Kartoteka procesów o czary
Kartoteka procesów o czary (niem. Hexenkartothek) – zespół materiałów archiwalnych o pełnej nazwie: Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy SS Wydział Archiwalny – komórka do spraw badań procesów o czary, przechowywanych w Archiwum Państwowym w Poznaniu[1].
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/A220%2C_Pozna%C5%84%2C_Najwy%C5%BCszy_S%C4%85d_Krajowy%2C_ob._archiwum_przy_ul._23_Lutego_41%2C43_%284%29._Ysbail.jpg/220px-A220%2C_Pozna%C5%84%2C_Najwy%C5%BCszy_S%C4%85d_Krajowy%2C_ob._archiwum_przy_ul._23_Lutego_41%2C43_%284%29._Ysbail.jpg)
Charakter zbioru
edytujZbiór, który według wielu historyków jest unikatem na skalę światową, liczy 3884 jednostki archiwalne i dotyczy procesów o czary z lat 385–1940, zebranych z Europy, Stanów Zjednoczonych, Turcji, Meksyku i Indii. 49 przypadków dotyczy terenów Polski, w tym najwięcej Wągrowca (34). W kilku z nich miejscem procesu był Poznań. Dokumenty opisują przebieg procesów, tortur i egzekucji osób w szeroko rozumiany sposób posądzanych o uprawianie czarów[1].
Dla każdej z sądzonych osób zakładano osobne karty, a dla miejscowości odrębne skoroszyty. Łącznie stworzono 34 tysiące kart z danymi[2].
Historia
edytujZbiór został zebrany przez specjalną jednostkę SS – ośmioosobowe H-Sonderkommando, gdzie litera H pochodzi od niemieckiego wyrazu Hexe (Czarownica). Komórka powstała w 1935 i była pod szczególnym nadzorem Heinricha Himmlera, który pasjonował się jej dokonaniami. Zespołowi przewodniczył dr Rudolf Levin. Badania przeprowadzane przez H-Sonderkommando dotyczyły początkowo tylko terenów Niemiec, ale z czasem zainteresowania rozciągnięte zostały na cały świat. Ostatecznie działalność zakończono w 1944[1].
Prawdopodobnym źródłem powstania nietypowej komórki badawczej były okultystyczne zainteresowania samego Himmlera[3]. Towarzyszącym powodem mogła być chęć znalezienia dowodów na wynaturzenia w Kościele katolickim, zwalczanym przez reżim hitlerowski. Niektórzy badacze zakładają, że była nim chęć zdobycia wiedzy na temat technik wymuszania zeznań[1].
Dokumenty zebrane przez H-Sonderkommando zostały odnalezione i zabezpieczone przez UB na terenie Sławy Śląskiej w 1946. W całości przekazano je do poznańskiego Archiwum Państwowego[4]. O zbiorze tym (a zwłaszcza zgromadzonych w nim rycinach i ilustracjach z XV-XIX wieku), pisała w 2019 Bożena Ronowska w książce Czarownice Himmlera. Z niemieckiej kartoteki procesów o czary[5].
Nawiązania literackie
edytujDo Kartoteki… nawiązują wątki powieści Kryptonim Posen autorstwa Piotra Bojarskiego (2011)[6][7] oraz powieści Wiedźmy Himmlera autorstwa Katarzyny Marciszewskiej (2017)[8].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Błażej Dąbkowski, Himmler zostawił w Poznaniu swoje czarownice, „Głos Wielkopolski” (dodatek „Mroczny Poznań”), 2.07.2013, s. 6.
- ↑ Himmler zostawił w Poznaniu swoje czarownice. naszemiasto.pl. [dostęp 2017-12-26].
- ↑ Marek Rybarczyk: Okultyści Trzeciej Rzeszy. newsweek.pl. [dostęp 2015-01-30]. (pol.).
- ↑ Czary i czarownice według SS – Maciej Zdunek. ioh.pl. [dostęp 2017-12-26].
- ↑ Bożena Ronowska: Czarownice Himmlera. Z niemieckiej kartoteki procesów o czary. Gdańsk: 2019.
- ↑ Archiwum Państwowe Poznań. ap.gov.pl. [dostęp 2017-12-26].
- ↑ „Kryptonim Posen”: Przenieś się do dawnego Poznania – konkurs. naszemiasto.pl. [dostęp 2017-12-26].
- ↑ Wyborcza.pl [online], szczecin.wyborcza.pl [dostęp 2019-03-31] .
Linki zewnętrzne
edytuj- Gazeta Wyborcza „Tajne komando Himmlera na tropie czarownic”
- MM Poznań (zdjęcia) – dostęp 2013-09-11
- Inwentarz zespołu archiwalnego – dostęp 2013-09-12