Janusz Christa
Janusz Wincenty Christa[1] (ur. 19 lipca 1934 w Wilnie, zm. 15 listopada 2008 w Sopocie) – polski autor komiksów, rysownik i scenarzysta, z wykształcenia ekonomista. Autor jednej z najpopularniejszych polskich serii komiksów – Kajko i Kokosz.
Janusz Christa (2000) | |
Imię i nazwisko |
Janusz Wincenty Christa |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Data i miejsce śmierci | |
Narodowość | |
Dziedzina sztuki | |
Ważne dzieła | |
Odznaczenia | |
Życiorys
edytujZadebiutował w 1957. Nie wiadomo, czy początkiem były jednostronicowe historyjki o dwóch chłopcach, Kuku Ryku, publikowane w magazynie Przygoda czy całostronicowy komiks bez dymków Opowieść o Armstrongu, drukowany w magazynie „Jazz”. W 1958 związał się z „Wieczorem Wybrzeża” i drukował w nim najpierw przygody Kajtka-Majtka, potem Kajtka i Koka (z najdłuższą polską epopeją komiksową W Kosmosie), oraz trzy pierwsze historyjki o Kajku i Kokoszu (Złoty puchar, Szranki i konkury, Woje Mirmiła).
Jego najpopularniejsze dzieło, Kajko i Kokosz, powstało w 1972 i zasłynęło na całą Polskę, gdy po raz pierwszy ukazało się, jako odcinkowa historia jednostronicowa, w Świecie Młodych (de facto była to czwarta historyjka o obu wojach). Gucek i Roch to dwóch nowych bohaterów stworzonych w 1978[2]. Christa był autorem scenariusza, chociaż podpisał go nazwiskiem Adama Kołodziejczyka[3].
Na początku lat 90. XX wieku przestał tworzyć ze względu na stan zdrowia. Na początku XXI wieku wydawnictwo Egmont Polska zaczęło wydawać tomy jego klasycznych, w większości „wybrzeżowych”, komiksów. Natomiast w listopadzie 2005 ukazały się edycja śląska Szkoły latania (Szkoła furganio) i kaszubska Na wczasach (Na latowisku), w 2006 edycja góralska Wielkiego turnieju (Ogromniasto gońba).
Trzykrotnie podejmowano próby ekranizacji komiksów Janusza Christy. Na przełomie lat 80. i 90. XX wieku polski oddział amerykańskiego potentata kreskówkowego Hanna-Barbera, wspólnie ze Studiem Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej podjął pierwszą próbę filmowej adaptacji przygód Kajka i Kokosza, która zakończyła się na etapie testów i wstępnych animacji, wiernych komiksowemu pierwowzorowi. Od 2001 trwały prace nad aktorską adaptacją Kajka i Kokosza, które zostały wstrzymane z powodu zbyt niskiego budżetu. 23 czerwca 2006 miała miejsce premiera 16-minutowego filmu Kajko i Kokosz w reżyserii Daniela Zduńczyka i Marcina Męczkowskiego, wyprodukowanego w studiu Virtual Magic, zrealizowanego techniką animacji komputerowej, na bazie jednego z wątków komiksu Zamach na Milusia. Historia ta została przedstawiona z punktu widzenia przyglądającej się mrówki, pokrywa się w dużej mierze z pierwowzorem i wypełniają ją zabawne scenki oraz żarty głównych bohaterów. Film miał być wstępem do dużo większego projektu, lecz do śmierci twórcy komiksu nie udało się go zrealizować. W 2021 roku miał premierę serial animowany emitowany na Netflixie[4][5].
31 maja 2007 został odznaczony przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego Kazimierza Michała Ujazdowskiego Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”[6]. W 2008, na Międzynarodowym Festiwalu Komiksu w Łodzi, świętowano 50-lecie narodzin Kajtka i Koka.
Od 1945 mieszkał w Sopocie, kolejno przy ul. Helskiej, 23 Marca, Wybickiego[7]. Zmarł 15 listopada 2008. Został pochowany na cmentarzu katolickim w Sopocie[8] (kwatera F4-10-2). Jego bratem był Olgierd Christa[9].
Władze Sopotu planują utworzyć w mieście gród Kajka i Kokosza, by mogli stać się jednym z symboli kurortu[10].
Twórczość
edytujKomiksy z cyklu Kajtek i Koko
edytujPaski:
- Latający Holender – 1958
- Profesor Kosmosik i Marsjanie – 1958-1959
- Czarny rycerz – 1959-1960
- Utracony skarb – 1960
- Franek! Kajtek! – Tygodnik Morski 1960
- Na morze – 1961
- Poszukiwany Zyg-Zak – 1961
- Wybory do rad narodowych – 1961
- Dni Gdańska – 1961
- Kajtek, Koko i piraci – 1961-1962
- Opowiadanie Koka – 1962-1963
- W krainie baśni – 1963-1964
- Na tropach pitekantropa – 1964-1965
- Kajtek i Koko na wakacjach – 1965
- Opowieść Koka – 1965-1966
- Śladem białego wilka – 1966-1967
- Jubileusz 10-lecia Wieczoru Wybrzeża 1967
- Zwariowana wyspa – 1967
- Londyński kryminał – 1967-1968
- Kajtek i Koko w kosmosie – 1968-1972
- Opowieści Koka – 1993
Albumy:
- Kajtek i Koko w kosmosie – Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne 1974
- Śladem białego wilka – KAW 1989
- Duch bunkra – KAW 1989
- Chybiony strzał – KAW 1990
- Zwariowana wyspa (2 tomy) – Zespół 1990
- Londyński kryminał (2 tomy) – Zespół 1990
- Pojedynek z Abrą – Adarex 1991
- Zabłąkana rakieta – Adarex 1991
- Twierdza tyrana – Adarex 1991
- Kosmiczni piraci – Wojtek-press 1992
- Kajtek i Koko w kosmosie – Egmont Polska 2001
- Kajtek i Koko na tropach pitekantropa – Egmont Polska 2001
- Kajtek, Koko i inni – Egmont Polska 2004
- Kajtek i Koko w Londynie – Egmont Polska 2005
- Kajtek i Koko – Profesor Kosmosik – Egmont Polska 2006
- Kajtek i Koko – Śladem białego wilka – Egmont Polska 2007
- Kajtek i Koko – Poszukiwany Zyg-Zak – Egmont Polska 2009
Komiksy z cyklu Kajko i Kokosz
edytuj- Złoty puchar[a] – 1972-1973
- Szranki i konkury – 1973-1974
- Woje Mirmiła – 1974; c.d. w Rozprawie z Dajmiechem
- Rozprawa z Dajmiechem – 1974-1975; c.d. Wojów Mirmiła
- Szkoła latania – 1975
- Wielki turniej – 1976
- Na wczasach – 1977
- Zamach na Milusia – 1977-1978; wydanie rozszerzone – 1989
- Profesor Stokrotek – 1979; w zbiorach komiksów: Wygnaniec (wyd. KAW 1988) i Urodziny Milusia (wyd. Egmont Polska 2004)
- Urodziny Milusia – 1979 w zbiorach komiksów: Fortuna Amelii (wyd. KAW 1986) i Urodziny Milusia (wyd. Egmont Polska 2004)
- Łaźnia – 1979; w zbiorach komiksów: Fortuna Amelii (wyd. KAW 1986) i Urodziny Milusia (wyd. Egmont Polska 2004)
- Koncert Kaprala – 1979; w zbiorach komiksów: Bambi (wyd. KAW 1987) i Urodziny Milusia (wyd. Egmont Polska 2004)
- Skarby Mirmiła – 1980
- Cudowny lek – 1981
- Festiwal czarownic – 1982
- Dzień Śmiechały – 1983
- Srebrny denar – 1984, w zbiorze komiksów: Urodziny Milusia (wyd. Egmont Polska 2004)
- W krainie borostworów – 1987; także jako dodatek do gry komputerowej Kajko i Kokosz
- Mirmił w opałach – 1990
- Pasowanie – 1993[b]; w magazynie Super Boom nr 4/93 i zbiorze komiksów Urodziny Milusia (wyd. Egmont 2004)
Albumy z cyklu Gucek i Roch
edytuj- Tajemniczy rejs – 1978
- Kurs na Półwysep Jork – 1979-1981
Inne prace
edytuj- Rock and Roll – „Jazz” 2/1957
- Opowieść o Armstrongu – „Jazz” 3-9/1957, 8 odcinków
- Kuku-Ryku – „Przygoda” 5/57 – 26/1958, 11 odcinków A3 (tekst: A. i M. Kulmryk w 2 spośród 11 odcinków)
- Bajka dla dorosłych[c] – „Relax” 1/1976, 4-9/1977, 15/1978, 18/1978; 10 odcinków[11]
- Zaginiona załoga – „Relax” 2/1976[12]
- Dżdżownica – „Relax” 4/1977[12]
- Palacze – „Relax” 5/1977, 14/1978, 2 odcinki[12]
- Pan Paparura i pies Aj – „Relax” 6/1977[12]
- Łabędź – „Relax” 14/1978[12]
- Coś z ryb – „Relax” 15/1978[12]
W gazecie „Wieczór Wybrzeża”
edytuj- Kichaś – „Wieczór Wybrzeża” 16.3.1957 (komiks niemy)
- Jack O’Key – „Wieczór Wybrzeża” 13.6.1958-26.07.1958, 4 odcinki
- Wesołych Świąt – „Wieczór Wybrzeża” 24.12.1960, 1 odcinek A3
- Detektyw Trop – „Wieczór Wybrzeża” 24.12.1960-1.04.61, 6 odcinków o różnych formatach (A5)
W gazecie „Głos Wybrzeża”
edytuj- Skarby starego zamczyska – „Głos Wybrzeża” 08.02.1958-22.03.1958 (komiks realistyczny, tekst: Tadeusz Rafałowski), 6 odcinków
- Korak syn Tarzana – „Nowa Wieś” 22/1958-35/1958 (komiks realistyczny bez dymków, autor tekstu nieznany), 14 odcinków
Ilustracje książek
edytuj- Józef Borysewicz: Przygoda w Gibraltarze – Wydawnictwo Morskie 1959 (ilustracje realistyczne)
- Tadeusz Szczygielski: Żeglarskie dzieje – Wydawnictwo Morskie 1959 (ilustracje realistyczne)
- Eugenia Kobylińska-Masiejewska: Jak l b odkryła Nowy Ląd – Wydawnictwo Morskie 1960 (ilustracje realistyczne)
Nagrody
edytujZobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ W wersji Wieczoru Wybrzeża pt. Złote prosię.
- ↑ Stworzony ok. w 1974 roku.
- ↑ Tylko dla dorosłych w numerach 1/76, 7-8/77.
Przypisy
edytuj- ↑ Zdjęcie. [dostęp 2017-10-29].
- ↑ Zmarł Janusz Christa – twórca Kajka i Kokosza [online], trojmiasto.pl, 17 listopada 2008 [dostęp 2008-11-17] .
- ↑ B. Kurc, Trzask prask. Wywiady z Mistrzami polskiego (i nie tylko) komiksu, Bajka, Koluszki 2004, s. 45.
- ↑ post na facebook. [dostęp 2020-12-06].
- ↑ portal wm. [dostęp 2020-12-06].
- ↑ Gloria Artis za Tytusa, Nerwosolka oraz Kajka i Kokosza [online], wp.pl, 31 maja 2007 [dostęp 2011-06-22] .
- ↑ Nakręcił film o autorze Kajko i Kokosza [online], trojmiasto.pl, 17 kwietnia 2011 [dostęp 2011-04-17] .
- ↑ Cmentarze sopockie. pttk.pl, 10 lipca 2018. [dostęp 2018-07-17].
- ↑ Janusz Christa, ojciec Kajtka i Koko [online], trojmiasto.pl, 5 października 2014 [dostęp 2023-11-15] (pol.).
- ↑ Kajko i Kokosz dostaną... ławeczkę [online], trojmiasto.pl, 28 maja 2011 [dostęp 2011-05-28] .
- ↑ „Bajki dla dorosłych” Christy w czasopiśmie „Relax”. relax.nast.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-09)]..
- ↑ a b c d e f Bibliografia magazynu „Relax”. W: Relax. Antologia opowieści rysunkowych. T. 3. Warszawa: Egmont Polska, 2017, s. 160. ISBN 978-83-281-3529-1.
- ↑ Papcio Chmiel, Christa i Baranowski nagrodzeni. kulturaonline.pl, 2007-05-30. [dostęp 2016-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-19)]. (pol.).
- ↑ Laureaci Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury. gdansk.pl, 2016-06-23. [dostęp 2016-06-23]. (pol.).
- ↑ NAGRODY "ZASŁUŻONY DLA KOMIKSU POLSKIEGO" NA WARSAW COMIC CON. pl.ign.com, 2019-06-03. [dostęp 2019-07-03]. (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Janusz Christa – dział witryny „Relax” L. Kaczanowskiego. relax.klub.chip.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-12-31)].
- Ilustrowana bibliografia Janusza Christy – fragment artykułu K. Janicza z „Gildii Komiksu”
- Janusz Christa – biografia twórcy „Kajka i Kokosza” – Magazyn Miłośników Komiksu KZ
- Na plasterki !!! – blog o twórczości Janusza Christy, wirtualne muzeum i pełna bibliografia
- Kajko i Kokosz – próbki filmu animowanego z początku lat 90.
- Fundacja „Kreska” im. Janusza Christy