Wikipedia

Dom Bagieńskich w Tykocinie

zabytkowy budynek mieszkalny w województwie podlaskim, w powiecie białostockim

Dom Bagieńskich w Tykocinie (ob. Dworek Tykocin) – zabytkowa nieruchomość znajdująca się przy Placu Stefana Czarnieckiego 12 w Tykocinie, w województwie podlaskim. Od 1988 roku budynek wpisany do Rejestru Zabytków[2].

Dom Bagieńskich w Tykocinie
Symbol zabytku nr rej. A-465 z 30.12.1988[1]
Ilustracja
Państwo

 Polska

Adres

Plac Czarnieckiego 12

Typ budynku

dom

Położenie na mapie Tykocina
Mapa konturowa Tykocina, w centrum znajduje się punkt z opisem „Dom Bagieńskich w Tykocinie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Dom Bagieńskich w Tykocinie”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Dom Bagieńskich w Tykocinie”
Położenie na mapie powiatu białostockiego
Mapa konturowa powiatu białostockiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Dom Bagieńskich w Tykocinie”
Położenie na mapie gminy Tykocin
Mapa konturowa gminy Tykocin, w centrum znajduje się punkt z opisem „Dom Bagieńskich w Tykocinie”
Ziemia53°12′28,692″N 22°46′22,404″E/53,207970 22,772890
Multimedia w Wikimedia Commons

Historia edytuj

Ze względu na położenie geograficzne, Tykocin leżał na szlaku handlowym między Mazowszem a Wielkim Księstwem Litewskim[3]. Doprowadziło to do rozwoju miasta, które na początku XVII wieku było jednym z większych ośrodków gospodarczych i kulturalnych Podlasia. Wybudowanie przez Żydów istniejącej do dzisiaj synagogi było ukoronowaniem pomyślnego okresu w historii Tykocina.

W połowie XVII wieku do miasta wkroczyli Szwedzi[4]. Nastał czas wojny, zwanej Potopem szwedzkim, która doprowadziła do ogromnych strat architektonicznych i demograficznych. Hetman Stefan Czarniecki, który w podzięce za zasługi w walce z najeźdźcą otrzymał od Sejmu Warszawskiego miasto na własność, postanowił przywrócić mu dawną świetność. Odbudował zniszczony zamek, a dzięki małżeństwu swojej córki, Aleksandry Katarzyny, tykocińskie starostwo przeszło we władanie Gryfitów Branickich – jednego z najbardziej wpływowych rodów magnackich[5].

Początek wieku XVIII przyniósł grabieże magnackie i pożar, który strawił znaczną część miasta[6]. Hetman Jan Klemens Branicki, wnuk Stefana Czarnieckiego, zadecydował wtedy o renowacji tykocińskiego Rynku. Wzorując się na budownictwie w ówczesnej Francji, stworzył projekt placu pełniącego funkcje, przede wszystkim, reprezentacyjne. Targ miejski przeniesiono w okolice synagogi i rozpoczęto przebudowę dzielnicy chrześcijańskiej[7].

„Klemens Branicki zaprojektował rynek tykociński na wzór francuski. Z pomnikiem pośrodku, symetrycznie. Mało kto zwraca na to uwagę. Rynki pochodzące z II poł. XVIII w. miały podłużny kształt. W krótszej pierzei była dominanta architektoniczna. W Nicei to był ratusz, w Tykocinie kościół. Dłuższe pierzeje były we Francji zabudowane kamienicami, a w Tykocinie zamiast ciągów kamienic Branicki zaproponował domki drewniane typu dworkowego nawiązując do polskiej tradycji (…)”[8]

Jednym z domów powstałych z polecenia Branickiego był Dom Bagieńskich. O jego pierwszych właścicielach wiadomo dziś jednak niewiele. Rodzina Bagieńskich była drobną szlachtą podlaską i jej członkowie nigdy nie piastowali wyższych urzędów państwowych.

Dom Bagieńskich w XXI w. edytuj

W miejscu domu wybudowanego przez architektów hetmana Branickiego, stoi zmodernizowany w latach 2003–2004 dworek o łącznej powierzchni 286 m². Czynności remontowe odbyły się pod nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Odrestaurowane XVIII-wieczne drzwi wejściowe prowadzą do wnętrza dworku, w którym stoją pochodzące z XIX i XX wieku meble. Dla oddania klimatu dawnego budownictwa, sosnowe podłogi dworku odtworzono zgodnie z pierwowzorami.

Na podwórzu znajduje się nowo wybudowany budynek gospodarczy z wiatą rekreacyjną. W ogrodzie, prowadzącym nad brzeg Narwi, rosną stare odmiany drzew owocowych oraz krzewów ozdobnych i użytkowych.

Od 2018 roku Dworek Tykocin prowadzi miejsca noclegowe.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2014-04-03].
  2. ↑ Tykocin: Zabytki [online], Tykocin [dostęp 2018-06-05].
  3. ↑ Tykocin, „Serwis Historyczny Ziemi Łomżyńskiej” [dostęp 2018-05-28] (pol.).
  4. ↑ Kundzewicz Nawrocki Taront, Bitwa o Tykocin, „obiezyswiat.org” [dostęp 2018-05-28] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-28].
  5. ↑ Tykocin - 'perła baroku' i dziedzictwo żydowskie [online], www.zielonewrota.pl [dostęp 2018-05-28] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-28].
  6. ↑ Mapa Kultury - Drewniany dom mieszczański przy Placu Stefana Czarnieckiego 10 w Tykocinie. [online], www.mapakultury.pl [dostęp 2018-05-28].
  7. ↑ Rynek w Tykocinie - Tykocin Rynki, place i deptaki Atrakcje Tykocina Ciekawe miejsca w Tykocinie Polskie Szlaki [online], www.polskieszlaki.pl [dostęp 2018-05-28] (pol.).
  8. ↑ Plac Czarneckiego 10. O substancji miejskiej Tykocina, „Paragon z podróży - Tanie podróże, miejsca, porady”, 26 sierpnia 2017 [dostęp 2018-05-28] (pol.).

Bibliografia edytuj

  • A.Rudawski, Tiktin, Tykocin 2017

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Dom_Bagieńskich_w_Tykocinie&oldid=73447478”