Franz Karger
Franz Karger (ur. 6 listopada 1877 w Wojnowicach koło Głubczyc, zm. 4 lutego 1943 w Zabrzu) – niemiecki polityk, deputowany do pruskiego parlamentu.
Życiorys edytuj
Życie zawodowe rozpoczął w przemyśle hutniczym w Chorzowie, gdzie zdobył dyplom majstra kowalstwa. W 1910 został przewodniczącym zjednoczenia dachowej organizacji związków zawodowych w Chorzowie. Wkrótce potem stał się etatowym pracownikiem aparatu partyjnego Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (SPD). W sierpniu 1915 wrócił do pracy w strukturach chrześcijańskich związków zawodowych pracowników przemysłu metalowego (niem. Christlicher Metallarbeiterverband in Kattowitz) w Katowicach. Brał udział w I wojnie światowej. Po powrocie z frontu w styczniu 1919 został przewodniczącym kartelu związków zawodowych na Górnym Śląsku (niem. Vorsitzender des Bezirkskartells Oberschlesien-West) z siedzibą w Zabrzu. W 1919 zostaje wybrany posłem do parlamentu Prus.
Plebiscyt na Górnym Śląsku edytuj
W czasie plebiscytu zaangażował się w prace niemieckiego komisariatu plebiscytowego. Kiedy 17 sierpnia 1920 roku dotarła do Katowic fałszywa informacja o rzekomej polskiej przegranej w Bitwie Warszawskiej[1] niemieckie elity polityczne postanowiły zorganizować na rynku w Katowicach pokojową demonstracje na rzecz zaniechania plebiscytu i pozostawienia Górnego Śląska w granicach Prus.
W imieniu niemieckiego komisariatu plebiscytowego zwrócił się do francuskiego komendanta miasta, pułkownika Blancharda, z prośbą o wyrażenie zgody na przeprowadzenie pokojowego wiecu na Rynku w Katowicach. Francuskie władze odmówiły, ale Karger zdecydował się mimo to na przeprowadzenie manifestacji[2]. Wiec miał początkowo spokojny przebieg[3]. Sytuacja wymknęła się spod kontroli pod wpływem niemieckich elementów nacjonalistycznych, które wmieszały się w spokojnie zachowujący się tłum[4]. Już po zakończeniu manifestacji jej nieproszeni uczestnicy uformowali pochód, którego uczestnicy zaczęli głośno obrażać znajdujących się na Rynku w Katowicach francuskich żołnierzy i skierowali się pod siedzibę ich garnizonu.
W wyniku eskalacji konfliktu kawaleria francuska zaatakowała agresywnie zachowujący się pochód, a później oddano do tłumu salwy z karabinów maszynowych. W wyniku tych działań zginęło przynajmniej 10 niemieckich demonstrantów[3].
W do końca nie wyjaśnionych okolicznościach zlinczowany został przez tłum polski działacz narodowy Andrzej Mielęcki. Oskarżono go, najprawdopodobniej całkowicie bezpodstawnie, o strzelanie do niemieckich demonstrantów.
Sytuacji nie udało się opanować, ponieważ okazało się, że uczestnicy demonstracji również byli uzbrojeni w broń palną. Francuski komendant, pułkownik Blanchard, uciekł w samochodzie pancernym z miasta. Krwawe wydarzenia w Katowicach zarówno w polskiej, jak i niemieckiej historiografii, uchodzą za sygnał i początek II powstania śląskiego. Brutalność z jaką francuskie wojsko obeszło się z niemieckimi demonstrantami na rynku w Katowicach 17 sierpnia 1920 roku wywołała w całych Niemczech fale demonstracji i wieców solidarnościowych. Niektóre z nich przybrały gwałtowny charakter. Dla przykładu we Wrocławiu demonstranci dokonali szturmu na francuski konsulat[5][6],.
Okres po plebiscycie edytuj
Po decyzji o podziale Górnego Śląska w 1921 roku Karger został wyznaczony do niemieckiej delegacji, która wspólnie ze stroną polską wypracowała konwencję genewską o Górnym Śląsku. Przewodniczącym delegacji niemieckiej na rokowania, które odbywały się w Opolu i Genewie, był Gustav Stresemann. Karger uczestniczył w podpisaniu konwencji w Genewie 15 maja 1922 roku. W tym też czasie przeniósł się wraz z rodziną do Zabrza, gdzie został dyrektorem miejskiego urzędu pracy. 2 lutego 1933 Karger, jako aktywny przeciwnik NSDAP, zostaje już dwa dni po objęciu władzy przez Adolfa Hitlera w trybie natychmiastowym usunięty ze stanowiska.
W 1903 ożenił się z Marią Balbiną Matuschik, z którą miał sześcioro dzieci. Jego wnuczką była Renata Schumann.
Przypisy edytuj
- ↑ W. Grosch, Deutsche und polnische Propaganda während der Volksabstimmung in Oberschlesien 1919-1921, Mainz 2000, s. 102.
- ↑ M. Laubert, Die oberschlesische Volksbewegung, Breslau 1938, s. 104
- ↑ a b Der Augustaufstand in Oberschlesien, Nach amtlichen Mitteilungen, Berlin 1920, s. 9.
- ↑ Guido Hitze, Carl Ulitzka, Wuppertal 1999, s.148
- ↑ W. Grosch, Deutsche und polnische Propaganda während der Volksabstimmung in Oberschlesien 1919-1921, Mainz 2000, s.30.
- ↑ Rozdział dotyczący plebiscytu, jak wynika z przytoczonej bibliografii, opracowano wyłącznie o źródła niemieckie i najprawdopodobniej przedstawia niemiecki punkt widzenia opisywanych wydarzeń. Jest on wyraźnie różny od innych opisów, choćby znajdujących się w hasłach, do których odsyłają wstawione linki. Z tego powodu celowym wydaje się być rzeczowa korekta artykułu.