Jókai-bableves – węgierskie danie jednogarnkowe, zupa fasolowa ze śmietaną przygotowywana z wędzonej golonki, kiełbasy, warzyw i kluseczek csipetke. Jej nazwa pochodzi od nazwiska węgierskiego powieściopisarza Móra Jókaiego[1]. Ulubioną potrawą pisarza była zupa fasolowa gotowana na wędzonych nóżkach prosiąt. Jókai „na śniadanie najchętniej jadał paprykowaną słoninę z palinką, a jeszcze w wieku 79 lat za najlepsze jedzenie uważał zupę fasolową na nóżkach wieprzowych”[2]. Jednak „wielki gawędziarz” nie rozpoznałby współczesnej wersji zupy, powstałej w restauracji Gundel. Przepis na zupę fasolową na nóżkach ze śmietaną, który stał się sławny i został nazwany jego imieniem, opublikowany został w 1937 r. w książce kucharskiej Károlya Gundela Kis magyar szakácskönyv (Mała węgierska książka kucharska)[3].

Jókai-bableves
{{{alt grafiki}}}
Rodzaj

eintopf

Miejsce powstania

Węgry

Składniki

wędzona golonka, kiełbasa, fasola, warzywa, śmietana

Tajemnica węgierskiej kuchni polega nie tylko na tym, jak smakowicie przygotować niektóre dania, ale także na tym, jak podawać je jedne po drugich, by spożyte danie wymagało zjedzenia następnego, a kiedy myślisz, że jesteś już całkiem syty, przynoszą coś nowego i jesteś zmuszony powiedzieć – „muszę to zjeść!”

Mór Jókai, A barátfalvi lévita[4]

Wśród ulubionych dań tego wyrafinowanego konesera, zupa fasolowa z wędzoną golonką (bez kwaśnej śmietany) uplasowała się na pierwszym miejscu wśród takich dań jak kaczka z czerwoną kapustą, paprykarz z indyka, gulasz wieprzowy, kapros-túrós lepénye (sernik z koprem), pogacze ze skwarkami, csíramálé (słodkie ciasto z wykiełkowanych ziaren pszenicy) czy czakumpakk leves (zupa na wywarze z krzyżowej wołowej, kościach, z warzywami, knedlami wątrobianymi i kluskami)[5]. Podczas jedzenia zawsze pił szklaneczkę wody mineralnej zmieszanej z czerwonym winem. Według legend Mór Jókai przebywając kiedyś w Balatonfüredzie, zamówił zupę fasolową według własnych upodobań (z dużej fasoli z golonką wieprzową, na której pozostawiono racice), będącą jego ulubionym daniem, które wielokrotnie gotowały mu matka oraz żona, Róza Laborfalvi[6]. Węgierską kuchnię w owym czasie zrewolucjonizowało użycie delikatnie smażonej cebuli z papryką w proszku[7]. Według innej wersji legendy nie zamówił w tejże restauracji zupy według własnego smaku, ale podawana tam zupa fasolowa z nóżkami wieprzowymi i cebula smażoną z papryką w proszku zasmakowała mu tak bardzo, że odtąd chciał jeść w domu zupę przygotowaną tylko w ten sposób. Przepis na oryginalne danie, nazwane później jego imieniem, nie zawierał wówczas ani warzyw, ani kluseczków czipetke, golonki, bobu czy gęstej zasmażki z cebuli i papryki w proszku oraz wywaru z wędzonych nóżek wieprzowych z racicami. Jókai w swojej powieści Kamienne serce nazwał je „angyalbakancs” czyli anielskimi trzewikami. Wyjaśnieniem tego jest fakt, że do przyrządzenia dobrej zupy fasolowej należy użyć fasoli o dużych nasionach, tak dużych jak „paciorki różańców greckich mnichów”, a kruche, wędzone świńskie racice, które mają złoty kolor i kształt anielskich butów, dobrze do niej pasują[8].

W ramach tzw. Dni Jókaiego (Jókai Napok) w Balatonfüredzie organizuje się corocznie konkurs gastronomiczny poświęcony zupie fasolowej Jókaiego[9]. O popularności zupy fasolowej Jókaiego świadczy fakt, że toczone są dyskusje na temat szczegółów przepisu. Ich przedmiotem jest na przykład stosowanie kiełbasy, golonki czy nóżek[10].

Galeria

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Hungarikum ételek. [dostęp 2022-09-20]. (węg.).
  2. Az Est hármaskönyve 1925. [dostęp 2022-09-20]. (węg.).
  3. Gundel 1984 ↓, s. 22.
  4. Gödöllői Múzeumi Füzetek. [dostęp 2022-09-20]. (węg.).
  5. A disznótoros ebéd. [dostęp 2022-09-20]. (węg.).
  6. Mitől lesz Jókai egy bableves? – Régi és mai receptek a nagy íróról elnevezett étek elkészítéséhez. [dostęp 2022-09-20]. (węg.).
  7. Fűszerpaprika kisokos. [dostęp 2022-09-20]. (węg.).
  8. Hogyan születtek az étellegendák és a legendás ételek?e. [dostęp 2022-09-20]. (węg.).
  9. Jókai-bableves főzőverseny áprilisban. [dostęp 2022-09-20]. (węg.).
  10. Jókai rá se ismerne a bablevesre. [dostęp 2022-09-20]. (węg.).

Bibliografia

edytuj