Kościół św. Elżbiety w Bańskiej Szczawnicy
Kościół św. Elżbiety w Bańskiej Szczawnicy (słow. kostolík sv. Alžbety) – niewielki kościół (w zasadzie kaplica) obrządku rzymskokatolickiego w Bańskiej Szczawnicy na Słowacji.
Położenie edytuj
Znajduje się wśród nowej, szeregowej zabudowy mieszkaniowej po wschodniej stronie ulicy Dolnej, na południowy wschód od historycznego centrum miasta.
Historia edytuj
Murowany, jednonawowy, gotycki kościół powstał prawdopodobnie w połowie XIV w.[1] przy funkcjonującym już wówczas „szpitalu”, czyli przytułku dla niedołężnych i chorych[1], usytuowanym na południowym skraju miasta, przy drodze wiodącej na Svätý Antol i Krupinę. Uzyskał – podobnie jak wiele ówczesnych miejskich chudobińców oraz towarzyszących im kościołów lub kaplic - wezwanie świętej Elżbiety Węgierskiej, która ufundowała szereg przytułków i sama w nich posługiwała chorym i ubogim. Był wspominany w dokumentach już w roku 1397[2].
W 1574 r., podczas budowy miejskich umocnień w obliczu zagrożenia tureckiego, kościół włączono w ciąg murów miejskich, przebudowując jego nawę na miejską bramę, od kierunku wiodącej przez nią drogi nazywaną „Krupińską”, „Budzińską” lub „Svätoantolską”[2]. Gdy w drugiej połowie XIX w. przystąpiono do rozbiórki miejskich umocnień, przy okazji poszerzania owej drogi w 1879 r. brama (tj. dawna nawa kościoła) została zburzona. Pozostałe prezbiterium po tymczasowym zamknięciu otworu tęczowego wykorzystywano jako magazyn. W latach 1894-1895 przebudowano je w stylu neogotyckim na kaplicę z dodaniem wieżyczki[3].
Architektura i wyposażenie edytuj
Niewielka bryła obiektu posiada skromną fasadę z wysokim wejściem na osi, zwieńczoną frontonem z centralnie umieszczonym okrągłym oknem. Prosta nawa nakryta jest wysokim dachem dwuspadowym, na którego kalenicy nad frontonem wznosi się strzelista wieżyczka z dzwonkiem.
We wnętrzu neogotycki ołtarz, który według projektu profesora Ladislava Fodora wykonał bańskobystrzycki rzeźbiarz Jozef Kraus[4] (lub Krauze[3]).
Przypisy edytuj
- ↑ a b Wg strony Bańskiej Szczawnicy [1]
- ↑ a b Wg tablicy informacyjnej na kościele (2019 r.)
- ↑ a b Albert Kelemen a kolektív: Štiavnické vrchy. Turistický sprievodca ČSSR, wyd. Šport, slovenské telovýchovné vydavateľstvo, Bratislava 1986, s. 175
- ↑ Vladimír Bárta, Ján Novák: Banská Štiavnica. Stručný vlastivedný sprievodca, wyd. abARTPRESS, Banská Bystrica 1991, s. 42