Francisco de Borja Téllez Girón, książę Osuny
Francisco de Borja Téllez Girón, książę Osuny (hiszp. Francisco de Borja Téllez y Girón, X duque de Osuna) – obraz olejny hiszpańskiego malarza Francisca Goi (1746–1828) przedstawiający hiszpańskiego arystokratę[1].
| |
| Autor | |
|---|---|
| Data powstania |
1816 |
| Medium |
olej na płótnie |
| Wymiary |
202 × 140[1] cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Lokalizacja | |
Francisco de Borja Téllez-Girón y Pimentel edytuj
Francisco de Borja Téllez-Girón y Pimentel, X książę Osuny (1785–1820) był hiszpańskim arystokratą. W 1808 towarzyszył królowi Ferdynandem VII w podróży do Bajonny na spotkanie z Napoleonem, w wyniku którego hiszpańscy monarchowie zostali odsunięci od tronu. W czasie wojny wyzwoleńczej toczonej przeciwko Francuzom przeniósł się z rodziną ze stolicy do Kadyksu, gdzie poparł konstytucję[2]. Po przywróceniu monarchii absolutnej Ferdynanda VII został pozbawiony stanowiska, odmówiono mu także pozwolenia na opuszczenie Madrytu, o które ubiegał się ze względu na zły stan zdrowia. Ostatecznie wyjechał do Pozuelo de Alarcón, gdzie zmarł w 1820[3].
Okoliczności powstania edytuj
Rodzice Francisca, księstwo Osuny Pedro i María Josefa Pimentel y Téllez-Girón, należeli do czołowych przedstawicieli hiszpańskiego oświecenia. Roztaczali mecenat nad naukowcami i artystami epoki, do których należał Francisco Goya[4]. W latach 1785–1817 Goya namalował dla nich około 30 dzieł – portrety patronów i ich dzieci, sceny religijne, a także serię obrazów gabinetowych, których tematem były czarownice i gusła. Na obrazie Książę i księżna Osuny z dziećmi trzyletni Francisco stoi po lewej stronie, obok matki[5]. W 1816 Francisco zlecił Goi wykonanie swojego portretu, który powstał w sierpniu tego samego roku. Goya otrzymał 10000 reali de vellón, które wypłacono dopiero w kwietniu 1817 z powodu złej sytuacji finansowej księcia[3]. Namalowane w tym samym roku portrety Francisca i jego siostry, księżnej Abrantes były ostatnimi, które Goya wykonał dla arystokracji[1].
Opis obrazu edytuj
Obraz przypomina inne portrety młodych arystokratów namalowane przez Goyę przed wojną, m.in. Portret markiza San Adrián z 1804. Książę został przedstawiony w całej postaci, punkt widzenia jest położony nisko, taka perspektywa dodatkowo powiększa jego osobę. Krzyżując nogi, opiera się o skałę, na której zostawił kapelusz, jego włosy są potargane wiatrem. Ma na sobie strój jeździecki. W lewej ręce trzyma bat, a w prawej list, któremu poświęca całą swoją uwagę. Nie znając jego zawartości, można wywnioskować, że nie jest to dobra wiadomość, ponieważ twarz księcia wyraża smutek i rezygnację. Malarz odzwierciedla zarówno osobowość, jak i nastrój modela[3]. Na dalszym i niższym planie widać sługę, który prowadzi konia i z podziwem patrzy na księcia[1].
Dominują szarawe odcienie, nawet żółć spodni i rękawiczek jest zgaszona szarością. W tle widać krajobraz z ołowianym, burzowym niebem, nadający portretowi romantyczny charakter[3].
Szkice przygotowawcze edytuj
W zbiorach Prado znajduje się rysunek przygotowawczy wykonany tuszem i czarną kredką[6]. Istniał także olejny szkic na desce, który według katalogu Eustaquia Lópeza z 25 maja 1866 należał do wnuka artysty, Mariana Goi. Następnie należał do Ehrich Galleries w Nowym Jorku i Kunsthalle Bremen, gdzie w czasie II wojny światowej zaginął lub został zniszczony[3]. Atrybucja tego szkicu nie została potwierdzona. Według Sáncheza Cantóna do obu szkiców mógł pozować syn Goi, Javier[6]. Niektórzy historycy wskazują na podobieństwo z angielskim portretem pt. Ludwik Filip, książę Orleanu Joshuy Reynoldsa o zbliżonej kompozycji ze sługą prowadzącym konia w tle. Goya mógł znać tę podobiznę księcia z rycin Johna Raphaela Smitha[7].
.jpg)
.jpg)
Proweniencja edytuj
Majątek książąt został w dużej części roztrwoniony przez ich spadkobierców, zwłaszcza XII księcia Osuny Mariana Téllez-Girón. W 1896 w Madrycie odbyła się publiczna licytacja posiadłości i kolekcji dzieł sztuki należących do rodziny[8]. Portret księcia został zakupiony przez Léona Bonnata do jego prywatnej kolekcji, która stała się częścią Musée Bonnat-Helleu w Bajonnie[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Xavier Bray (ed.): Goya: Los Retratos. Turner Libros, 2015, s. 186. ISBN 978-84-1635-484-9.
- ↑ op.cit. Xavier Bray (ed.): Goya: Los Retratos. s. 238.
- ↑ a b c d e f Fundación Goya en Aragón: Francisco de Borja Téllez Girón, X duque de Osuna. www.fundaciongoyaenaragon.es. [dostęp 2017-07-09]. (hiszp.).
- ↑ Robert Hughes: Goya. Artysta i jego czas. Warszawa: WAB, 2006, s. 120-122. ISBN 83-7414-248-0. OCLC 569990350.
- ↑ op.cit. Xavier Bray (ed.): Goya: Los Retratos. s. 66-67.
- ↑ a b El X duque de Osuna. www.museodelprado.es. [dostęp 2017-07-09]. (hiszp.).
- ↑ José Corredor Matheos: Pinturas de la colección del banco Exterior de España. Barcelona: Banco Exterior de España, 1981, s. 9–11. ISBN 84-8731-748-0.
- ↑ Praca zbiorowa: Goya en las colecciones madrileñas. Wyd. 2. poprawione. Amigos del Museo del Prado, 1983, s. 120-121. ISBN 84-3009-033-9.