Franciszek Saskowski

Franciszek Saskowski (ur. 25 października 1890 w Turzy, zm. 22 lipca 1940 w Popowie Ignacewie) – polski ziemianin, działacz społeczny, fundator kościoła w Popowie Igancewie, powstaniec wielkopolski.

Rodzina

Był synem Jana Saskowskiego i Anny z d. Pietras, miał brata Antoniego. W 1913 roku Jan Saskowski zakupił majątek Popowo Ignacewo w Wielkopolsce, dokąd rodzina się przeniosła. W 1922 urodziła się jego nieślubna córka Halina Maria Saskowska, która żyła 9 dni. Matka dziewczynki pozostaje nieznana. Nigdy się nie ożenił. Jego narzeczoną była Janina Kaczmarek, ze względu na wybuch II wojny światowej do ślubu nie doszło.

Działalność społeczna

Był powstańcem wielkopolskim. Przekazywał fundusze na rzecz Komitetu Budowy Pomnika Poległych Powstańców 1918/1919, czyli Akropolu Naszych Bohaterów w Gnieźnie. Zaangażowany w działalność Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Mieleszynie, którego od 1925 był komendantem. W 1919 r. został szefem kompanii (największej liczebnie) IV Batalionu Straży Ludowej z siedzibą w Kłecku. Był fundatorem sztandaru Towarzystwa, który do dzisiaj znajduje się w Urzędzie Gminy w Mieleszynie. W 1927 roku wspierał finansowo ofiary powodzi w Małopolsce. W 1935 wstąpił do Powiatowego Oddziału Wielkopolskiego Towarzystwa Kółek Rolniczych i założył Kółko Rolnicze w Popowie Ignacewie, którego został prezesem. W latach 1933–1939 był wójtem gminy Mieleszyn. Wzniósł kapliczkę św. Antoniego w Popowie Ignacewie. Fundator kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Popowie Ignacewie (1933–1936). W latach 1936–1937 przebudował i rozbudował pałac w Popowie Ignacewie. W 1935 roku został również wybrany do Rady Powiatu w Gnieźnie oraz był delegatem do Zgromadzenia Okręgowego, obejmującego powiaty: gnieźnieński, średzki, wrzesiński i wągrowiecki, które ustalało listę kandydatów do Sejmu.

Działalność zawodowa i gospodarcza

W czasie I wojny światowej wcielony do armii pruskiej. Pracował początkowo jako pomocnik kierownika restauracji w Gnieźnie. W 1926 roku po śmierci ojca objął po nim majątek Popowo Ignacewo, który powiększył i doprowadził do rozkwitu. Był współwłaścicielem Wytwórni Serów w Środzie Wielkopolskiej.

Odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu św. Sylwestra – przyznany przez Piusa XI

Śmierć i grób

W 1940 roku zmuszony przez Niemców do opuszczenia pałacu, zamieszkał z matką na plebanii. Zmarł 22 lipca 1940 w Popowie Ignacewie na zawał serca. Pochowany wówczas w grobowcu rodziny Paruszewskich. Tam też w 1946 roku została pochowana jego matka Anna. W 1972 roku ekshumowani i pochowani w Popowie Ignacewie w osobnym grobowcu (grobowiec Saskowskich nie został ukończony w 1939 roku).

Upamiętnienie

W 1975 roku jeden z dzwonów kościelnych otrzymał na jego cześć imię Franciszek. W 2016 roku ukazała się książka Karola Soberskiego Skarb Dziedzica będąca biografią Franciszka Saskowskiego. W 2023 roku powstał Instytut Historii Ziemiaństwa im. Braci Franciszka i Antoniego Saskowskich.

Bibliografia

• Karol Soberski, Skarb Dziedzica, Gniezno 2016, ISBN 978-83-943046-0-7