Juryj Czyż
Juryj Alaksandrawicz Czyż (biał. Юрый Аляксандравіч Чыж[a], ros. Юрий Александрович Чиж, Jurij Aleksandrowicz Cziż; ur. w 1963 w Sobolach w rejonie bereskim) – białoruski przedsiębiorca, dyrektor generalny firmy „Trajpł”, były przewodniczący Białoruskiej Federacji Sztuk Walki.
| Data i miejsce urodzenia |
1963 |
|---|---|
| Zawód, zajęcie |
przedsiębiorca |
| Alma Mater | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujUrodził się w 1963 roku we wsi Sobole, w rejonie bereskim obwodu brzeskiego Białoruskiej SRR, ZSRR. W 1980 roku przeprowadził się do Mińska. Ukończył studia na Wydziale Elektrotechnicznym Białoruskiego Instytutu Politechnicznego ze specjalnością „elektrownie”. Po studiach został skierowany do pracy w Mińskiej Fabryce Traktorów. Po 7 latach pracy osiągnął stanowisko kierownika służby energetycznej korpusu[1].
W 1992 roku założył firmę „Trajpł”. Pełni funkcję dyrektora generalnego „Trajpła” i przewodniczący grupy firm „Trajpł”, w skład której wchodzą: „Akwatrajpł” (produkcja napojów bezalkoholowych i piwa), restauracja-piwowarnia „Rakowskij browar” itd. „Trajpł” zajmuje się organizacją budowy, produkcją aluminiowych konstrukcji systemowych, profili z PVC, transportem ciężarowym, przetwarzaniem i sprzedażą produktów naftowych. Do firmy należy znaczna część białoruskiego rynku produktów naftowych w sektorze niepaństwowym[1].
W 1999 roku wszedł w skład Rady ds. Rozwoju Przedsiębiorczości przy Prezydencie Republiki Białorusi. Pełnił też funkcję przewodniczącego klubu piłkarskiego „FK Dynama Mińsk”. 9 grudnia 2008 roku został przewodniczącym Białoruskiej Federacji Sztuk Walki, zastępując na tym stanowisku mistrza olimpijskiego i świata Aleksandra Miedwieda[1].
W grudniu 2021 roku BYPOL (stowarzyszenie byłych funkcjonariuszy bezpieczeństwa Białorusi) wszczęło śledztwo w sprawie drogich samochodów przekazanych Aleksandrowi Łukaszence. Według autorów śledztwa Juryj Czyż podarował mu Rolls-Royce’a Phantom Coupe z 2008 roku o wartości pół miliona dolarów oraz Panther Kallistę z 1988 roku[2].
W październiku 2022 roku Białoruskie Centrum Śledcze stwierdziło, że Jurij Czyż i jego litewski partner biznesowy Vitold Tomaševskij w latach 2011–2012 odsprzedawali rosyjską ropę pod przykrywką rozpuszczalników[3].
Czyż najwyraźniej popadł w niełaskę władz białoruskich[3]. W 2016 roku i w latach 2021–2022 był aresztowany pod zarzutem uchylania się od płacenia podatków[4]; w lutym 2023 roku Chizh został skazany na trzy i pół roku więzienia, ale został zwolniony z odbywania kary dzięki amnestii i pobytowi w areszcie[5].
Życie prywatne
edytujJuryj Czyż był żonaty, wychowuje dwóch synów i córkę[1]. Wiosną 2023 roku potwierdził w wywiadzie, że rozwiódł się z żoną i jest w konflikcie z rodziną[6].
Posiada willę położoną w elitarnej mińskiej dzielnicy Drozdy, zamieszkanej przez przedstawicieli władzy i ludzi blisko związanych z Alaksandrem Łukaszenką[7]. Interesuje się sportem: tenisem, hokejem, piłką nożną i sztukami walki[1].
Odznaczenia i nagrody
edytuj- Order Ojczyzny III stopnia – za wieloletnią produktywną pracę, wzorowe wykonywanie obowiązków służbowych i wysoki profesjonalizm (20 czerwca 2013)[8];
- Tytuł „Mecenas Roku” (1996);
- „Najlepszy Przedsiębiorca Roku” (1997, 1998);
- „Przedsiębiorca Roku” w kategorii „Produkcja” (1998)[1].
Sankcje UE
edytuj23 marca 2012 wraz ze swoimi firmami został wpisany na «Czarną listę» UE[9]. Zgodnie z decyzją UE Czyż udzielił finansowego wsparcia reżimowi Łukaszenki poprzez swój holding sp. z o.o. „Trajpł”, który działa w wielu sektorach białoruskiej gospodarki; w tym samym czasie stanowisko prezesa zarządu klubu piłkarskiego „Dynama Mińsk” oraz prezesa Białoruskiej Federacji Zapaśniczej zostało potwierdzona jego powiązania z reżimem[10].
Uwagi
edytuj- ↑ Zapis według oficjalnego wariantu języka białoruskiego. Alternatywna forma zapisu, według tzw. wariantu klasycznego (taraszkiewicy): Юры Аляксандравіч Чыж (czyt. Jury Alaksandrawicz Czyż).
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Чиж Юрий Александрович [online], who.bdg.by [dostęp 2016-01-16] [zarchiwizowane z adresu 2014-09-18] (ros.).
- ↑ The $6 million car fleet. Top 10 Lukashenka’s bribe givers
- ↑ a b Belarusian Opposition Demands Action after OCCRP Uncovers Multi-billion Scheme
- ↑ Юрий Чиж вышел на свободу спустя полтора года после задержания
- ↑ Юрию Чижу дали 3 года и 6 месяцев лишения свободы
- ↑ Как сегодня живет Юрий Чиж?
- ↑ Jahor Marcinowicz, Ад Абельскай да Ярмошынай: уладальнікі катэджаў у Драздах, поўны спіс [online], Nasza Niwa, 31 grudnia 2015 [dostęp 2019-08-30] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-19] (biał.).
- ↑ Ордэнаў, медалёў і ганаровых званняў удастоены 77 прадстаўнікоў розных сфер дзейнасці ў Беларусі [online], BiełTA, 21 czerwca 2013 [dostęp 2019-08-30] [zarchiwizowane z adresu 2019-08-30] (biał.).
- ↑ ЕС обнародовал черный список из 12 человек и 29 компаний [online], TUT.BY, 25 marca 2012 [dostęp 2021-08-23] [zarchiwizowane z adresu 2012-03-25] (ros.).
- ↑ DECYZJA RADY 2012/642/WPZiB z dnia 15 października 2012 r. dotycząca środków ograniczających skierowanych przeciwko Białorusi [online], EUR-Lex [dostęp 2021-08-23] (pol.).