Drozdowska Zireć

cmentarz muzułmański na Litwie

Drozdowska Zireć (lit. Drozdovska ziretė[1]) – jeden z czterech tatarskich mizarów w Sorok Tatarach w okręgu wileńskim na Litwie, założony prawdopodobnie przed 1. ćwiercią XVII wieku, znajduje się na nim najstarsza znana inskrypcja tatarska z terenów dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów z 1626 roku.

Drozdowska Zireć
Drozdovska ziretė
Ilustracja
Jeden z mizarów w Sorok Tatarach (2016)
Państwo

 Litwa

Miejscowość

Sorok Tatary

Typ cmentarza

wyznaniowy

Wyznanie

islam

Stan cmentarza

nieczynny

Powierzchnia cmentarza

około 0,3 ha

Liczba pochówków

kilkadziesiąt

Liczba grobów

kilkadziesiąt

Data otwarcia

przed 1. ćwiercią XVII w.

Data ostatniego pochówku

2. połowa XIX w.

Położenie na mapie Litwy
Mapa konturowa Litwy, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Drozdowska Zireć”
Ziemia54°33′47,7″N 25°09′40,3″E/54,563250 25,161194

Historia

edytuj

Cmentarz założono zapewne przed 1. ćwiercią XVII wieku[2] (nazwa zireć była stosowana przez rozpowszechnieniem się określenia „mizar”[3]). Większość starych drzew porastających nekropolię została ścięta przez sowchoz w 1945 roku, zachowało się jednak kilka starych sosen[2]. Cmentarz był sporadycznie wykorzystywany jeszcze w 2. połowie XIX wieku[2]. Społeczność tatarska planuje oczyścić i zinwentaryzować cmentarz[4].

Charakterystyka

edytuj

Cmentarz znajduje się około 500 m na zachód od centrum Sorok Tatarów na skraju pól na małym pagórku[2]. Zajmuje nieogrodzony obszar nieregularnego wieloboku o wymiarach 50 na 60 m[2]. Zachowało się kilkadziesiąt kamieni nagrobnych, w tym dwa z inskrypcjami, jeden z 1626 roku poniżej szczytu pagórka i drugi z inskrypcją na grobie Makułowiczowej z datą 18 grudnia 1869 roku[2]. Pierwszy wspomniany nagrobek to najstarszy znany kamień Tatarów na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego, pochowano pod nim córkę Allahberdeja[5]. Inskrypcja reprezentuje styl nashi z elementami stylu tult[6]. Pozostałe nagrobki mogą pochodzić z XV-XVIII wieku[7].

Przypisy

edytuj
  1. Paminklinis akmuo Keturiasdešimt Totorių kaime. Lietuvos totorių istorijos muziejus [online] [dostęp 2024-04-27] (lit.).
  2. a b c d e f Andrzej Drozd, Marek M. Dziekan, Tadeusz Majda, Meczety i cmentarze Tatarów polsko-litewskich, Katalog Zabytków Tatarskich, Warszawa: Res Publica Multiethnica, 1999, s. 34, ISBN 978-83-909001-1-7.
  3. Senosios Keturiasdešimt Totorių kaimo kapinės. Lietuvos totorių istorijos muziejus [online] [dostęp 2024-04-27] (lit.).
  4. Forty Tatars Cemeteries. „Tatar Way” [online], totoriukelias.lt [dostęp 2024-04-27].
  5. Andrzej Drozd, Marek M. Dziekan, Tadeusz Majda, Meczety i cmentarze Tatarów polsko-litewskich, Katalog Zabytków Tatarskich, Warszawa: Res Publica Multiethnica, 1999, 79 (ilustracje), ISBN 978-83-909001-1-7.
  6. Beata Biedrońska-Słota i inni red., The art of the Islamic world and the artistic relationships between Poland and Islamic countries, Krakow: Warsaw: „Manggha” Museum of Japanese Art and Technology ; Polish Institute of World Art Studies, 2011, s. 280, ISBN 978-83-62096-11-4.
  7. Prof. Adas Jakubauskas. TARP ISTORIJOS IR DABARTIES. Pozicija [online], www.pozicija.org, 31 grudnia 2022 [dostęp 2024-04-27] (lit.).