Wikipedia

Hotel Savoy w Warszawie

Hotel Savoy – hotel, który znajdował się w Warszawie przy ul. Nowy Świat 58. Jeden z największych i najbardziej okazałych hoteli przedwojennej Warszawy, a także jedyny w pełni secesyjny budynek przy Nowym Świecie[1].

Hotel Savoy
Ilustracja
Widok fasady od strony Nowego Światu, ok. 1905 roku
Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Nowy Świat 58

Typ budynku

hotel

Styl architektoniczny

secesja

Architekt

Bronisław Colonna-Czosnowski

Kondygnacje

8

Rozpoczęcie budowy

1904

Ukończenie budowy

1905

Ważniejsze przebudowy

lata 50. XX wieku

Pierwszy właściciel

Stanisław Fok

Kolejni właściciele

Stanisław i Józef Karsz (1907-)
Władysław Boquet (1930)

Plan budynku
Plan budynku
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Hotel Savoy”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Hotel Savoy”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Hotel Savoy”
Ziemia52°14′07,44″N 21°01′07,40″E/52,235400 21,018722
Multimedia w Wikimedia Commons
Tablice na budynku

Hotel, wybudowany w 1905 przez Stanisława Foka, w krótkim czasie stał się jednym z popularniejszych w Warszawie, jeszcze w latach 20. XX wieku zaliczano go do kategorii pierwszorzędnych[2]. Posiadał 56 pokoi. Wnętrze zdobiły młodopolskie freski Emila Lindemana i witraże Franciszka Białkowskiego.

W latach 20. XX wieku w hotelu otwarto pierwszy w dziejach Warszawy dansing – jedno z pierwszych miejsc w historii miasta, do którego wstęp miały także samotne kobiety. Po II wojnie światowej wypalony budynek skrócono do dwóch pięter, a jego elewację skuto i zastąpiono klasycyzującą elewacją socrealistyczną. Budynek przestał pełnić funkcje hotelowe, jest m.in. siedzibą Wyższej Szkoły Dziennikarskiej.

Historia

edytuj

Budynek powstał w latach 1904–1905 w miejscu niewielkiej kamieniczki z drugiej połowy XVIII wieku[3]. Budynek pod adresem Nowy Świat 58 mieści się w pobliżu skrzyżowania tej ulicy z Ordynacką[4], na działce o numerze hipotecznym 1311[5]. W początkach XX wieku nie był to adres szczególnie prestiżowy, nowo wybudowaną kamienicę otaczały zaniedbane klasycystyczne kamieniczki, a na jej zapleczu mieściło się kilka drewnianych ruder[4].

Koszt budowy i wykończenia był tak duży, że pierwszy właściciel niemal zbankrutował, a dodatkową komplikacją dla inwestora były wydarzenia rewolucji 1905 roku[2]. Dlatego już w 1907 budynek hotelu trafił na licytację; sprzedano go za sumę 165 tysięcy ówczesnych rubli[3]. Nowymi nabywcami byli Stanisław i Józef Karszowie[3][6].

 
Współczesny widok przebudowanej kamienicy dawnego hotelu

W restauracji na początku lat 20. XX wieku ajent Szymański urządził pierwszy w Warszawie dansing[4]. Lokal ten odegrał znaczącą rolę w życiu miasta[4], bowiem był pierwszym lokalem, do którego mogły wstępować także samotne kobiety, bez ryzyka, że zostaną uznane za prostytutki[7]. W latach 20., obok pobliskiego Café Clubu (Nowy Świat 13) i Paradisu (Nowy Świat 3), był to najpopularniejszy lokal rozrywkowy w Warszawie[8]. W latach 30. dansing zamieniono na nocny klub Cordial z muzyką na żywo[3].

W pierwszych dniach niemieckiej okupacji Warszawy hotelowy sejf został zarekwirowany przez Lothara Beutela, szefa Einsatzgruppe IV nazistowskiej Sicherheitspolizei, który wypełnił go zrabowanymi ludności cywilnej podczas kampanii wrześniowej dewizami i dobrami luksusowymi, a następnie przesyłał samolotem do Niemiec walizy wypełnione kosztownościami[9]. 23 października 1939 został odwołany ze stanowiska i zdegradowany przez Heinricha Himmlera za „kradzież własności państwowej”, a po kilku tygodniach aresztowany w Monachium i wysłany do obozu koncentracyjnego Dachau, skąd jednak po pewnym czasie został wypuszczony i powrócił do służby w SS[9]. Jego miejsce zajął Josef Meisinger[9].

Kamienica przetrwała II wojnę światową i zniszczenie Warszawy w niemal niezmienionym stanie[10], choć w 1939 została nieznacznie uszkodzona podczas niemieckiego oblężenia Warszawy[11], a w czasie powstania warszawskiego jej wnętrza strawił pożar[1]. Podczas powojennej odbudowy Nowego Światu zdecydowano jednak o zrównaniu stojących przy tej ulicy domów do tej samej wysokości, a także o ujednoliceniu ich fasad[2][3]. Dlatego we wczesnych latach 50. XX wieku budynek dawnego hotelu obniżono z pięciu kondygnacji do dwóch (oficyny do trzech), skuto także secesyjną fasadę i zastąpiono ją gładką połacią tynku urozmaiconą jedynie drobnymi klasycyzującymi socrealistycznymi detalami[2][3][1]. Oryginalny wystrój przetrwał jedynie na elewacji od strony podwórza[10][3]. Zachowała się także pewna ilość detali wystroju wewnętrznego.

Na parterze działał także przez pewien czas, nawiązujący do dawnego hotelu nazwą i wystrojem, klub nocny Savoy Hotel. Obecnie w budynku mieści się siedziba m.in. Wyższej Szkoły Dziennikarskiej im. Melchiora Wańkowicza[10]

Architektura

edytuj

Autorem projektu był absolwent Politechniki Drezdeńskiej Bronisław Colonna-Czosnowski[1] a inwestorem Stanisław Fok[5]. Dla architekta był to pierwszy samodzielnie zrealizowany projekt obiektu hotelowego, choć już wcześniej zgłosił on swój projekt na konkurs mający wyłonić architekta warszawskiego Hotelu Bristol, a następnie był jednym z asystentów Henryka Marconiego podczas jego budowy[12].

Savoy budowany był od razu z myślą o przeznaczeniu hotelowym, choć jego projekt nastręczał pewne trudności, bowiem hotel powstał na stosunkowo wąskiej i nieforemnej działce o powierzchni zaledwie 466 metrów kwadratowych[12]. W budynku głównym, a także w bocznej (południowej) i tylnej (wschodniej) oficynie o tej samej wysokości co budynek frontowy, mieściło się ok. 60 pokojów dla gości[3]. Budynek zyskał liniowo-geometryczne, wyraźnie secesyjne cechy wystroju, tak wewnętrznego, jak i elewacji[4][3]. Tę ostatnią zdobiły młodopolskie ornamenty w postaci wydłużonych łodyg tropikalnych roślin autorstwa malarza Emila Lindemana[4]. Część okien restauracyjnych na piętrze oraz okien restauracyjnej werandy zdobiły witraże autorstwa Franciszka Białkowskiego[13][14][1]. Secesyjne motywy zdobiły także pokrywające ściany restauracji boazerie[1].

Budynek liczył osiem kondygnacji[12]. W podziemiu budynku głównego mieściły się magazyny restauracji i hotelu, a od strony podwórza – kotłownia centralnego ogrzewania i silnik zasilający prądnicę elektryczną[12]. Na parterze hotelu mieścił się sklep konfekcji męskiej, uznawany za jeden z lepszych w mieście[4], a także główne wejście do hotelu z drzwiami obrotowymi oraz wejście dla służby i zaopatrzenia, z dostępem do windy towarowej[12]. W głębi holu znajdowała się spiralna klatka schodowa, w środku której zamontowano elektryczną windę osobową[12]. Na parterze przewidziano także miejsce na recepcję hotelową, poczekalnię, czytelnię, szatnię, gabinety restauracyjne dla ok. 20 gości, biura hotelu i toalety[12].

 
Widok ogólny sali restauracyjnej

Powyżej, na piętrze (technicznie rzecz ujmując – na antresoli, czy jak pisano w czasach budowy hotelu – międzypiętrzu), na wysokości 5,20 metra nad poziomem ulicy, ulokowano hotelową restaurację[12]. Sala główna miała powierzchnię użytkową ok. 200 metrów kwadratowych. Na tym samym poziomie znalazły się także zmywalnie, pomieszczenia gospodarcze, bufet, toalety, a także stanowisko elektrycznych wind dowożących potrawy z kuchni[12]. Poza obrys budynku, na półtora metra, wystawała ciągnąca się na całą szerokość budynku przeszklona weranda z kutego żelaza[12]. Wystroju sali głównej dopełniało 250 żarówek elektrycznych[12].

W pomieszczeniu przyległym do głównej sali restauracyjnej umieszczono salę konferencyjną, wykorzystywaną także jako sala rezerwowa dla gości na wypadek wyjątkowo licznej imprezy[12]. W sumie we wszystkich pomieszczeniach restauracji na parterze i antresoli restauracja mogła podjąć naraz ok. 250 gości[12].

 
Wnętrze jednego z pokojów na ilustracji „Przeglądu Technicznego” z 1906 roku

Powyżej restauracji, na I piętrze, pomieszczono 11 pokojów hotelowych (numerów, jak nazywano je w ówczesnej polszczyźnie), w tym jeden apartament od frontu, z osobnym przedpokojem i alkową, urządzony w stylu Ludwika XV[12]. Poza nimi na piętrze znalazły się także toalety, łazienki z wannami i prysznicami oraz pokój służbowy dla pokojowych[12]. Jeden z pokojów miał osobną łazienkę z wanną, goście pozostałych korzystali ze wspólnych łazienek[12]. Piętra II i III urządzone były tak samo, jak pierwsze[12].

Na piętrze IV, poza pokojami dla gości hotelu, znalazły się także kuchnia restauracji wyposażona w trzy windy elektryczne: dwie do dowozu potraw do sal restauracyjnych i trzecia obsługująca piętra hotelowe, gabinety na parterze i mniejszą salę przyległą do głównej sali restauracyjnej[12]. Dzięki takiemu rozwiązaniu miano uniknąć problemu wąskiego gardła w sytuacji większego niż zwykle obłożenia[12]. Na najwyższej, ósmej kondygnacji, a właściwie na zaadaptowanym poddaszu, mieściły się jadalnie i toalety dla personelu, maszynownie wind, pomieszczenia dla służby i skład mebli[12].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f Błądek i Tulibacki 2003 ↓, s. 92–93.
  2. ↑ a b c d Majewski i Markiewicz 1994 ↓, s. 4.
  3. ↑ a b c d e f g h i Głogowski 2012 ↓, § 1–2.
  4. ↑ a b c d e f g Jeżewski 1960 ↓, s. 95, 101.
  5. ↑ a b Szenic i Chudek 1955 ↓, s. 274–275.
  6. ↑ Krasch według Jerzy S. Majewski, Tomasz Markiewicz: Warszawa nie odbudowana, Wydawn. DiG Warszawa 1998
  7. ↑ Bet 2016 ↓, § 1–4.
  8. ↑ Nowicki 1992 ↓, s. 18.
  9. ↑ a b c Schreiber 2008 ↓, s. 45.
  10. ↑ a b c Majewski 2015 ↓, s.v. „Secesja od podwórka”.
  11. ↑ Christopher i McCutcheon 2014 ↓, s. 47.
  12. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Heilpern 1906 ↓, s. 205–206.
  13. ↑ Majewski 2005 ↓, s.v. „Jedyny hotel”.
  14. ↑ Czapczyńska-Kleszczyńska 2012 ↓, s. 63–86.

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hotel_Savoy_w_Warszawie&oldid=73081668”