Czystka antysemicka w Wojsku Polskim

Czystka antysemicka w Wojsku Polskim – usuwanie ze struktur ludowego Wojska Polskiego żołnierzy pochodzenia żydowskiego, dokonywane przez władze Polski Ludowej w ramach antysemickich działań władz państwowych w latach 1967–1968, znane też jako czystki syjonistyczne, których kulminacją były tak zwane wydarzenia marcowe[1].

Historia edytuj

 
Generał Wojciech Jaruzelski, który w dużej mierze był odpowiedzialny za czystkę w Wojsku Polskim[2]

Impulsem do wydarzeń był kolejny konflikt izraelsko-arabski, wybuch wojny sześciodniowej w czerwcu 1967; w czasie zimnej wojny, konfliktu supermocarstw: Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich – popierającego państwa arabskie i Stanów Zjednoczonych – popierających Izrael[2].

Za czystkę antysemicką w wojsku był odpowiedzialny członek ścisłego kierownictwa resortu obrony, a od 11 kwietnia 1968 minister obrony narodowej generał Wojciech Jaruzelski, który stanął na czele specjalnej komisji, oraz szef Wojskowej Służby Wewnętrznej generał Teodor Kufel.

Nie ustalono liczby oficerów usuniętych w ramach tych czystek: Peter Raina wskazał kilkudziesięciu[3], Anka Grupińska – 150[4], zaś Lech Kowalski podał, że zachowało się sześć rozkazów, zawierających 1348 nazwisk (zarówno oficerów jak i podoficerów) oraz że żołnierze pochodzenia żydowskiego byli usuwani z wojska przez generała Jaruzelskiego jeszcze w 1980[5].

Dotknięci czystką bywali pozbawiani stopnia oficerskiego „z powodu braku wartości moralnych” i degradowani, kilka lat po wyjeździe do Izraela (np. Mieczysław Krzemiński[6]).

Ofiary edytuj

Przypisy edytuj

  1. Lech Kowalski: Jaruzelski – generał ze skazą: Biografia wojskowa generała armii Wojciecha Jaruzelskiego. Wyd. 2 popr. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2012, s. 379k. ISBN 978-83-7506-979-2.
  2. a b Historyk: Marzec’68 zaczął się de facto w czerwcu 1967 roku. polskieradio24.pl, 12 marca 2018. [dostęp 2023-07-18].
  3. Peter Raina: Jaruzelski. Warszawa: Wydawnictwo „Efekt”, 2001, s. 689. ISBN 83-88900-00-5.
  4. Anka Grupińska: Czysta antysemicka w Wojsku Polskim 1967–1968. sztetl.org.pl. [dostęp 2016-02-01].
  5. Lech Kowalski, wypowiedź autorska w filmie dokumentalnym Towarzysz generał z 2009 (czas: 30–33 min.).
  6. Mieczysław Krzemiński. Dane osoby z katalogu funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2016-02-01].