Efekt pewności wstecznej
(Przekierowano z Efekt późnej wiedzy)
Efekt wiedzy po fakcie (ang. hindsight bias), inaczej zwany „wiedziałem że tak będzie” czy pełzającym determinizmem (ang. creeping determinism), efekt ten przedstawia tendencję[1] do oceniania przeszłych wydarzeń jako bardziej przewidywalne, niż były w momencie, gdy zachodziły. Prawdopodobnie wynika z tego, że wiedza na ich temat jest lepiej znana czy dostępna niż wiedza na temat możliwości, które miałyby się wydarzyć. Ludzie mają tendencję również do pamiętania swoich własnych przewidywań jako dokładniejsze i celniejsze, a nie na takie jakie faktycznie miałyby być.
Efekt ten został wykryty w wielu sytuacjach związanych z polityką, grami, medycyną itp.
Ilustracją tego efektu jest powiedzenie: „Mądry Polak po szkodzie”.
Zobacz też edytuj
Literatura edytuj
- Bernstein, Michael André. (1994). Foregone Conclusions: Against Apocalyptic History. Berkeley: University of California Press.
- Fischhoff, B. & Beyth, R. (1975). "I knew it would happen": Remembered probabilities of once-future things. Organizational Behavior and Human Performance 13, 1-16.
- García Landa, José Ángel. (2004) "The Hermeneutic Spiral from Schleiermacher to Goffman: Retroactive Thematization, Interaction, and Interpretation." BELL (Belgian English Language and Literature) ns 2: 155-66.
- Memory (2003). Special issue on Hindsight Bias, ed. Ulrich Hoffrage and Rüdiger F. Pohl).11.4/5.
- Morson, Gary Saul. (1994). Narrative and Freedom: The Shadows of Time. New Haven: Yale University Press.
- Meyers D. G. (2003). Psychologia społeczna. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.