Ekonomiczna teoria kontraktu

Procesy adaptacyjne, a formy kontraktów

edytuj

Adaptacja – jest głównym mechanizmem ekonomicznym, jej analiza powinna być centralnym zadaniem ekonomii[1]

Rodzaje Adaptacji:

  • rynkowa- dokonują się przez niezależnych partnerów poprzez mechanizm rynkowy (cenowy). Warunkiem ich występowania jest brak wyspecjalizowanych zasobów, przy niskich kosztach adaptacji[2]
  • komercyjna- dokonuje się ona poprzez występowanie struktur hierarchicznych i poprzez świadomą współpracę pomiędzy partnerami transakcji. Koszty tej adaptacji w głównie koszty administrowania.

Procesy adaptacyjne partnerów transakcji, a formy kontraktów

edytuj
  1. Transakcje organizowane przez rynek.
  2. Transakcje organizowane przez formy hierarchiczne.
  3. Formy pośrednie (hybrydowe).

Wybór form zależy od wysokości kosztów transakcyjnych z nią związanych. Koszty transakcyjne zależą od:

  1. stopnia niepewności
  2. częstotliwości transakcji
  3. charakteru zasobów zaangażowanych w transakcji[3].

Adaptacja rynkowa a wyspecjalizowanie zasobów

edytuj

Wyspecjalizowanie zasobów wynika z cech zasobu bądź z jego lokalizacji.

Przykładami wyspecjalizowanych zasobów są:

  1. Pracownicy posiadający specyficzne kwalifikacje
  2. Pracownik, który mieszka blisko miejsca swojej pracy
  3. Przedsiębiorstwo produkuje specyficzny produkt, który spełnia wymagania konkretnego klienta[4]

Wyspecjalizowanie zasobów może napotkać utrudnienia, gdyż:

  1. Mechanizm wejścia i wyjścia ma ograniczone zastosowanie.
  2. Konflikty rozstrzyga sąd, co powoduje dodatkowe koszty.
  3. Wysokie są koszty monitorowania.
  4. Transakcja przestaje być bezosobowa[4].

Umowa to dwustronna czynność prawna (zgodne oświadczenie woli zmierzające do wywołania skutków prawnych), będąca powszechnie przyjętym sposobem nawiązywania więzi gospodarczych przez podmioty prawa (jest instrumentem wymiany dóbr i usług w formie towarowo-pieniężnej); stanowi podstawowe źródło powstania stosunku cywilnoprawnego (zobowiązaniowego) pomiędzy stronami, które ją zawarły[5].

Sposób zawarcia umów

edytuj

1.ze względu na strony: 

  • dwustronnie gospodarcze – obie strony to podmioty gospodarcze, 
  • jednostronnie gospodarcze – jedna strona to podmiot gospodarczy; 

2. ze względu obowiązek zawierania:

  •  dobrowolne – nie ma prawnego obowiązku ich zawierania, 
  • obligatoryjne – istnieje prawny obowiązek (np. przepis prawa, akt administracyjny, umowa przedwstępna) ich zawierania;

3.ze względu na długość okresu świadczeń: umowy wieloletnie, roczne, krótkoterminowe (krótsze niż rok), świadczenia jednorazowe, 

4.ze względu na przedmiot działalności gospodarczej: 

  • obrotu towarowego, inwestycyjne, transportowe, ubezpieczeniowe, bankowe,
  • założycielskie, dotyczące przedsiębiorstwa, przedstawicielstwa, pośrednictwa, o współdziałanie[5].

Przykłady Kontraktów

edytuj
  1. Bogaty wujek obiecuje siostrzeńcowi wycieczkę dookoła świata, gdy ten skończy uczelnię z wyróżnieniem.
  2. Farmer zachęcony reklamą zamawia za $25 środek, który ma być skutecznym narzędziem zabijania świerszczy. Dostaje 2 drewniane klocki z instrukcją: połóż świerszcza na klocku A i zgnieć go klockiem B[4]

Transakcyjna teoria kontraktów

edytuj

Koszty transakcyjne (ang.  transaction cost) – koszty koordynacji działalności przedsiębiorstwa wynikające ze współdziałania wielu podmiotów gospodarczych na rynku. Pojęcie wprowadzone przez Ronalda Coase, a rozwinięte przez Olivera Williamsona w teorii kosztów transakcyjnych.

Doskonały kontrakt i doskonała konkurencja

edytuj

 Jeśli kontrakt (obietnice, zobowiązania) jest w pełni egzekwowany i w pełni odpowiada celom obu stron to możemy go uznać za kontrakt doskonały[4].

Warunki kontraktu doskonałego:

  1. stabilne preferencje
  2. racjonalne zachowanie
  3. ograniczoność wyboru
  4. dostępna pełna informacja
  5. dążenie do maksymalizacji[4]

Przypisy

edytuj
  1. CH. Bernard, The Functions of Executive, 1937.
  2. F. Hayek, market is a marvel, 1945.
  3. B. Zbroińska, Wkład ekonomii kosztów transakcyjnych i teorii kontraktów do nauki o zarządzaniu. „Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae”, 2013.
  4. a b c d e Jerzy Wilkin i Dominika Milczarek, INSTYTUCJE GOSPODARKI RYNKOWEJ, 2006.
  5. a b Sejm, Kodeks cywilny, 1964.