Katalog astronomiczny

Katalog astronomiczny – uporządkowany zbiór danych dotyczących ciał niebieskich. Danymi tymi mogą być położenia obiektów na niebie (współrzędne – dane astrometryczne), ich odległości, jasności (dane fotometryczne), widma (dane spektroskopowe) czy też zdjęcia, w postaci klisz lub elektronicznej (np. plików FITS). Najbardziej znanymi katalogami są Katalog Messiera i New General Catalogue.

Katalogi ogólne

Katalog Messiera (M) – 110 obiektów
General Catalogue of Nebulae and Clusters (GC) – 5079 obiektów
New General Catalogue (NGC) – 7840 obiektów
Index Catalogue (IC) – 5386 obiektów (uzupełnienie NGC)

Specjalistyczne katalogi

Oprócz tych trzech katalogów, które same w sobie zawierają różnego rodzaju obiekty astronomiczne, istnieje spora liczba specjalistycznych katalogów zawierających tylko wybrane typy obiektów. Katalogi te zawierają dużą liczbę wspólnych obiektów, więc spora liczba obiektów astronomicznych posiada dużą liczbę nazw katalogowych. Przykładem jest Galaktyka Panna A, wśród astronomów amatorów znana jako Messier 87, nosząca również oznaczenia: NGC 4486, Virgo A, 3C 274, 1ES 1228 +126, 87GB 122819,0 +124029, IRAS 12282 +1240 oraz jeszcze kilkanaście innych. Niektóre ze słynnych specjalistycznych katalogów (kolejność według rodzajów obiektów):

Galaktyki

Uppsala General Catalogue (UGC): 12 921 galaktyk
Atlas Osobliwych Galaktyk (Arp): 338 obiektów
Katalog gromad Abella: 5250 bogatych gromad galaktyk
Zwarte Grupy Hicksona: 100 pozycji
Katalog galaktyk karłowatych: katalog galaktyk karłowatych, obiekty DDO, 243 pozycje
Katalog Głównych Galaktyk (PGC): obiekty Principal Galaxies Catalogue

Gromady kuliste

Arp-Madore (AM): 4 gromady kuliste
Palomar (Pal): 15 gromad kulistych
Terzan (Ter): 11 gromad kulistych ukrytych za galaktycznym centrum, widocznych w podczerwieni

Gromady otwarte

Basel (Bas): zawiera 20 gromad otwartych
Berkeley (Be): 90 gromad z numerami od 1 do 104
Biurkan (Bi, Biur): 13 gromad
Bochum (Bo): 14 gromad
Catalogue of Star Clusters and Associations (OCl): 1278 gromad i asocjacji
Collinder (Coll lub Cr): 471 gromad
Czernik (Cz): 45 gromad
Dolidze (Do): 47 gromad
Dolidze/Dzimselejsvili (DoDz): 11 gromad
Hafner (Haf): 26 gromad
King (K): 26 gromad
Lyngå (L): 15 gromad
Markarian (Mrk): 1525 obiektów, katalog asocjacji gwiazdowych, gromad gwiazd, galaktyk i kwazarów
Melotte (Mel): 245 gromad
Pismis (Pi): 26 gromad
Roslund (Ro): 7 gromad
Ruprecht (Ru): 176 gromady
Stock (St): 24 gromady
Tombaugh (Tom): 5 gromad otwartych
Trumpler (Tr): 37 gromad
van den Bergh-Hagen (vdB-Ha, BH): gromady południowej części Drogi Mlecznej

Gwiazdy

Katalog ACT: ruch 988 758 gwiazd
Bonner Durchmusterung: pozycje 457 847 gwiazd
Boss General Catalogue: 33 342 gwiazdy
Cordoba Durchmusterung: współrzędne 613 953 gwiazd
Katalog Gliesego: katalog gwiazd w promieniu 25 parseków
Katalog Henry’ego Drapera: ponad 225 000 gwiazd
Katalog Hipparcosa: 118 218 gwiazd
Katalog jasnych gwiazd: pierwsza edycja 9096 gwiazd
SAO: 258 997 gwiazd do 9^m
Sigma, Struve: największy katalog gwiazd podwójnych i wielokrotnych
Winnecke (Win, WNC): 7 gwiazd podwójnych

Mgławice planetarne

Katalog mgławic Abella: 81 mgławic z numerami od 1 do 86
Perek-Kohoutek (PK): Katalog wszystkich mgławic planetarnych Drogi Mlecznej znanych do 1964 roku

Mgławice refleksyjne

Cederblad (Ced): ponad 200 mgławic
Lynds (LBN): katalog jasnych mgławic, 1125 obiektów
Katalog van den Bergha (vdB): katalog 158 mgławic refleksyjnych

Mgławice ciemne

Katalog Barnarda (B): 370 ciemnych mgławic
Lynds (LDN): katalog ciemnych mgławic, 1802 obiekty

Obszary H II

Katalog Sharplessa (Sh2): 313 obiektów
Katalog Guma: przegląd obszarów H II nieba południowego, 85 obiektów

Pozostałości po supernowych

Katalog RCW (RCW): 182 obiekty

Kwazary

3C: katalog kwazarów

Inne

Katalog Caldwella (C): 109 wybranych obiektów
Lista Najpiękniejszych Obiektów N.G.C. RASC: lista wybranych obiektów z katalogu NGC
Herschel 400: lista wybranych obiektów z katalogu NGC
Palomar Observatory Sky Survey: fotograficzny atlas nieba

i wiele innych.

W astronomii w odniesieniu do gwiazd używa się także małego alfabetu greckiego (rzadziej łacińskiego) lub liczb w połączeniu z łacińską dopełnieniową nazwą gwiazdozbioru, w którym dana gwiazda się znajduje – są to tzw. oznaczenia Bayera i Flamsteeda. W powszechnym użyciu są też nazwy własne gwiazd, zazwyczaj pochodzenia arabskiego. Przykład zastosowania małego alfabetu greckiego na gwieździe Betelgeza – α Orionis.

Linki zewnętrzne

DMOZ – Science > Astronomy > Data Archives. Open Directory Project. [dostęp 2009-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-14)]. (ang.). – katalogi astronomiczne
David Darling: ASTRONOMICAL CATALOGS, CHARTS, AND SURVEYS. [w:] Encyclopedia of Science [on-line]. [dostęp 2016-03-09]. (ang.).