Houmuwu ding
Houmuwu ding (chiń. upr. 后母戊鼎; pinyin Hòumǔwù dǐng), wcześniej zwany Simuwu ding (chiń. upr. 司母戊鼎; pinyin Sīmǔwù dǐng) – rytualne naczynie brązowe typu ding z czasów dynastii Shang; największe zachowane na świecie naczynie z epoki brązu.
Opis edytuj
Naczynie to czworonożny, prostokątny kocioł (ding) na czterech pustych nogach. Wysokość (z uszami) wynosi 137 cm (lub 132,8–133 cm), wymiary misy 110 (116-110) na 77 (79-71) cm; ścianki są grube na ok. 6 cm, ale ich grubość jest nieregularna. Nogi mają wysokość 46 cm, ok. 15 cm średnicy, obwód w dolnej części 40 cm, w górnej - ponad 61 cm[1][a]. Ważąc 875 kilogramów, jest największym starożytnym brązem odnalezionym gdziekolwiek na świecie[1][2].
Naczynie jest głębokie, o płaskim dnie i prostopadłych ściankach. Ma dwie rękojeści (jedna jest zrekonstruowana), których boki są ozdobione dwoma tygrysami trzymającymi w pyskach ludzką głowę, a wierzch – wzorem ryb[3]. Zdobienia na ściankach składają się z biegnącego dookoła reliefu, ukazującego, na tle skonwencjonalizowanego wzoru chmur i błyskawic, zwierzęce głowy i jednonogie smoki. Zdobień dopełniają wzory z ze zwierzęcych pysków ze zwiniętymi ogonami na szczycie i dole ścianek, oraz kolejne pyski zwierzęce na nogach naczynia[3].
Technologia edytuj
Analiza składu metalu wykazała 84,77% miedzi, 11,64% cyny, 2,79% ołowiu, a ponadto śladowe ilości żelaza, chromu, cynku, arsenu, krzemu, wapnia, pochodzących z zanieczyszczeń w rudzie miedzi i cyny[1]. Takie proporcje odpowiadają niemal dokładnie zaleceniom dla naczyń tego typu zawartym w starożytnej encyklopedii technologii Kaogong ji (traktuje ona cynę i ołów łącznie, sugerując ich udział 14,3% - w tym kotle wynosi on 14,43%)[4].
Odlanie tak wielkiego naczynia świadczy o wysokich zdolnościach organizacyjnych i technicznych. Szacuje się, że do samego odlewu potrzeba było ok. 150 ludzi, wspartych przez kolejnych 200-300 zajmujących się transportem materiałów i organizacją. Odlewnicy musieli przewidzieć problemy związane m.in. z naprężeniami, powstającymi podczas stygnięcia tak znacznej ilości metalu. Jest to prawdopodobnie powód, dla którego nogi kotła są puste - poza oszczędnością materiału, zmniejsza to możliwość powstania pęknięć we wrażliwym punkcie łączenia nóg z korpusem[1].
Badania wykazały, że ding odlano w wieloczęściowej formie, składającej się z 8 elementów na ściany, czterech na spód i dwóch na każdą z nóg, co łącznie dało dwudziestoczęściową formę. Dolne części nóg i uszy zostały odlane osobno, w jednoczęściowych formach; uszy są puste w środku, wypełnione ziemią; całość kotła została wykonana najprawdopodobniej w dwóch odlewach; powstałe z jednej strony uszkodzenia z jednej strony uzupełniono trójkątnym kawałkiem metalu[1].
Historia i znaczenie edytuj
Kocioł został odnaleziony w 1939 roku, na terenie wioski Wuguancun, w Anyangu, na cmentarzu królów dynastii Shang, w części nazywanej Xibeigang, w grobie nr M260. Najprawdopodobniej pochowana była w nim dama Jing, żona króla Wu Dinga (1250-1200 r. p.n.e) lub jego następcy, króla Zujia. Grobowiec zawierał też inne brązy, przedmioty z jadeitu i szczątki ofiar ludzkich[5]. Jego nazwa pochodzi od inskrypcji w wykonanej ówcześnie używaną formą pisma chińskiego: 后母戊, Hòumǔwù, co oznacza „Królowa Matka Wu”[6]. Pierwotnie znak 后 (hou, dama, królowa) odczytywano jako podobny znak 司 (si, administrator)[b], stąd często w literaturze pojawia się nazwa Simuwu ding[6].
Odnaleziony w czasie, gdy północne Chiny znajdowały się pod japońską okupacją, został przez lokalnych mieszkańców zakopany z powrotem, by ukryć go przed okupantami, którzy usłyszawszy o znalezisku, oferowali zań wysoką nagrodę. Po klęsce Japonii, ding został ponownie odkopany i przejęty przez władze prowincji. W 1946 przewieziono go do Nankinu, stolicy Republiki Chińskiej, gdzie był eksponowany z okazji 60. urodzin Czang Kaj-szeka, przywódcy Chin w wojnie z Japonią. Po klęsce Nacjonalistów w wojnie domowej z komunistami, wycofali się oni na Tajwan, zabierając ze sobą znaczną część kolekcji sztuki. Ponad 800-kilogramowy kocioł okazał się jednak za ciężki. W 1959, z okazji dziesięciolecia Chińskiej Republiki Ludowej, przewieziono go do Pekinu, gdzie stał się częścią kolekcji Chińskiego Muzeum Narodowego[2].
Interesujący jako dzieło sztuki i zabytek technologii, od momentu znalezienia w czasie wojny, ding stał się także symbolem politycznym. Dziewięć trójnożnych kotłów ding Wielkiego Yu było symbolem władzy legendarnych cesarzy Chin, wielokrotnie poszukiwanym i kopiowanym w poprzednich epokach. Także w 1944 powstał pomysł odlania takich kotłów dla Czang Kaj-szeka, jednak chińscy republikanie, bojąc się oskarżenia Czanga o imperatorskie ciągotki, ostatecznie skupili się na użyciu Houmuwu ding jako symbolu potęgi Chin. Ponad 50 lat później, komunistyczne władze Chin poszły podobną drogą, odlewając w 1997 roku prostokątny ding z okazji odzyskania Hongkongu. Nowy kocioł, wyraźnie wzorowany na oryginale z XIII w. p.n.e. ważył dużo więcej (1997 kg na cześć roku) i różnił się szczegółami ornamentów, eksponującymi symbol Specjalnego Regionu Administracyjnego Hongkong. Dla podkreślenia symboliki zjednoczenia i zatarcia śladów dawnych upokorzeń, kocioł został odlany przy użyciu materiałów zebranych z ważnych miejsc w Chinach (m.in. ziemi z cesarskich mauzoleów, czy wody z Rzeki Żółtej), a następnie był eksponowany w Starym Pałacu Letnim zniszczonym przez anglo-francuskie wojska podczas II wojny opiumowej[2].
W 2010 roku prowincja Henan podarowała replikę dingu na ekspozycję w Pawilonie Chińskim podczas wystawy Expo 2010 w Szanghaju[7].
Uwagi edytuj
- ↑ Rozbieżności w wymiarach wynikają zapewne ze zmieniającego się przekroju naczynia i techniki pomiaru.
- ↑ We wczesnym okresie rozwoju pisma chińskiego nie było stałych zasad kierunku pisania znaków, stąd ten sam ideogram mógł być np. zapisany w odbiciu lustrzanym; znak hou jest niemal dokładnym odbiciem lustrzanym znaku si.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e 李维明 (Li Weiming): 司母戊鼎研究历程初览（中）1949年-1979年 (Sī mǔ wù dǐng yánjiū lìchéng chū lǎn (zhōng) 1949 nián-1979 nián, Wstępne podsumowanie badań Simuwu ding, cz. II, lata 1949-1979). [w:] 《中国文物报》2015年7月3日第6版 (Chińskie dziedzictwo kulturowe, vol. 6, 2015-07-03) [on-line]. 中国文物信息网, 2015-07-06. [dostęp 2017-04-15]. (chiń.).
- ↑ a b c Gabriele Genge: Art history and fetishism abroad: global shiftings in media and methods. Bielefeld: Transcript Verlag, 2014, s. 289–296. ISBN 978-3-8376-2411-3. (ang.).
- ↑ a b Su Qiang: Houmuwu square cauldron (ding). The National Museum of China. [dostęp 2017-04-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-02)]. (ang.).
- ↑ Jun Wenren: Ancient Chinese encyclopedia of technology: translation and annotation of the Kaogong ji (the Articifers’ record). London: Routledge, 2012, s. 32 i 157. ISBN 978-0-203-10898-7. (ang.).
- ↑ Sarah Nelson: Ancient queens: archaeological explorations. Walnut Creek, CA: Altamira Press, 2003, s. 66–68. ISBN 0-7591-0345-3. (ang.).
- ↑ a b Song Li: Chinese bronze ware. Cambridge, UK New York: Cambridge University Press, 2011, s. 28. ISBN 978-0-521-18685-8. (ang.).
- ↑ 石希 (red.): Henan presents Simuwu Ding replica. People’s Daily Online, 2010-04-20. [dostęp 2017-04-14]. (ang.).