Hac festa die

Hac festa die (Tego dnia świątecznego) – najstarsza sekwencja powstała na ziemiach polskich. Została napisana po 1090 r. prawdopodobnie w Gnieźnie. Tam właśnie znajduje się najstarszy jej odpis, z roku 1300. Przedstawia postać św. Wojciecha.

Hac festa die jest włączana do grupy utworów nazywanych historia sancti Adalberti, w której skład wchodzi siedem sekwencji, trzy oficja rymowane, trzy hymny brewiarzowe i dwa wersety allelujatyczne. Utwór nie ma własnej melodii. Tekst podstawiono pod zapis nutowy dwóch innych sekwencji: Hac clara die oraz Congaudent angelorum.

Sekwencja Hac festa die, jak większość utworów tego gatunku, ukazuje niektóre wydarzenia z życia świętego. Przedstawione są one z uwzględnieniem chronologii, chociaż w jednym miejscu występuje przestawienie faktów. Utwór opisuje m.in. nawracanie Prusów, zamordowanie przez nich Wojciecha, wykupienie ciała świętego przez Polaków, zawiera także pochwałę świętego i prośbę o roztaczanie opieki nad Polską.

Utwór składa się z dziewięciu par zwrotkowych, liczących w sumie 42 wersy. Strofy są dwu- i trójwersowe. Liczba sylab w strofie też jest różna, z przewagą sześciozgłoskowca. Zwrotki tworzące pary są jednakowe i zostały połączone rymami. Najczęściej, pięć razy, pojawia się rym kończący na „-ia” (kończenie strof na samogłoskę „a” jest charakterystyczne dla gatunku). Rymu brakuje, kiedy w końcu wersu znajduje się imię – Adalbertus.

Tekst

Hac festa die tota
Gratuletur Polonia,

Martyrem Adalbertum
Digna colens memoria,

Cuius opere
Sclavorum gens ab idolis
Deo est reddita.

Suo munere
Gneznensis est metropolis
Honore praedita.

Nam sprevit sanctum praesulem
Sua natalis patria,

Quem acceptavit exulem
Boleslai clementia.

Ille rex optimus
Dei famulo
Praestat obsequia,

Hic vir sanctissimus
Terrae populo
Fidei praemia.

Sed Pruscis postea
Fert vitae semina;

Prusci propterea
Ruunt in crimina.

O genus delirium,
Gens incredula,

Damnas morte virum
Sine macula!

Corpus sanctum pii
Referunt Poloni

Congaudentes sui
Meritis patroni.

Cuius laudes debitas
Canti omnis

Tua nobis sanctitas,
Adalberte
Sancte, sit propitia.

Conserva tuos de
Tua Polonia,

Qui tibi devote
Canunt Alleluia.

Bibliografia

• Teresa Michałowska: Średniowiecze. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s. 228-229, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 83-01-11452-5.