Kamienica przy pl. Solnym 18 we Wrocławiu
Kamienica przy pl. Solnym 18 – kamienica przy Placu Solnym 18 we Wrocławiu.
 nr rej. A/2322/ 492/Wm z 15.09.1992[1]
| |
 Kamienica przy ul. Plac Solny 18 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Typ budynku |
kamienica |
| Kondygnacje |
cztery |
| Ważniejsze przebudowy |
1890/1896 |
| Kolejni właściciele |
Adrian Bögel (1720), Adelheida Beyersdorf (2 poł. XIX) |
Historia i architektura kamienicy edytuj
Najstarszy wygląd kamienicy został uwieczniony na planie Weihnera z 1562 roku[2]. Już wówczas była to kamienica szczytowa, a na początku XVII wieku wznosiła się czterokondygnacyjna, trzyosiowa kamienica szczytowa. W 1720 roku budynek należący wówczas do miasta, został sprzedany kupcowi urodzonemu w Hamburga, Adrianowi Bögel[3]. Niedługo potem budynek został gruntownie przebudowany pod okiem Christophera Hacknera i miejskiego mistrza ciesielskiego Hansa Michaela Merza[3]. Główne zmiany dotyczyły podniesienia budynku o jedną kondygnację, nad którą umieszczono dwuosiowy i dwukondygnacyjny szczyt w formie aediculi otoczonej wolutowymi spływami zakończonym rozerwanym segmentowym naczółkiem, w osi którego umieszczono wazon[3]. W środkowej części dachu kalenicowego znajdowała latarnia doświetlająca klatkę schodową umieszczoną w środkowym trakcie[3].
W tym samym okresie powstała bogata dekoracja wnętrz budynku, m.in. "Pokoju Beiersdorfów (Beyersdorfów)" nazwanego tak na część właścicieli budynku w drugiej połowie XIX wieku i ofiarodawczyni Adelheidy Beyersdorf, która w 1805 roku przekazała wystrój wnętrza do muzeum[4]. Pomieszczenie ozdobione było obrazami przedstawiającymi pejzaże związane z handlem morskim w rodzinnym mieście właściciela, Hamburgu oraz trzy obrazy portretowe przedstawiające Bögela, jego żonę Sabinę Eleonorę oraz ich syna Rudolfa. Portrety były umieszczone w supraportach pokoju[3]. Prócz obrazów na ścianach znajdowała się okładzina z kafli fajansowych w typie delftu o charakterystycznej niebieskiej kolorystyce[3]. Na sufitach umieszczono malowany na płótnie plafon przedstawiający alegorię Sprawiedliwości i Pokoju (obecnie w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu)[3]. Wystrój wnętrza został przeniesiony do Śląskiego Muzeum Przemysłu Artystycznego i Starożytności, a następnie do Muzeum Zamkowego, gdzie znajduje się do dnia obecnego[3].
W 1890[3] lub w 1896[5] roku kamienica, wraz z sąsiednią kamienicą nr 19, została rozebrana, a w ich miejsce wzniesiono nowy pięciokondygnacyjny, trzyosiowy dom handlowy należący do firmy "Weichenhan"[6][7]. Jego projektantem był Robert Hönsch. Konstrukcja budynku była murowano-szkieletowa ze stropami na stalowych belkach[6]. Nowy budynek był pokryty dachem kalenicowym, w którym znajdowały się dwie lukarny; w osi środkowej umieszczony został neorenesansowy szczyt[8]. W osi środkowej miał dwukondygnacyjny wykusz z balkonem na czwartej kondygnacji, a pod wykuszem znajdował się portal wejściowy z balkonem i z kamiennymi tralkami. Okna w zewnętrznych osiach, w drugiej kondygnacji miały formę secesyjno-barokowe, były trzyskrzydłowe, łukowe; nad portalem umieszczono pojedyncze okno również zakończona łukiem. W dwóch zewnętrznych osiach na boniowanym parterze wstawiono duże witryny sklepowe, podobnie jak na trzech kolejnych kondygnacjach[5]. We wnętrz budynku zastosowano nowe rozwiązania, m.in. wykonano szklane stropy na trzech górnych kondygnacjach, co miało doświetlić pomieszczenia dzięki umieszczonemu świetlikowi dachowemu[6].
W okresie międzywojennym zlikwidowano szczyt budynku na rzecz płaskiego dachu z lukarną i zaadaptowano poddasze do funkcji użytecznej wstawiając ciąg małych okien[5][9][6].
Po 1945 roku edytuj
W wyniku działań wojennych w 1945 roku kamienica uległa zniszczeniu. Wraz z kamienicą nr 19 została odbudowana w latach 1956-1957 według projektu architektów Emila Kaliskiego i Stanisława Koziczuka[10] Projekt nawiązywał w formie do kamienicy barokowej, ale z jednookiennym szczytem i z bardzo ubogim detalem architektonicznym[3]. Z powojennych zniszczeń zachowały się relikty gotyckiej oficyny[11]. W latach 60. XX wieku kamienica była remontowana[7].
Przypisy edytuj
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2018-05-21].
- ↑ Zabytek.pl -biała karta
- ↑ a b c d e f g h i j Brzezowski 2005 ↓, s. 287.
- ↑ Wystawa "Pokój Beyersdorfów"
- ↑ a b c Eysymontt 2011 ↓, s. 335.
- ↑ a b c d Kirschke 2005 ↓, s. 134.
- ↑ a b Kirschke 2005 ↓, s. 267.
- ↑ Widok kamienicy (po prawej stronie)
- ↑ Kamienica po przebudowie w okresie międzywojennym
- ↑ Zabytek.pl -biała karta
- ↑ Harasimowicz 1998 ↓, s. 47.
Bibliografia edytuj
- Wojciech Brzezowski: Dom mieszkalny we Wrocławiu w okresie baroku. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005.
- Jan Harasimowicz (red.): Atlas architektury Wrocławia t.II. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1998.
- Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
- Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miejski Wrocławia, 18 kwietnia 2019 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- Krystyna Kirschke: Fasady wrocławskich obiektów komercyjnych z lat 1890-1930: struktura, kolorystyka, dekoracja. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005. ISBN 83-7085-918-6. OCLC 69298255.