Wikipedia

Kalendarium Łomna

Łomno[1] – 7 km na SE od Bodzentyna, 6 km na N od klasztoru świętokrzyskiego[2]

Wieś w powiecie sandomierskim od 1497r.[3], następnie 1827 w powiecie opatowskim[4].

Parafia Świętomarz 1470–80 co odnotowuje (Długosz L.B. t.II s.463n.).

Patronimiczne nazwy historyczne wsi w dokumentach źródłowych: rok 1401 „Lomno” (ale: 1441 „Lompno”, 1444 „Lomne”, 1450 „Llompno”, 1470–80 „Lompno”, 1497 „Lonino”, 1564 „Lomyn”). Od roku 1673 „Łomno”[5][6],

Wykopaliska archeologiczne prowadzone na terenie Łomna potwierdzają liczne stacje dymarskie, mielerze, a także osadę datowaną na lata 170–180 naszej ery do V-VI wieku[7].

Pierwszy zapis o przebiegu granic znany jest z XV wieku: Mikołaj z Taczowa podkomorzy sandomierski wyznacza granicę między posiadłościami klasztoru świętokrzyskiego a wsiami Łomno, Sosnówka i Skowrończyce[8],

1470–80 – Łomno graniczy z Bostowską Wolą (Długosz L.B. III 240).

Kalendarium edytuj

Wieś stanowiła własność szlachecką i w części prepozyta kieleckiego, część nieużytków od 1450 r. należała do klasztoru świętokrzyskiego.

  • 1401 – dziedzicem był Jaśko z Łomna[9],
  • 1440–1 – zawarta była ugoda Niemierzy z Bostowa i Piotra z Osowej prepozyta kieleckiego o sporne role w Łomnie[10],
  • 1450 – bracia Albert, Jan, Paweł, Zbigniew i ich siostra Elżbieta, dziedzice niedzielni w (niedzielni – znaczy niepodzieleni po odziedziczeniu włości) Łomnie, w części sprzedają za 16 grzywien, w części ofiarowują klasztorowi świętokrzyskiemu swoją część lasu, zarośli, łąk i brzegu w Łomnie zw. „in Wassosche”[11],
  • 1450 – w tm samym roku Jakub z Łomna w części sprzedaje za 16 grzywien, w części ofiarowuje klasztorowi świętokrzyskiemu swoją części lasu, zarośli i łąk w Łomnie zw. „in Wassosche”[12],
  • 1456 – sąd ziemski sieradzki poświadcza zastaw przez Jana z Bostowa 3 łanów w Bobach (boby) razem z kmieciami Mikołajem Woyek, Schandzą, Maciejem i Janem oraz 3 grzywnami czynszu Mikołajowi z Łomna w zamian za pożyczone mu 33 grzywien[13] – in dorso dopisek XVIII – wieczną ręką „Łomyenske do Łomna należący”,
  • 1470–80 – 3 łany kmiece należą do prepozyta kieleckiego, kmiecie płacą po 0,5 grz. czynszu na ś. Marcina [11 XI]. Jest także siedem folwarków rycerskich, które dzierżą: Jakub Karzeł herbu Dębno, Stanisław Dulek herbu Oksza, Marcin Kruczek, Marcin Goszdz, Andrzej i Otta herbu Tarnawa, Paweł herbu Dębno i Mikołaj herbu Oksza (Długosz L.B. I 437; II 463),
  • 1475 – dziedzicem jest także Jakub z Łomna[14],
  • 1497 – Stanisław Lipnicki otrzymuje od króla dobra Michała z Łomna[15],
  • 1497 – Stanisław z Dąbrowy otrzymuje od króla dobra Jana z Jeziorka i Łomna (ib. 913),
  • 1497 – Andrzej Mroczek otrzymuje od króla dobra Marka Modrzejewskiego z Modrzewia i Łomna, Jana Bondara i Pawła Łomieńskiego z Łomna oraz Katarzyny wdowy po Ściborze i jej córki Zofii (ib. 1080),
  • 1498 – dziedzicem jest także Marcin z Łomna[16],
  • 1504 – odnotowano pobory z następujących części: z części Marcina pobór od 1 zagrodnika, z części Marcina Kruczka z folwarku, z części Jana Otty z jego źrebu i od 2 zagrodników, z części Jana Jeziorkowskiego od 1 zagrodnika, z części Klemensa od 1 zagrodnika, z części Trojana od 1 zagrodnika[17],
  • 1506 – pobór od 1 zagrodnika[18],
  • 1510 z części Jana Jeziorkowskiego pobór z 1 kwarty, z części Jana Otty od 2 zagrodników i z karczmy, z części Stanisława Otty brak danych, z części Marcina Łyska (Lyssek) brak danych, z części Klemensa od 1 zagrodnika z rolą, z części Marcina Kruczka brak danych, z części Mikołaja Zakliki z 1 kwarty, z części prepozyta kieleckiego z 1 kwarty[19],
  • 1529 – z części prepozyta kieleckiego pobór z 3 kwart, w tym z części Marka Jeziorowskiego z 1 kwarty, z części wdowy Kruczkowej z 1/4 kwarty, z części Klimaka z 1 kwarty, wszystkie we własnej uprawie (RP), 1529 role 6 szlacheckich i prepozyta kieleckiego, który bierze 0,5 grzywny czynszu od 1 kmiecia i 1/18 grzywny czynszu z ról opustoszałych[20],
  • 1530 – z części Jana Jeziorkowskiego brak danych, z części Jakuba Modrzejowskiego pobór z 2 kwart. Z części Marka Jeziorkowskiego z 1 kwarty, z części Jana Otty z 2 kwart. z części Stanisława Otty z 1 kwarty, z części Marcina Łyska (Lissek) brak danych, z części Klemensa z 1 kwarty, z części Marcina Kruczka alias Apolonii z 1 kwarty, z części Mikołaja Zakliki, którą teraz ma Jan Otta, brak danych, z części prepozyta kieleckiego z 1 kwarty[21],
  • 1531 – z części Jana Jeziorkowskiego brak danych, z części Jakuba Modrzejowskiego pobór z 2 kwart. Z części Marka Jeziorkowskiego z 1 kwarty, z części Jana Otty z 2 kwart. Z części Stanisława Otty z 1 kwarty, z części Marcina Łyska brak danych, z części Klemensa z 1 kwarty, z części Marcina Kruczka z 1 kwarty, z części prepozyta kieleckiego z 1 kwarty (ib. 462v–3);
  • 1532 – z części Jakuba Modrzejowskiego pobór z 1/2 łana, z części Marka Jeziorkowskiego z 1 kwarty, z części Jana Otty z 1/2 łana, z części Marcina brak danych, z części Klemensa z 1 kwarty, z części Marcina Kruczka z 1 kwarty (ib. 598–8v);
  • 1532 – na części Stanisława Otty brak kmieci, pobór z 1 kwarty uprawianej przez Stanisława Ottę i części prepozyta kieleckiego (ib. 614. 625v);
  • 1538 – Modrzejowski daje pobór z 1/2 łana, prepozyta kieleckiego z 1/2 ł., Stach Jeziorkowski od 1 zagrodnika, pobór z części Klemensa od 1 zagrodnika, z części Stanisława Otty od 1 zagrodnika, z części Jana Rzuczka od 1 zagrodnika, z części Jana Otty z 1/2 łana (ib. I/7 190, 202);
  • 1564–5 – własność szlachecka[22],
  • 1577 – z części Jana Kochanowskiego kupionej przez Witosławskicgo pobór z 3 kwart i od 4 zagrodników z ogrodem, z części Stanisława Grabkowskiego z 1 kwarty, z części Wojciecha i Marcina Jeziorkowskich z 1/2 ł., od 1 zagrodnika z ogrodem i 1 komornika, z części Wawrzyńca Morawickiego od 1 kmiecia na 1 kwarcie i 1 zagrodnika z rol[23],
  • 1578 – z części Jana Kochanowskiego pobór od 2 kmieci na 1/2 łana i od 5 zagrodników z ogrodem, z części Wojciecha i Marcina Jeziorkowskich od 2 kmieci na 1/2 łana, 1 zagrodnika z rolą, 1 komornika z bydłem, 4 komorników bez bydła, 1 rybaka, z karczmy, z części Stanisława Grabkowskiego od 2 zagrodników z rolą. Z części Wawrzyńca Morawickiego od 2 kmieci na 1/2 łana i 1 zagrodnika z rolą (ib. 775v)[24],
  • 1629 – szlachcic Marcjan Tymiński daje pobór od 5 kmieci na 1,5 łana, 4 zagrodników z rolą, 5 zagrodników z ogrodem i 1 komornika bez bydła[25],
  • 1662 – pogłówne płacono od dziedzica Hieronima Tymińskiego, 5 czeladzi folwarcznej i 96 mieszkańców wsi[26],
  • 1673 – pogłówne od dziedziczki Tymińskiej, 77 czeladzi folwarcznej i mieszkańców wsi (ib. 237),
  • 1674 – pogłówne od 5 czeladzi folwarcznej i 79 mieszkańców wsi (ib. 407),
  • 1674 – pogłówne płacono od 82 czeladzi folwarcznej i mieszkańców wsi (ib. 460),
  • 1787 – wieś liczyła 190 mieszkańców, w tym 10 Żydów (Spis I 399; II 118),
  • 1827 – Łomno liczyło 22 domy i 101 mieszkańców (Tabela 283).

Powinności wobec kościoła edytuj

Dziesięcina należy do plebana Świętomarzy i prepozyta kieleckiego

  • 1470–80 – z całej wsi dziesięcina snopowa i konopna wartości do 6 grzywien dowożą plebanowi Świętomarzy (Długosz L.B. I 437; II 463),
  • 1529 – z pewnych ról w Łomna i Modrzewiu należących do 6 rycerzy i prepozyta kieleckiego dziesięcina snopowa wartości 10 grzywien pobiera pleban ze Świętomarzy (LR 353),
  • 1540 – dziesięcina tegoż plebana ze Świętomarzy[27].

Studenci Uniwersytetu Krakowskiego z Łomna edytuj

1444 Tomasz syn Wojciecha, student[28],
1449 Raczesław syn Jana, student[29],
1467 Mikołaj z Łomna, archidiakon sandomierski[30].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu: Łomno. [dostęp 2014-04-30].
  2. ↑ Marek Derwich: Materiały do słownika historyczno-geograficznego dóbr i dochodów dziesięcinnych benedyktyńskiego opactwa św. Krzyża na Łysej Górze do 1819 r.. Wrocław 2000: Pracownia Badań nad Dziejami Zakonów i Kongregacji Kościelnych (LARHCOR) w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego. ISBN 83-904219-4-1.
  3. ↑ MS ↓, s. II 1080.
  4. ↑ Tabela. Tabela miast, wsi, osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożone w biurze Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji, t. I-II, W. 1827.. „Centralna Biblioteka Statystyczna”. A-Ł (Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego), s. 283, 1827. Warszawa. 
  5. ↑ Kam. ↓, s. 116.
  6. ↑ Kop.K ↓, s. 285.
  7. ↑ Bielenin ↓, s. 1976, 51; 1992 222, 234, 239.
  8. ↑ Gacki ↓, s. 240.
  9. ↑ KK ↓, s. II 448.
  10. ↑ SP ↓, s. II 3006, 3020.
  11. ↑ ZDM ↓, s. III 863.
  12. ↑ ZDM ↓, s. III 864.
  13. ↑ AG ↓, s. 1855.
  14. ↑ AG ↓, s. 2179.
  15. ↑ MS ↓, s. II 878.
  16. ↑ AG ↓, s. 2662.
  17. ↑ ASK ↓, s. VI 16v–7, 37, 194.
  18. ↑ ASK ↓, s. 129.
  19. ↑ ASK ↓, s. I/10 21 –lv.
  20. ↑ LR ↓, s. 357.
  21. ↑ ASK ↓, s. I/0 218.
  22. ↑ LS ↓, s. 1564–5 329, 330.
  23. ↑ ASK ↓, s. I/7 583.
  24. ↑ Paw ↓, s. 192.
  25. ↑ RS ↓, s. 1629 63.
  26. ↑ ASK ↓, s. I/67 32v.
  27. ↑ BPAN ↓, s. rps 6560 46.
  28. ↑ Al. ↓, s. I 107.
  29. ↑ Al. ↓, s. I 125.
  30. ↑ TN ↓, s. XX 88.

Bibliografia edytuj

  • Matricularum Regni Poloniae Summaria, t. I-V/l, wyd. T. Wierzbowski, W. 1905-1919; t. V/2, wyd. J. Płocha, A. Rybarski, I. Sułkowska, W. 1961, (skrót: MS).
  • M. Kamińska, Nazwy miejscowe dawnego województwa sandomierskiego, Wrocław 1964–1965, (skrót: Kam.).
  • D. Kopertowska, Nazwy miejscowe województwa kieleckiego. Nazwy miast i wsi, nazwy części miast i wsi oraz nazwy alei, placów, ulic i osiedli mieszkaniowych, Warszawa-Kraków 1984, (skrót: Kop.K).
  • K. Bielenin, Dalsze badania stanowisk dymarskich w rejonie Gór Świętokrzyskich, MA 16, 1976, s. 43–53, (skrót: Bielenin).
  • J. Gacki, Benedyktyński klasztor na Łysej Górze, Warwszawa 1873, (skrót: Gacki).
  • Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej Ś. Wacława, t. I-II, wyd. F. Piekosiński (Mon.MAe., 1, 8), Kraków 1874–1883, (skrót: KK).
  • Starodawne Prawa Polskiego Pomniki, poniżej dane bibliograficzne tomów wykorzystanych w Materiałach, (skrót: SP).
  • Zbiór dokumentów Małopolskich, S. Kuraś, I. Sułkowska-Kurasiowa (wyd.), t. I-VIII, Kraków-Wrocław 1962–1975, (skrót: ZDM).
  • Archiwum Główne Akt Dawnych w W.; jeśli nie zaznaczono inaczej, cyfra arabska oznacza numer dokumentu ze zbioru dokumentów pergaminowych, (skrót: AG).
  • Archiwum Skarbu Koronnego, dział w AG, (skrót: ASK).
  • Księga dochodów beneficjów diecezji krakowskiej z roku 1529 (tzw. Liber retaxationum), Z. Leszczyńska-Skrętowa (wyd.), 1968, (skrót: LR).
  • A. Pawiński, Polska XVI w. pod względem geograficzno-statystycznym. Małopolska, t. III-IV, „Źródła dziejowe”, 14-15, Warszawa 1886, (skrót: Paw).
  • Z. Guldon, L. Stępkowski, Z. Trawicka, Rejestr poborowy powiatu sandomierskiego z roku 1629, „Teki Archiwalne”, 21, 1989, s. 17–108, (skrót: RS).
  • Biblioteka Polskiej Akademii Nauk w Kr, (skrót: BPAN).
  • Album studiosorum Universitatis Cracoviensis, t.I, wyd. Ż.I. Pauli, B. Ulanowski; t. II-III, wyd. A. Chmiel; t. IV, wyd. J. Zathey, przy współpracy H. Barycza; t. V, wyd. K. Lewicki, przy współpracy J. Zatheya, Kraków 1887, (skrót: Al.).
  • Teki Naruszewicza, rps w BCz, (skrót: TN).


Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kalendarium_Łomna&oldid=59722215”