Józef Paroński
Józef Paroński, ps. „Chevrolet” (ur. 24 stycznia 1907 w Złoczewie, zm. 15 października 1970 w Warszawie) – major inżynier Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari.
| |
 major
| |
| Data i miejsce urodzenia |
24 stycznia 1907 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
15 października 1970 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
od 1930 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
11 Kompania Mostów Kolejowych |
| Stanowiska |
dowódca kompanii |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Był uczniem Szkoły Podchorążych Inżynierii w Warszawie. 15 sierpnia 1929 został mianowany podporucznikiem ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1929 w korpusie oficerów inżynierii i saperów z równoczesnym wcieleniem do kadry oficerów saperów[1]. We wrześniu 1930, po ukończeniu szkoły (VI promocja) został wcielony do 2 batalionu mostów kolejowych w Legionowie[2][3]. 29 stycznia 1932 został awansowany na stopień porucznika ze starszeństwem z 1 stycznia 1932 i 18. lokatą w korpusie oficerów inżynierii i saperów[4]. Na stopień kapitana został awansowany ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 33. lokatą w korpusie oficerów saperów, grupa liniowa[5]. W tym czasie nadal pełnił służbę w 2 bmk na stanowisku dowódcy kompanii szkolnej[6].
W czasie w kampanii wrześniowej 1939 r. dowódca 11 kompanii mostów kolejowych, sformowanej podczas mobilizacji alarmowej w dniach 24–27 VIII 1939 r. Od przełomu sierpnia i września, zgodnie z planem mobilizacyjnym, 11 kmk stacjonowała na st. kolejowej Łapy, gdzie po wybuchu wojny aż do 7 września 1939 r. usuwała uszkodzenia spowodowane bombardowaniami lotnictwa niemieckiego, utrzymując przejezdność węzła kolejowego dla polskich transportów wojskowych i ewakuacyjnych[7]. Wobec otrzymania rozkazu wycofania się, w dniach 7–15 września kapitan Józef Paroński poprowadził swoją kompanię przez Białystok, Brześć nad Bugiem i Kowel do Sarn, w drodze wielokrotnie naprawiając uszkodzenia linii kolejowych. Po agresji sowieckiej 17 września kpt. Paroński, wobec braku innych rozkazów, skierował swój oddział najpierw w kierunku mostu na Bugu w Dorohusku, a następnie w kierunku Chełma Lubelskiego[8]. Tam 27 września oddział wziął do niewoli około 120 jeńców niemieckich. W okolicach Biłgoraja wzięty razem z oddziałem do niewoli sowieckiej, następnie eskortowany przez Biłgoraj i Szczebrzeszyn do Zamościa. W czasie jednego z transportów jeńców udało mu się uciec i przedostać do Warszawy, przez co uniknął losu polskich oficerów w obozach na Wschodzie.
W konspiracji, gdzie używał pseudonimu „Chevrolet”, dołączył do tworzonego od listopada 1939 r. oddziału saperów kolejowych, który w kwietniu 1940 r. wszedł w skład Związku Odwetu, organizacji sabotażowo-dywersyjnej będącej częścią składową ZWZ. Kapitan Józef Paroński był początkowo dowódcą jednego z kilkuosobowych patroli saperskich, a następnie od sierpnia 1940 r. objął stanowisko referenta (dowódcy) saperów w Rejonie I powiatu warszawskiego – Legionowo. Zadaniem oddziału saperów kolejowych w chwili wybuchu powstania miało być izolowanie warszawskiego węzła kolejowego poprzez zniszczenie linii kolejowych, mostów, wiaduktów oraz urządzeń stacyjnych. Największym osiągnięciem bojowym „Związku Odwetu” w zakresie dywersji kolejowej były: akcja „Wieniec” (7/8 października 1942 r.) oraz akcja „Odwet kolejowy” (16/17 października 1942 r.), w wyniku których wysadzone zostały tory wokół Warszawy, zniszczony jeden most kolejowy i uszkodzony drugi, wykolejonych 8 pociągów niemieckich. Od stycznia 1943 do lipca 1944 w Kierownictwie Dywersji Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej.
W momencie wybuchu powstania warszawskiego na stanowisku szefa saperów Komendy Miasta st. Warszawy w Warszawskim Okręgu Armii Krajowej. Znaczącą rolę odegrał w zdobyciu budynku warszawskiej PAST-y, gdzie 20 sierpnia 1944 sam zakładał ładunki wybuchowe.
Po zakończeniu wojny pracował jako inżynier w Biurze Odbudowy Stolicy.
Miejsca pamięci edytuj
- Mogiła na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B18-6-11)[9]
- Epitafium w Kościele św. Stanisława Kostki w Warszawie na Żoliborzu.
Przypisy edytuj
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 15 sierpnia 1929 roku, s. 280.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 20 września 1930 roku, s. 287.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 263, 758.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 30 stycznia 1932 roku, s. 99.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 249.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 809.
- ↑ Zarzycki 1994 ↓, s. 20-21.
- ↑ Zarzycki 1994 ↓, s. 21.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
Bibliografia edytuj
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2020-03-31].
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Robert Bielecki, W zasięgu PAST-y
- Bronisław Lubicz-Nycz, Tomasz Strzembosz, Batalion "Kiliński" AK, 1940-1944
- Juliusz Jerzy Malczewski, Bożena Falkowska-Dybowska, Cmentarz Komunalny Powązki dawny Wojskowy w Warszawie: praca zbiorowa
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Henryk Witkowski, "Kedyw" Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej w latach 1943-1944
- Piotr Zarzycki: 2 Batalion Mostów Kolejowych. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1994, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. ISBN 83-85621-56-3.