego gospodarstwa nr 29 |
| Schwabe Richard | Nieznane | Nie | Właściciel kopalni piaskowca |
| Walter (rodzina) | zm. po 1872 | Częściowo (mauzoleum) | Właściciele gospodarstwa rolnego w Skale |
| Wehner Oskar | 18.01.1875-20.05.1940 | Nie | Właściciel dzisiejszego gospodarstwa nr 17 |
| Imię nieznane | zm. 31.07.1919 | Nie | Pracownik w gospodarstwie rodziny Rosemann (Prawdopodobne miejsce pochówku) |
| Kurt John (?) | ok.1927-02.1934 | Nie | Dziecko jednego z gospodarzy, ugodzony widłami (Prawdopodobne miejsce pochówku)[2] |
Przypisy edytuj
- ↑ Friedrich Gottlob Eduard Anders, Statistik der evangelischen Kirche in Schlesien, 1848.
- ↑ a b Mateusz Stanek, Historia Gaszowa, Lwówek Śląski, 12 grudnia 2020.
- ↑ Mateusz Stanek, Gehnsdorf, Nieznana historia Gaszowa, 17 czerwca 2017.
- ↑ Hildegard Baier, Liebe Erinnerungen an Gehnsdorf, Kreis Löwenberg, „Löwenberger Heimatgrüße”, 04/74, 1974.