Klub Babel
Klub Babel – Klub Studentów i Młodej Inteligencji „Babel” działał od kwietnia 1966 do kwietnia 1968 roku. Był afiliowany przy warszawskim oddziale Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce (TSKŻ)[1]. Jego siedziba mieściła się przy ul. Nowogrodzkiej 5[2].
Jego cele można określić jako edukacyjno-kulturalne. Odbywały się tam wykłady z historii Żydów, nauka języka jidysz, spotkania z postaciami ze świata kultury, sztuki, polityki czy gospodarki, organizowano również wycieczki i obozy studenckie. Działały sekcje artystyczne: poetycka, teatralna i muzyczna. Według danych MSW klub skupiał od 260 do 280 osób. Większość należała jednocześnie do TSKŻ. Około 20 procent członków klubu stanowili Polacy niemający żydowskich korzeni[1]. Jak wskazuje Paweł Tomasik, działalność klubu kontrolowały Służby Bezpieczeństwa – oficjalnie (dzięki przekazywanym przez TSKŻ dokumentom i sprawozdaniom) oraz nieoficjalnie (poprzez informacje pozyskane od tajnych współpracowników). Najsłynniejsze spotkanie w klubie odbyło się 7 czerwca 1967 roku – w dwa dni po wybuchu wojny na Bliskim Wschodzie. Gościem Klubu był redaktor naczelny Polityki Mieczysław Rakowski, który miał mówić o rozbieżnościach w ruchu komunistycznym. Dyskusja w której zabierali głos m.in. Henryk Szlajfer, Natan Tanenbaum, Józef Dajczgewand i wielu innych odnosiła się jednak do aktualnej sytuacji. Po tym spotkaniu klub był szczególnie inwigilowany[1][3].
Publicznie o klubie Babel zrobiło się głośno w marcu 1968 roku. W trakcie kampanii antysemickiej na łamach prasy ukazał się szereg artykułów poświęconych m.in. Józefowi Dajczgewandowi, Aleksandrowi Smolarowi i Henrykowi Szlajferowi. Publicysta Ryszard Gontarz (wcześniej m.in. funkcjonariusz SB) w agresywnym paszkwilu Prawda o klubie „Babel” opublikowanym w „Sztandarze Młodych” zarzucał klubowiczom proizraelskie sympatie. W innych tekstach prasowych zwłaszcza w prasie związanej ze stowarzyszeniem PAX oraz rozmaitych ulotkach jawnie i w sposób pejoratywny odwoływano się do żydowskiego pochodzenia studentów, oprócz wichrzycielstwa zarzucano im przynależność do „syjonistycznego spisku”. Jednocześnie uznawano „Babel” za miejsce indoktrynacji i kształtowania buntowników i „rewizjonistów” nielojalnych wobec Polski[4][1].
Dnia 12 kwietnia 1968 r. na polecenie Urzędu Spraw Wewnętrznych Zarząd Główny TSKŻ został zobligowany do zamknięcia klubu. Powodem decyzji było rzekome zagrożenie dla bezpieczeństwa i porządku publicznego. Dzień później klub „Babel” zakończył swoją działalność.
W 2017 r. reaktywowano klubokawiarnię „Babel”. Obecna siedziba znajduje się przy ul. Próżnej 5[2].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Paweł Tomasik, Działalność Klubu „Babel” z perspektywy Służby Bezpieczeństwa, [w:] Grzegorz Berendt (red.), Społeczność żydowska w PRL przed kampanią antysemicką lat 1967–1968 i po niej, Warszawa 2009, s. 96.
- ↑ a b Redakcja, Legendarna klubokawiarnia powraca po 50 latach! Będzie się działo! [online], Warszawa Nasze Miasto, 30 września 2017 [dostęp 2021-11-30] (pol.).
- ↑ Klub Babel w 1965 r. [online], salon24.pl [dostęp 2021-11-30] (pol.).
- ↑ Jakub (1947-2018) Gorfinkiel, Warszawski Klub Babel – Jakub Gorfinkiel – fragment relacji świadka historii [TEKST] [online], 11 sierpnia 2005 [dostęp 2021-11-30] (pol.).