Dom Bagieńskich w Tykocinie

Dom Bagieńskich w Tykocinie (ob. Dworek Tykocin) – zabytkowa nieruchomość znajdująca się przy Placu Stefana Czarnieckiego 12 w Tykocinie, w województwie podlaskim. Od 1988 roku budynek wpisany do Rejestru Zabytków.

Dom Bagieńskich w Tykocinie

nr rej. A-465 z 30.12.1988
Państwo	Polska
Adres	Plac Czarnieckiego 12
Typ budynku	dom
Położenie na mapie Polski Dom Bagieńskich w Tykocinie
Położenie na mapie województwa podlaskiego Dom Bagieńskich w Tykocinie
Położenie na mapie powiatu białostockiego Dom Bagieńskich w Tykocinie
Położenie na mapie gminy Tykocin Dom Bagieńskich w Tykocinie
Położenie na mapie Tykocina Dom Bagieńskich w Tykocinie
53°12′28,692″N 22°46′22,404″E

Historia

Ze względu na położenie geograficzne, Tykocin leżał na szlaku handlowym między Mazowszem a Wielkim Księstwem Litewskim. Doprowadziło to do rozwoju miasta, które na początku XVII wieku było jednym z większych ośrodków gospodarczych i kulturalnych Podlasia. Wybudowanie przez Żydów istniejącej do dzisiaj synagogi było ukoronowaniem pomyślnego okresu w historii Tykocina.

W połowie XVII wieku do miasta wkroczyli Szwedzi. Nastał czas wojny, zwanej Potopem szwedzkim, która doprowadziła do ogromnych strat architektonicznych i demograficznych. Hetman Stefan Czarniecki, który w podzięce za zasługi w walce z najeźdźcą otrzymał od Sejmu Warszawskiego miasto na własność, postanowił przywrócić mu dawną świetność. Odbudował zniszczony zamek, a dzięki małżeństwu swojej córki, Aleksandry Katarzyny, tykocińskie starostwo przeszło we władanie Gryfitów Branickich – jednego z najbardziej wpływowych rodów magnackich.

Początek wieku XVIII przyniósł grabieże magnackie i pożar, który strawił znaczną część miasta. Hetman Jan Klemens Branicki, wnuk Stefana Czarnieckiego, zadecydował wtedy o renowacji tykocińskiego Rynku. Wzorując się na budownictwie w ówczesnej Francji, stworzył projekt placu pełniącego funkcje, przede wszystkim, reprezentacyjne. Targ miejski przeniesiono w okolice synagogi i rozpoczęto przebudowę dzielnicy chrześcijańskiej.

„Klemens Branicki zaprojektował rynek tykociński na wzór francuski. Z pomnikiem pośrodku, symetrycznie. Mało kto zwraca na to uwagę. Rynki pochodzące z II poł. XVIII w. miały podłużny kształt. W krótszej pierzei była dominanta architektoniczna. W Nicei to był ratusz, w Tykocinie kościół. Dłuższe pierzeje były we Francji zabudowane kamienicami, a w Tykocinie zamiast ciągów kamienic Branicki zaproponował domki drewniane typu dworkowego nawiązując do polskiej tradycji (…)”

Jednym z domów powstałych z polecenia Branickiego był Dom Bagieńskich. O jego pierwszych właścicielach wiadomo dziś jednak niewiele. Rodzina Bagieńskich była drobną szlachtą podlaską i jej członkowie nigdy nie piastowali wyższych urzędów państwowych.

Dom Bagieńskich w XXI w.

W miejscu domu wybudowanego przez architektów hetmana Branickiego, stoi zmodernizowany w latach 2003–2004 dworek o łącznej powierzchni 286 m². Czynności remontowe odbyły się pod nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Odrestaurowane XVIII-wieczne drzwi wejściowe prowadzą do wnętrza dworku, w którym stoją pochodzące z XIX i XX wieku meble. Dla oddania klimatu dawnego budownictwa, sosnowe podłogi dworku odtworzono zgodnie z pierwowzorami.

Na podwórzu znajduje się nowo wybudowany budynek gospodarczy z wiatą rekreacyjną. W ogrodzie, prowadzącym nad brzeg Narwi, rosną stare odmiany drzew owocowych oraz krzewów ozdobnych i użytkowych.

Od 2018 roku Dworek Tykocin prowadzi miejsca noclegowe.

Bibliografia

• A.Rudawski, Tiktin, Tykocin 2017

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Dworku Tykocin. dworektykocin.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-13)].
• Strona Zamku w Tykocinie
• Historia i zabytki Tykocina. zielonewrota.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-28)].