Wikipedia

Edmund Łuczak

Edmund Łuczak (ur. 30 września 1909 w Słońsku[1], zm. 29 grudnia 2000 w Kaliszu) – polski lekarz, Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata.

Życiorys edytuj

Ukończył Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, następnie, w latach 1931-1937 studiował medycynę na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Poznańskiego. Po zakończeniu studiów podjął pracę na oddziale położniczo-ginekologicznym szpitala w Kaliszu[1].

Po wybuchu II wojny światowej, w czasie kampanii wrześniowej 1939 przeszedł szlak bojowy od Torunia przez Kutno do Warszawy, gdzie został do końca października 1939 r. W następnym miesiącu wrócił do Kalisza, otrzymując od władz niemieckich nakaz pracy w Liskowie jako lekarz tamtejszego sierocińca[1][a].

Pracując w Liskowie dr Łuczak udzielił koniecznej pomocy medycznej żydowskiej dziewczynce Natalii Landau, mającej około 14 lat. Natalia Landau pochodziła z Uniejowa, przebywała w getcie w Kowale Pańskie-Czachulec Nowy, następnie wraz z matką i młodszą siostrą uciekły z transportu do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem i ukryła się w Żychowie u rodziny Krychów (matka i siostra nie przeżyły)[2]. Dziewczynka pracując w gospodarstwie skaleczyła się, w ranę wdała się gangrena, wówczas gospodarze zaprowadzili dziewczynkę do dra Łuczaka, który zoperował ranę i przez sześć kolejnych tygodni doglądał swojej pacjentki[1]. Natalia Landau przetrwała okupację u Krychów, a po wojnie wyjechała do Wielkiej Brytanii, przyjmując nazwisko Rachelle Nelkin[2].

Na wniosek uratowanej Rachelle Nelkin dr Edmund Łuczak w 1983[b] otrzymał w Jad Waszem medal Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata (nr 2596)[2][3]. Drzewko z nazwiskiem dra Łuczaka posadził w Alei Sprawiedliwych w Jerozolimie kaliszanin Baruch Kolski[1].

W 1945, jeszcze przed zakończeniem wojny, Edmund Łuczak wyjechał do poniemieckiego Szczecinka, gdzie objął stanowisko lekarza powiatowego[4][5], w latach 1951-1953 był dyrektorem szpitala[1][2] oraz ordynatorem oddziału ginekologiczno-położniczego.

Tuż po przyjeździe do Szczecinka dr Łuczak zainteresował się amboną w protestanckim kościele w Radaczu[6], zbudowaną - według legendy - z triumfalnego rydwanu Jana III Sobieskiego, na którym król miał uroczyście wjechać do Wiednia po zwycięstwie nad Turkami (w rzeczywistości ambona została zbudowana z trzech karoc, faktycznie należących do rodu Sobieskich, obecnie przechowywanych w Muzeum w Wilanowie)[7]. Dzięki Łuczakowi elementy ambony zostały przewiezione do Szczecinka, a on sam otrzymał odznakę „Za opiekę nad zabytkami”[1].

W 1979 dr Łuczak powrócił do Kalisza[1]. Tutaj nadal pracował jako lekarz, nadto udzielał się społecznie, m.in. opiekował się cmentarzem żydowskim[1][8]. W 1988 otrzymał Odznakę Honorową Miasta Kalisza[9][c].

Zmarł w Kaliszu 29 grudnia 2000 roku[10], został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Komunalnym[1] (kwatera 28, rząd 2, numer 10)[11].

Uwagi edytuj

  1. ↑ Wg niektórych źródeł dr Łuczak wraz z rodziną mieszkał w budynku opuszczonego sierocińca[2].
  2. ↑ W polskich publikacjach podawany jest rok 1984 lub 1986.
  3. ↑ Niektóre źródła błędnie podają, że był Honorowym Obywatelem Miasta Kalisza.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j Kledecki 2001 ↓.
  2. ↑ a b c d e Pietrzykowski 2020 ↓, s. 8-9.
  3. ↑ Righteous Among the Nations Honored by Yad Vashem by 1 January 2020. Poland. Yad Vashem. s. 58. [dostęp 2022-04-21]. (ang.).
  4. ↑ Katarzyna Królczyk (red.): Archiwa Pomorza Środkowego w stulecie archiwów państwowych. Wybór źródeł. Koszalin: Archiwum Państwowe w Koszalinie, 2020, s. 133. ISBN 978-83-61066-14-9.
  5. ↑ Starosta strzelał przez drzwi. szczecinek.com, 2014-02-28. [dostęp 2022-04-21]. (pol.).
  6. ↑ K. Berezowski: Złoty rydwan Jana III Sobieskiego w Radaczu k/ Szczecinka. szczecinek.com, 2018-03-02. [dostęp 2022-04-21]. (pol.).
  7. ↑ Andrzej Krywalewicz: Karety Jana III Sobieskiego przez ponad 200 lat przetrwały na zapomnianym zakątku Pomorza. chojna24.pl, 2015-09-15. [dostęp 2022-04-21]. (pol.).
  8. ↑ Zmarł kaliszanin Edmund Łuczak - sprawiedliwy wśród narodów świata. poznan.naszemiasto.pl, 2001-01-03. [dostęp 2022-04-21]. (pol.).
  9. ↑ Odznaka Honorowa Miasta Kalisza. kalisz.pl. [dostęp 2022-04-21]. (pol.).
  10. ↑ 29 grudnia 2000. Kalendarium Południowej Wielkopolski. [dostęp 2022-04-21]. (pol.).
  11. ↑ Edmund Łuczak. Cmentarz Komunalny w Kaliszu. [dostęp 2022-04-21]. (pol.).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Edmund_Łuczak&oldid=72668470”