Język morawski

odmiana języka czeskiego

Język morawski (cz. moravština) – odmiana języka czeskiego używana na Morawach, niekiedy uznawana za samodzielny język.

Mapa etniczna Republiki Czeskiej, która pokazuje odsetek Morawian według powiatów.

Argumentem przeciw uznaniu osobnego języka morawskiego może być okoliczność, że na Morawach w użyciu funkcjonuje wiele zróżnicowanych gwar, znacznie bardziej od siebie odległych niż mowa z terytorium krainy czeskiej[1][2][3]. Coraz częściej podejmowane są jednak próby kodyfikacji narzeczy morawskich i stworzenia z nich pewnego standardu. Działaniami tymi zajmuje się między innymi Instytut Języka Morawskiego (Ústav jazyka moravského), powołany do życia w 2006[4].

Etnolekt morawski Język czeski Język polski
baba dívka, holka, žena dziewczyna, kobieta
gramlavý nešikovný niezręczny
(ten) Olomouc (ta) Olomouc (ten) Ołomuniec
puntek poklopec rozporek
sifon sodovka, sodová voda woda gazowana
sodovka limonáda lemoniada
špice drát szprycha rowerowa
šufánek, žufánek naběračka chochla
šušňa holub koza z nosa
tož tak tak, w ten sposób
vršek víčko wieczko

Za literackie uważane są niektóre wyrazy morawskie (podobnie jak w języku niemieckim wyrazy austriackie), które są na Morawach stosowane powszechnie zarówno w rozmowach, jak i w formie piśmiennej. Inne uważane są za regionalne wyrazy potoczne. W innych przypadkach różni się rodzaj rzeczowników morawskich i ogólnoczeskich[5].

Wariant morawski Wariant czeski Język polski
zavazet překážet przeszkadzać, zawadzać
dědina ves, vesnice wioska
rožnout rozsvítit zapalić światło
haluz(a) větev gałąź
gatě kalhoty spodnie, gacie
stolař truhlář stolarz
kačena kachna kaczka
slunko slunce słońce
sklinka sklenice szklanka
shoda [zhoda] shoda [schoda] zgoda
hadra f. hadr m. szmata, hadra
okurek m. okurka f. ogórek

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Územní diferenciace češtiny
  2. Pavlína Kuldanová, Mapa dialektów czeskich. [dostęp 2009-01-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-30)].
  3. Pavlína Kuldanová, Útvary českého národního jazyka, 3. kapitola, 2003. [dostęp 2016-11-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-15)].
  4. Ústav jazyka moravského, o.s. [dostęp 2009-09-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-20)].
  5. Marie Krčmová, Radoslav Večerka, MORAVISMUS, [w:] Petr Karlík, Marek Nekula, Jana Pleskalová (red.), Nový encyklopedický slovník češtiny, 2017 (cz.).

Linki zewnętrzne

edytuj