Faʻafafinetrzecia płeć specyficzna dla kultury samoańskiej.

Faʻafafine to z biologicznego punktu widzenia mężczyźni, którzy czują się kobietami. Ich rodzice rozpoznają te skłonności już we wczesnym dzieciństwie i wychowują swoich synów jak dziewczynki, albo raczej jak przedstawicieli trzeciej płci. Dorastają oni jako tzw. faʻafafine, których rola płciowa różni się od roli płci męskiej i żeńskiej i z tego powodu spełniają inną rolę niż mężczyźni i kobiety. To zjawisko jest w pełni akceptowane w tradycyjnym samoańskim społeczeństwie faʻasamoa.

Słowo faʻafafine zawiera kauzatywny prefiks „faʻa”, oznaczający „na sposób” i słowo fafine, oznaczające „kobietę”[1]. Z lingwistycznego punktu widzenia słowo to jest spokrewnione z innymi słowami o podłożu polinezyjskim, np. z fakafefine (także fakaleiti) w języku tonga, z maoryskim whakawahine, z określeniem akavaʻine z maoryskiego Wysp Cooka czy też z hawajskim mahu. Samoańskie słowo slangowe mala (czy „zniszczenie”, ang. devastation, występujące w tłumaczeniu samoańskiej Biblii) jest używane rzadziej niż określenie faʻafafine.

Rola faʻafafine w społeczeństwie

edytuj

Faʻafafine to osoby znane ze swojej pracowitości i poświęcenia dla rodziny, zgodnie z samoańską tradycją tautua. Samoańska czy też polinezyjska rodzina różni się od rodzin z Zachodu w znacznym stopniu. W skład rodziny wchodzą wszyscy członkowie rodzin mieszkających we wspólnocie w obrębie systemu rodzinnego faʻamatai[2].

Faʻafafine odbywają stosunki płciowe zarówno z mężczyznami, kobietami oraz innymi osobami trzeciej płci. Początkowo, stosunki płciowe z kobietami oraz zawieranie związków małżeńskich było bardzo popularne wśród osobników trzeciej płci, jednakże wraz z ciągle postępującym procesem westernizacji sytuacja ta może ulec zmianie.

Stosunek płciowy między faʻafine (trzecia płeć) i mężczyzną (tane), nie jest pojmowany jako stosunek między osobnikami tej samej płci, dlatego mieszkańcy wysp Samoa nie traktują faʻafafine jako homoseksualistów. Język angielski przybliża tylko oryginalne pojęcia i nie odzwierciedla kulturowych uwarunkowań płci.

Faʻafafine współcześnie

edytuj

Zachodni antropolodzy sugerują, że rodzice z wysp Samoa, którzy mają zbyt wiele synów i tylko kilka córek, celowo przebierają jednego z synów jako dziewczynkę i przydzielają mu obowiązki, z reguły typowe dla dziewczynek, np. sprzątanie. To tylko jeden z możliwych powodów dlaczego chłopiec może być zaklasyfikowany jako faʻafafine. Rodzice czy też sam syn podejmują taką decyzję kiedy rozpoznane zostają zachowania charakterystyczne dla płci przeciwnej. Zachodni monoteistyczny fundamentalizm, a także ruchy wyzwolenia LGBT wpłynęły na opinię na temat faʻafafine tworzoną globalnie i przez samych mieszkańców wysp Samoa.

Faʻafafine biorą udział w rozwoju współczesnej sztuki na Wyspach Pacyfiku i w Oceanii. Są także zaangażowani w pracę malarza i pisarza Dan Taulapapa McCallina, wspierają artystę i kustosza Shigeyuki Kihara, poetę i artystę Briana Fuatę, oraz projektantkę Lindah Lepou. Ostatnią wystawą rodzimych artystów LGBT łącznie z faʻafafine była wystawa „Le Vasa Art Exhibition 2006” w San Francisco. Kolejne to wystawy „Measina Fa'afafine Art Exhibition w Auckland” w 2007 roku oraz „Hand in Hand Art Exhibition” w Sydney.

Nowa Zelandia emitowała serial bro’Town, w którym główną rolę zagrał faʻafafine – Brother Ken, dyrektor szkoły oraz przyjaciel wielu znanych osobistości z Nowej Zelandii. Brother Ken pojawia się w prawie każdym odcinku we wszystkich pięciu sezonach.

Pisarz z Wysp Samoa Sia Figiel napisał książkę Where We Once Belonged o faʻafafine Sugar Shirley, znanej ze swoich wyczynów na boisku rugby.

Przypisy

edytuj
  1. Milner, G.B. 1966. Samoan Dictionary. „Faʻafafine” entry pg. 52 under „Fafine”
  2. Saleimoa Vaai, Samoa Faamatai and the Rule of Law (Apia: The National University of Samoa Le Papa-I-Galagala, 1999).