Foresight (prognozowanie)

Foresight (ang. dalekowzroczność) – metodyka analizy prognoz lub hipotez na temat przyszłości w średniej i długiej perspektywie czasowej. Foresight bywa utożsamiany ze studiami nad przyszłością, odróżnia go jednak od klasycznej futurologii aplikacyjny cel i charakter badań, które mają przekładać się na konkretne działania określonych z góry podmiotów, a nie jedynie być eksploracją możliwych przyszłości.

Foresight posługuje się różnymi metodami, m.in.:

• metodą delficką,
• ekspercką dyskusją panelową,
• designem spekulatywnym,
• analizą scenariuszową,
• grami, symulacjami,
• metodami partycypacyjnymi.

Analizy foresightowe często odwołują się do interdyscyplinarnej dyskusji nad możliwymi scenariuszami przyszłości w gronie przedstawicieli decydentów (władzy publicznej), środowisk naukowych, przemysłu, mediów, organizacji pozarządowych i opinii publicznej. Celem, który przyświeca foresightowi nie jest dokładność prognozy, lecz uświadomienie perspektyw i przygotowanie do zmian oraz wskazanie potencjalnie owocnych kierunków działania.

Foresight wywodzi się z analiz systemowych prowadzonych w latach 40. XX w. w RAND Corporation na potrzeby wojskowe i nadal jest wykorzystywany w planowaniu oraz programowaniu rozwoju sił zbrojnych. Innym typowym polem zastosowania foresightu jest kształtowanie polityk rozwojowych na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym.

W 2009 przeprowadzono w Polsce projekt o krajowym zasięgu pn. Narodowy Program Foresight 2020, zrealizowany przez konsorcjum złożone z Instytutu Podstawowych Problemów Techniki PAN oraz Pentor Research International pod kierownictwem merytorycznym prof. Michała Kleibera. W 2019 na zamówienie Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju konsorcjum złożone z firm 4CF, Atmoterm oraz Instytutu Sobieskiego pod kierownictwem Kacpra Nosarzewskiego opracowało scenariusze rozwoju Polski do roku 2050. W 2021 Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej rozpoczęło realizację projektu Koncepcja Rozwoju Kraju do 2050, którego rezultatem będą między innymi: wizja oraz scenariusze przyszłości Polski do 2050 r. Koncepcja ma stać się dokumentem łączącym planowanie społeczno-gospodarcze z przestrzennym, który będzie kierunkowskazem w zarządzaniu rozwojem Polski w oparciu o analizy foresightowe, analizę trendów oraz analizy przestrzenne.

Studia wyższe, w tym podyplomowe oraz kursy o profilu foresightowym, zwłaszcza skoncentrowane na metodach scenariuszowych oferuje szereg uczelni na całym świecie, w tym Uniwersytet Oksfordzki, Uniwersytet w Houston, Uniwersytet w Turku, a w Polsce Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego.

Wiele organizacji powołuje grupy doradcze i komitety ds. foresightu, których zadaniem jest intepretacja sygnałów zmian, opiniowanie projektów i konfrontowanie strategii z hipotezami nt. długoterminowych zmian. Komitety takie działają m.in w ENISA, Interpolu i Światowym Forum Ekonomicznym.

W 2020 swój pierwszy foresight strategiczny (dotyczący perspektywy średnio- i długoterminowej) opublikowała Komisja Europejska, wskazując jednocześnie, że będzie szerzej wykorzystywała to narzędzie w kształtowaniu kierunków polityk unijnych. Kolejne wydania raportu ukazały się w latach 2021, 2022 i 2023. Raporty foresightowe publikują też cyklicznie inne organizacje, m.in. NATO.

Specjalistyczne projekty foresightowe wspierają zarządzanie strategiczne przedsiębiorstw i instytucji, analizują rozwój jednej dziedziny nauki, jednego rynku lub jednej gałęzi technologii.

Zobacz też

• planowanie
• prekognicja
• futurologia
• wróżenie

Linki zewnętrzne

• European Conference on Strategic Foresight Annual forum of Strategic Foresight professionals providing a benchmarking of corporate foresight practices