Kamienica przy pl. Solnym 19 we Wrocławiu
Kamienica przy pl. Solnym 19 – kamienica przy Placu Solnym 19 we Wrocławiu.
 nr rej. A/2322/ 492/Wm z 15.09.1992[1]
| |
 Kamienica przy ul. Plac Solny 19 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Typ budynku |
kamienica |
| Kondygnacje |
cztery |
Położenie na mapie Polski  | |
| 51,109139°N 17,030145°E/51,109139 17,030145 | |
Historia i architektura kamienicy edytuj
Do XVII wieku na posesji nr 19 znajdowała się trzykondygnacyjna kamienica o wysokim kalenicowym dachu o średniowiecznym rodowodzie. W pierwszej ćwierci XVIII wieku właścicielem kamienicy był Gottfried Bruchholtzer[2]. Za jego sprawą kamienica została przebudowana na podstawie projektu prawdopodobnie Christophera Hacknera, tego samego, który był autorem projektu przebudowy sąsiedniej kamienicy nr 18, choć fakt ten nie jest udokumentowany w żadnym źródle[2]. W wyniku przebudowy powstała pięcioosiowa elewacja o symetrycznym układzie. Oś środkowa zaakcentowana była pilastrami wielkiego porządku; w części parterowej umieszczony był portal wejściowy podobny do tego, który znajduje się w kamienicy przy ulicy św. Mikołaja 80 (pierwotnie w kamienicy przy ul. Ruskiej 26), a w partii dachowej szczyt w formie aediculi otoczony przez woluty. Nad oknami pierwszego piętra znajdowały się na przemian segmentowe i trójkątne naczółki[2].
W 1890[3] lub w 1896[4] roku kamienica, wraz z sąsiednią kamienicą nr 18, została rozebrana, a w ich miejsce wzniesiono nowy pięciokondygnacyjny, trzyosiowy dom handlowy pokryty dachem kalenicowym z neorenesansowym szczytem[5]. Jego projektantem był Robert Hönsch. W osi środkowej miał dwukondygnacyjny wykusz, a pod nim portal wejściowy. W dwóch zewnętrznych osiach na boniowanym parterze wstawiono duże witryny sklepowe, podobnie jak na trzech kolejnych kondygnacjach[4]. Właścicielem budynku była firma „Weichenhan”[6].
W okresie międzywojennym zlikwidowano szczyt budynku i zaadaptowano poddasze do funkcji użytecznej wstawiając ciąg małych okien[4][7].
Po 1945 roku edytuj
W wyniku działań wojennych w 1945 roku kamienica uległa zniszczeniu. Wraz z kamienicą nr 19 została odbudowana w latach 1956–1957 według projektu architektów Emila Kaliskiego i Stanisława Koziczuka[8] Została odbudowana, nawiązując w formie do kamienicy barokowej, i podniesiona o jedną kondygnację. Pilastry zostały zastąpione przez lizeny, nie odtworzono oryginalnego portalu[2], a autorem rzeźby do obecnego portalu był profesor Antoni Mehl; projekt nie miał nic wspólnego z wcześniejszym portalem barokowym[8].
Przypisy edytuj
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2018-05-21].
- ↑ a b c d Brzezowski 2005 ↓, s. 288.
- ↑ Brzezowski 2005 ↓, s. 287.
- ↑ a b c Eysymontt 2011 ↓, s. 335.
- ↑ Widok kamienicy (po prawej stronie).
- ↑ Kirschke 2005 ↓, s. 267.
- ↑ Kamienica po przebudowie w okresie międzywojennym.
- ↑ a b Zabytek.pl -biała karta.
Bibliografia edytuj
- Wojciech Brzezowski: Dom mieszkalny we Wrocławiu w okresie baroku. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005.
- Jan Harasimowicz (red.): Atlas architektury Wrocławia t.II. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1998.
- Rafał Eysymontt, Jerzy Ilkosz, Agnieszka Tomaszewicz, Jadwiga Urbanik (red.): Leksykon architektury Wrocławia. Wrocław: Via Nova, 2011.
- Gminna Ewidencja Zabytków, Urząd Miejski Wrocławia, 18 kwietnia 2019 [dostęp 2019-06-03] (pol.).
- Krystyna Kirschke: Fasady wrocławskich obiektów komercyjnych z lat 1890–1930: struktura, kolorystyka, dekoracja. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2005. ISBN 83-7085-918-6. OCLC 69298255.