Jan Kotas (pedagog)
Jan Kotas (ur. 6 czerwca 1909 w Oldrzychowicach, zm. 27 lutego 1987 w Cieszynie) – polski pedagog, redaktor czasopism dla młodzieży[1], działacz społeczno-kulturalny[2].
| |
| Data i miejsce urodzenia |
6 czerwca 1909 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
27 lutego 1987 |
| Zawód, zajęcie |
nauczyciel |
| Miejsce zamieszkania |
Czeski Cieszyn |
| Narodowość |
polska |
| Małżeństwo |
Emilia Kotas |
| Dzieci |
Henryk i Maria |
| Odznaczenia | |
   
| |
Życiorys
edytujUrodzony w rodzinie pracownika Huty Trzynieckiej[3].
Wykształcenie
edytujUkończył szkołę podstawową w Oldrzychowicach oraz Polskie Gimnazjum w Orłowej, uzyskuje kwalifikację umożliwiającą pracę nauczyciela. W latach powojennych uzupełniał swoje wykształcenie pedagogiczne: w latach 1946–1949 studiował zaocznie na Uniwersytecie Masaryka w Brnie, później 1952–1958 w Ołomuńcu oraz 1962–1965 w Ostrawie[3].
Praca zawodowa
edytujW roku 1931 zaczął pracować jako nauczyciel w polskich szkołach w Bystrzycy, Wędryni, Gnojniku. W 1936 roku zostaje kierownikiem jednej z placówek, później nauczycielem w szkole ludowej w Czeskim Cieszynie. W czasach powojennych uzyskuje posadę nauczyciela w polskim gimnazjum w Czeskim Cieszynie, a od roku 1948 podjął pracę w inspektoracie szkolnym w Czeskim Cieszynie. Od 1950 roku przez 11 lat był wykładowcą polskich klas w Szkole Pedagogicznej w Ostrawie, Orłowej i w Czeskim Cieszynie, a w latach 1961–1966 pracował w czeskocieszyńskiej szkole specjalnej. Nauczyciel języka polskiego, czeskiego, geografii, pedagogiki i defektologii. Ostatnim etapem jego pracy nauczycielskiej była praca kierownicza w Okręgowym Instytucie Pedagogicznym w Ostrawie[4].
Działalność społeczna
edytujPo wojnie pomagał przywrócić polskie szkolnictwo[3].
Praca redaktorska
edytuj
Pisał teksty do „Naszej Szkoły” i „Pracy Szkolnej”, które w tym czasie zastępowały podręczniki. Reaktywował po wojnie czasopisma dla dzieci i młodzieży takie jak „Jutrzenka”[5], „Ogniwo”, aż do śmierci był ich redaktorem. Pracował w Okręgowym Instytucie Pedagogicznym w Ostrawie, który zajmował się przygotowaniem materiałów dydaktycznych dla nauczycieli polskich szkół podstawowych oraz przedszkoli. Współpracował z polskimi nauczycielami w Polsce. Był inicjatorem i pierwszym redaktorem czasopisma metodycznego dla nauczycieli „Z naszych doświadczeń”. Napisał 3 podręczniki dla szkół polskich[6].
Członkostwo w chórach i organizacjach
edytujW 40. latach XX wieku prowadził męski chór „Hejnał” w Trzyńcu. Był aktywnym członkiem PZKO, Chóru nauczycieli polskich[3].
Okres wojenny
edytuj
Podczas pierwszych grupowych aresztowań polskiej inteligencji został aresztowany 11 kwietnia 1940 przez Gestapo w Cz. Cieszynie. Od 11 kwietnia roku 1940 do 26 maja roku 1940 więziony w obozie koncentracyjnym Dachau. Później przewieziony do obozu Gusen, gdzie pracował w kamieniołomach. Zwolniony z obozu w październiku 1941 z powodu zranienia. Po powrocie został skierowany przez niemieckie organy do pracy manualnej w firmie Korer, która działała przede wszystkim w Hucie Trzynieckiej, gdzie pracował do końca wojny[6].
Odznaki i wyróżnienia
edytujOtrzymał wiele wyróżnień zarówno za pracę społeczną w ramach mniejszości polskiej na Zaolziu (naprz. odznaczenia w ramach PZKO[7]). Jego praca dydaktyczno-pedagogiczna na Zaolziu została doceniona również w Polsce. Otrzymał: Złotą Odznakę ZNP, Złotą Odznakę ZchiO, Order Uśmiechu (1974 r.), Medal Komisji Edukacji Narodowej, Odznaka „Zasłużony dla Kultury Polskiej”[5].
Przypisy
edytuj- ↑ Albin Koprukowniak, Szkolnictwo polonijne na świecie. Zarys syntezy, Lublin: Wyd. UMCS, 1995, ISBN 83-227-0660-X, OCLC 35770783 [dostęp 2021-10-25].
- ↑ Karol Grycz-Śmiłowski, Z pamiętnika wojennego ks. Karola Grycza ewangelickiego proboszcza wojskowego w Krakowie, Warszawa: Ewangelickie Duszpasterstwo Wojskowe, 2020, ISBN 978-83-958379-0-6, OCLC 1204353129 [dostęp 2021-10-25].
- ↑ a b c d Jan Kotas – Město Český Těšín [online] [dostęp 2021-10-13] (pol.).
- ↑ Roman Baron, Nad Olzą i Ostrawicą. Działalność społeczno-wychowawcza Towarzystwa Szkoły Ludowej w Zagłębiu Ostrawsko-Karwińskim (1894-1919), Opole: Wyd. Uniwersytetu Opolskiego, 2006, ISBN 83-7395-148-2, OCLC 69658212 [dostęp 2021-10-25].
- ↑ a b Historia | Jutrzenka [online], pctesin.cz [dostęp 2021-10-25].
- ↑ a b Józef Macura, Z dziejów szkolnictwa polskiego na Zaolziu, Czeski Cieszyn: Towarzystwo Nauczycieli Polskich w Republice Czeskiej, 1998, ISBN 80-238-1930-5, OCLC 80695160 [dostęp 2021-10-25].
- ↑ Sekcja Historii Regionu – PZKO [online] [dostęp 2021-10-25] (pol.).