Dzwon Grzesznika

Wrocławski dzwon, zniszczony w 1945 roku przez żołnierzy Armii Czerwonej

Dzwon Grzesznika – 113-cetnarowy (ok. 5,8 ton) dzwon, zawieszony w 1386 (prawdopodobnie 17 lipca) w południowej wieży Katedry św. Marii Magdaleny we Wrocławiu. Miał wysokość 180 cm, obwód 6,3 metra[1] i grał ton H; do jego rozkołysania potrzeba było ponad pół minuty pracy dzwonników.

Dzwon Grzesznika na karcie pocztowej z XIX w.

Zamówienie na wykonanie spiżowego dzwonu przyjął wrocławski mistrz ludwisarski[2], Michael Wilde, którego ludwisarnia mieściła się przy Neue Gasse[3][4]. Legenda głosi, że po przygotowaniu formy i potrzebnej ilości roztopionego metalu oddalił się z warsztatu, pozostawiając tam jedynie swego czeladnika, który przez nieostrożność spowodował, że wypadł czop zamykający tygiel, w którym podgrzewano stop, i zawartość tygla spłynęła do formy. Czeladnik pobiegł do mistrza błagać o wybaczenie, ale rozwścieczony Wilde zabił go ciosem noża. Sam dzwon, pomimo że odlany bez kontroli mistrza, udał się i nie miał żadnych usterek. Wilde za morderstwo skazany został na śmierć, przy czym według legendy w ostatnim słowie poprosił, aby mógł posłuchać przed śmiercią bicia dzwonu; zgodę uzyskał i stracony został na szafocie[5] przy akompaniamencie dźwięków swego dzieła[6].

Niemiecko-łacińska inskrypcja na dzwonie miała następującą treść (obok próba tłumaczenia na język polski):

Maria ist der Name mein,
selig musen alle die seyn,
die mein lut hören, oder vernehmen spate oder fruh
die sprechen Gote dem Herren zu.
O Rex Gloria vene cum pace amen. Anno Domini
MCCCLXXXVI fusa est haec campana in die Alexii.

Maria jest imię me,
Bogiem sławieny będzie,
kto mój dźwięk słyszy lub późno czy wczas
do Pana Boga swój zwróci głos.
Przyjdź z pokojem, Królu Chwały. Amen. Roku Pańskiego
1386 odlano dzwon ten w dzień Aleksego.

Kościół Marii Magdaleny (z widocznym charakterystycznym Mostkiem Czarownic) oraz Dzwon Grzesznika na tarczy trzymanej przez lwa na filarze obok wejścia do budynku dzisiejszego Liceum Plastycznego, w sąsiedztwie niegdysiejszej ludwisarni Wildego
Płaskorzeźba przedstawiająca ludwisarza Wilde i jego żonę na ścianie kamienicy wzniesionej nieopodal ludwisarni

Dzwon miał nosić imię Marii, ale okoliczności związane z jego odlaniem spowodowały, że przylgnęła doń nazwa Dzwonu Grzesznika bądź Grzeszników, albo Dzwonu Biednych[7] Grzeszników (Sünder Glocke albo Armen-Sünder Glocke). Przetrwał ponad pół tysiąclecia, z oblężeniem Festung Breslau włącznie; 17 maja 1945, już po zakończeniu działań wojennych, wybuch miny (lub – według innych informacji – zgromadzonej obok kościoła amunicji) spowodował zniszczenie wieży kościoła, zawalenie stropu i zniszczenie zabytkowego dzwonu.

W 1996 rada miasta Wrocławia podjęła decyzję o zrekonstruowaniu dzwonu na podstawie zachowanych rysunków, fotografii i nagrań dźwięku dzwonu. Inicjatywa ta na razie jednak nie doczekała się realizacji.

Przypisy

edytuj
  1. Był to naówczas największy dzwon Śląska
  2. Zob. Encyklopedia Wrocławia, ISBN 83-7023-749-5, Wrocław 2000, str. 642-643 ("Podania wrocławskie")
  3. Neue Gasse to dzisiejsza ulica Nowa, boczna ul. Piotra Skargi
  4. Budynek przy Neue Gasse 16, w sąsiedztwie ludwisarni, nosił do 1945 roku nazwę Zum Glockenguß ("pod odlewnią dzwonów"); dziś jest to siedziba Liceum Plastycznego
  5. Niezwykłym zbiegiem okoliczności jest fakt, że mieszkanie wrocławskich katów mieszczące się przez kilka stuleci przy Neue Gasse 11 sąsiadowało z ludwisarnią Wildego.
  6. W języku niemieckim (według słownika Dudena) mianem Armsünderglocke albo Armesünderglocke nazywano niegdyś po prostu dzwony, których dźwięk towarzyszył egzekucjom; w tym kontekście nazwę Armesünderglocke tłumaczyć by można jako "Dzwon Nieszczęsnych Skazańców"
  7. w znaczeniu "godnych pożałowania"

Linki zewnętrzne

edytuj