Cywilizacja łacińska
Cywilizacja łacińska – jedna z cywilizacji wyróżnionych przez Feliksa Konecznego, ew. synonim cywilizacji zachodniej.
Cywilizacja łacińska wśród innych cywilizacji
edytujCywilizacje w koncepcji Konecznego są formą ustroju społecznego, a poszczególne kultury są przejawem cywilizacji[1]. Koneczny nie używał pojęcia cywilizacji zachodniej, wskazując, że w Europie występuje wiele cywilizacji. Cywilizacja łacińska jest jedną z cywilizacji występujących w Europie, jedyną, która ma charakter rodzimy. Pozostałe cywilizacje (bizantyjska, żydowska i turańska) są pochodzenia orientalnego. Nie ma więc jednej wspólnej cywilizacji europejskiej[2]. Obejmuje ona społeczeństwa Europy zachodniej i środkowej oraz Ameryki, występuje tam, gdzie religią dominującą jest katolicyzm lub wywodzące się z niego wyznania protestanckie.
Wielu innych autorów, inspirujących się Konecznym, używa pojęć cywilizacja łacińska i zachodnia zamiennie[3].
Charakterystyka
edytujCywilizacja łacińska wywodzi się z trzech źródeł[4]::
- starożytnej Grecji, skąd zaczerpnięto dążenie do racjonalnego poznania prawdy (ukształtowane w filozofii starożytnej i rozwinięte przez nowożytną naukę);
- starożytnego Rzymu (prawo rzymskie), skąd zaczerpnięto koncepcję prawa jako wyrazu dobra i słuszności;
- chrześcijaństwa, które przekształciło te źródła poprzez swoją etykę.
Cywilizacja łacińska kształtowała się w okresie średniowiecza, a najważniejszym czynnikiem ją tworzącym był Kościół katolicki[4].
Cywilizację tę charakteryzuje personalistyczne podejście do człowieka. Człowiek pojmowany jest jako osoba, podmiot wolny i rozumny[5].
W polityce narzuca rządzącym te same prawa moralne, które obowiązują poddanych ich władzy. Państwo opiera się na narodzie, ma charakter ograniczony, a obok niego istnieją organizacje społeczne i samorządy. Uznaje dualizm prawa (prawo prywatne i publiczne) i wyższość etyki nad prawem (prawo ma wywodzić się z etyki i podlega ocenie moralnej). W ekonomii ceni własność prywatną, a najwyżej własność nieruchomą, zwłaszcza ziemską. W prawie rodzinnym uznaje tylko małżeństwo monogamiczne oraz emancypację rodziny spod władzy rodu[5][6].
Jest cywilizacją niesakralną (czym różni się od cywilizacji żydowskiej i bramińskiej) z supremacją sił duchowych (czym różni się od cywilizacji turańskiej, bizantyńskiej, arabskiej i chińskiej)[7].
Koneczny uznaje cywilizację łacińską za najdoskonalszą z istniejących cywilizacji, w której jednostka ludzka znajduje najpełniejszą realizację[5][6].
Koneczny uznaje, że kultura polska jest najpełniejszym wcieleniem cywilizacji łacińskiej i jest z nią ściśle związana. Inne obecne w Polsce cywilizacje (żydowska, turańska i bizantyńska) są jej kulturowo obce i szkodliwe[5][6].
Przypisy
edytuj- ↑ Skrzydlewski 2011 ↓.
- ↑ Skrzydlewski 2011 ↓, s. 705-706.
- ↑ Filip Kubiaczyk (red.), Cywilizacja łacińska. Ekspansja - dominacja - kryzys, Gniezno 2016, s. 7-10.
- ↑ a b Skrzydlewski 2011 ↓, s. 706.
- ↑ a b c d Skrzydlewski 2011 ↓, s. 706-707.
- ↑ a b c Bębenek 2000 ↓.
- ↑ Andrzej Piskozub, Miejsce Feliksa Konecznego w polskim wkładzie w rozwój nauki o cywilizacji, [w:] Jan Skoczyński (red.), Feliks Koneczny dzisiaj, Kraków 2000, s. 76.
Bibliografia
edytuj- Marian Bębenek, Paradygmat polityki w cywilizacji łacińskiej, [w:] Jan Skoczyński (red.), Feliks Koneczny dzisiaj, Kraków 2000, s. 85-92.
- Paweł Skrzydlewski, Koneczny Feliks, [w:] Andrzej Maryniarczyk (red.), Encyklopedia filozofii polskiej, t. 2, Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2011, s. 704-708.