Klątwa surowcowa
Klątwa surowcowa (ang. resource curse), zwana też „paradoksem bogactwa” (ang. paradox of plenty) – zjawisko występujące w gospodarkach krajów posiadających znaczne złoża surowców naturalnych. Objawia się ono niespodziewanie niskim poziomem rozwoju gospodarczego kraju – innymi słowy, są one stosunkowo biedne mimo bogactwa zasobów. W literaturze ekonomicznej trwa dyskusja na temat klątwy surowcowej – zarówno jej istnienie, jak i przyczyny są obiektem sporów[1].
Przykłady kryzysu edytuj
W historii wystąpiło wiele przykładów kryzysu gospodarczego w krajach dysponującymi dużymi zasobami naturalnymi:
- w XVII-wiecznej Hiszpanii nastąpił zanik gospodarki krajowej wskutek łatwego importu wszystkich towarów z innych krajów dzięki „nadmiarowi” złota imperium kolonialnego[2],
- bogate w ropę naftową Meksyk, Nigeria, Wenezuela[2] lub posiadająca wiele zasobów naturalnych Rosja.
Z drugiej strony w pewnych krajach zjawisko to nie występuje lub jest mocno osłabione dzięki tradycji wolnego rynku i umiejętnej polityce gospodarczej np. w Arabii Saudyjskiej i Malezji[2].
Badania edytuj
W serii artykułów naukowych Jeffrey Sachs i Enrew Warner wskazali, że w rozpatrywanych krajach poziom rozwoju gospodarczego ma charakterystykę odwrotnie proporcjonalną do bogactwa złóż surowców naturalnych[3]. Autorzy wykluczyli z dużym prawdopodobieństwem inne czynniki, które mogłyby być odpowiedzialne za niski poziom rozwoju gospodarczego w tych krajach[1][4].
Według Tiago Cavalcanti, Kamiar Mohaddes oraz Mehdi Raissi przyczyną niskiego poziomu rozwoju gospodarczego krajów nie jest bogactwo złóż surowców naturalnych samo w sobie, a zmiany na rynku surowcowym i powiązana z nimi wolniejsza akumulacja fizycznego kapitału[5].
Christa N. Brunnschweiler oraz Erwin H. Bulte sugerują, że zyski z zasobów naturalnych wpływają na możliwość oderwania się struktur władzy od ludzi, oraz powstania rządów autokratycznych, które w nieodpowiedni sposób alokują zasoby oraz kapitał. Wskazali również, że bogactwo kraju w zasoby naturalne może wpływać na konflikty wewnętrzne, oraz jest głównym źródłem przychodów krajów pogrążonych w konfliktach[6].
Wytłumaczenia edytuj
Ekonomiści zajmujący się ekonomią surowców naturalnych zaproponowali wiele potencjalnych wytłumaczeń klątwy surowcowej. Najpopularniejszą linią argumentacji są wszelkiego rodzaju efekty wypychania[1], gdzie wielkością wypychaną są np.: eksporty dóbr konsumpcyjnych, edukacja[7], uczciwość przedstawicieli władz państwowych (klątwa wywołująca korupcję)[8][9].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Jeffrey Sachs, Andrew Warner. Natural Resources and Economic Development: The curse of natural resources. „European Economic Review”. 45, s. 827–838, 2001.
- ↑ a b c Jeffrey Sachs, Andrew Warner. Natural resource abundance and economic growth. „National Bureau of Economic Research Working paper”. 5398, s. 2, 20, 1995.
- ↑ Jeffrey Sachs, Andrew Warner, Natural resource abundance and economic growth, National Bureau of Economic Research Working paper, 1995, s. 21, DOI: 10.3386/w5398 (ang.).
- ↑ Jeffrey Sachs, Andrew Warner. Sources of slow growth in African economies. „Journal of African Economies”. 6(3), s. 335–376, 1997.
- ↑ Tiago Cavalcanti, Kamiar Mohaddes, Mehdi Raissi, Commodity Price Volatility and the Sources of Growth, SSRN, 17 stycznia 2012, DOI: 10.2139/ssrn.1846429.
- ↑ Christa N. Brunnschweiler, Erwin H. Bulte, Economics. Linking natural resources to slow growth and more conflict., „Science”, AAAS, 2008, DOI: 10.1126/science.1154539 [dostęp 2020-04-11] (ang.).
- ↑ T. Gylfason, T. Herbertsson, G. Zoega. A mixed blessing: Natural resources and economic growth. „Macroeconomic Dynamics”. 3, s. 204–225, 1999.
- ↑ R. Auty: Resource-Based Industrialization: Sowing the Oil in Eight Developing Countries. New York: Oxford University Press, 1999.
- ↑ Od wielkości eksportu ważniejsza jego wartość. Obserwator Finansowy, 2013.